Waarom verdienen vrouwen 20% minder dan mannen?

Wat is de loonkloof?

De loonkloof tussen mannen en vrouwen is nog steeds een harde realiteit. Over de hele Belgische economie gemeten, verdient een vrouw per werkuur gemiddeld 9 % minder dan haar mannelijke collega’s. Op maandbasis loopt het op tot 20 % en op jaarbasis zelfs tot 22 %. Dat blijkt uit het Loonkloofrapport 2015 van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen en uit het Equal Pay Day Rapport van 2016. Daaruit blijkt ook dat mannen in België maandelijks 648 euro bruto meer verdienen dan vrouwen. Een man haalt gemiddeld 3201 euro bruto binnen, terwijl een vrouw aftikt op 2553 euro bruto. De loonkloof stijgt ook nog eens met de leeftijd. Hoe ouder mannen worden, hoe meer ze verdienen. Bij vrouwen stagneert het uurloon vanaf hun 35ste levensjaar. Een 25-jarige man bijvoorbeeld verdient gemiddeld 5 % meer dan zijn vrouwelijke collega’s, terwijl een man van 55 zo’n 21 % meer opstrijkt.

 

Alleen pas afgestudeerde vrouwen verdienen meer dan mannen, omdat ze over het algemeen een hoger opleidingsniveau hebben.

Waar komt die loonkloof vandaan? Immers, grijze cellen hebben vrouwen genoeg. Aan ons diploma ligt het niet. Uit een onderzoek van Jobat Loonwijzer blijkt immers dat er 44 % hooggeschoolde vrouwen zijn bij werknemers, tegenover 32 % hooggeschoolde mannen. Mannen volgen wel vaker opleidingen tijdens hun loopbaan: 64 % tegenover 61 % bij de vrouwen. Maar een groot verschil is dat niet: zo kan er geen loonkloof ontstaan.

Vera Claes is nationaal secretaris van zij-kant, de progressieve vrouwenbeweging die jaarlijks de Equal Pay Day, de dag tot wanneer vrouwen moeten werken om evenveel te verdienen als wat mannen het jaar voordien verdienden, organiseert en de bezielster van het Loonkloofrapport.

Claes: ‘Als vrouwen pas afgestudeerd zijn, dan is er een negatieve loonkloof van 4 %. Met andere woorden: pas afgestudeerde vrouwen verdienen meer dan hun mannelijke leeftijdgenoten. Logisch als je bedenkt dat vrouwen over het algemeen een hoger opleidingsniveau halen.'

'Maar dat is aan het begin van hun werkleven. En het is een verhaal van korte duur. Zodra echtgenoot en kinderen ten tonele verschijnen, stijgt de loonkloof meteen tot 10 %, om vervolgens bijna jaar na jaar toe te nemen. De boodschap is dan ook duidelijk. Wil je als vrouw evenveel of zelfs meer verdienen dan een man? Blijf alleen en neem geen kinderen. Alleen zo verdienen vrouwen in België meer dan mannen: als ze geen kinderen hebben en single zijn. Zo kunnen ze zich volledig op hun carrière storten. Natuurlijk meen ik het niet dat vrouwen voor zo’n leven moeten kiezen, maar het legt wel heel duidelijk de vinger op de pijnlijke wonde.’

Wat zijn de oorzaken van de loonkloof?

OORZAAK 1: deeltijds werken

 

Vrouwen kiezen vaak niet vrijwillig om deeltijds te werken: ze staan onder druk omdat ze hun gezin niet gecombineerd krijgen met hun job.

Met stip op één: dé grote boosdoener van het ontstaan van de loonkloof is het deeltijds werken. De loonkloof bedraagt 9 %. Dat wordt 20 % op maandbasis en 22 % op jaarbasis als je deeltijds werkenden meerekent. 46,2 % van de vrouwelijke werknemers werkt deeltijds tegenover 10,1 % van de mannen. Waar komt dat verschil vandaan? Vrouwen blijven het leeuwendeel van de huishoudelijke taken op zich nemen. En de loonkloof neemt nog toe vanaf het moment dat er een kind geboren wordt in een gezin.

Claes: 'Er moet veel meer evenwicht komen. Waarom zijn het altijd de vrouwen die deeltijds werken? Vrouwen kiezen daar vaak niet vrijwillig voor. Ze doen dat omdat ze onder druk staan: ze krijgen hun gezin niet gecombineerd met hun job. Ik heb nog liever dat een koppel vier vijfde gaat werken dan dat de vrouw halftijds en de man voltijds werkt. Zo worden die oude rollenpatronen – vrouwen koken, kuisen en zorgen voor de kinderen, terwijl mannen carrière maken – in stand gehouden en krijgen we de loonkloof nooit gedicht. Bovendien heeft dat deeltijds werken een enorme impact op het uurloon. Immers: als je deeltijds gaat werken, maak je minder snel carrière en zal je dus minder blijven verdienen. Een vicieuze cirkel die we dringend moeten doorbreken.’

OORZAAK 2: discriminatie

Een deel van de loonverschillen tussen mannen en vrouwen is terug te voeren op discriminatie op basis van geslacht.

51,3 % van het loonverschil tussen mannen en vrouwen kan niet verklaard worden door het beroep dat je doet, de sector waarin je werkt of hoeveel opleiding, ervaring of anciënniteit je in het bedrijf hebt.

Arbeidspsycholoog en professor aan de UGent Frederik Anseel: ‘Ons onderzoek toont ondubbelzinnig aan dat een deel van de loonverschillen tussen mannen en vrouwen terug te voeren is op discriminatie op basis van geslacht. Het feit dat we mannen en vrouwen anders beoordelen en betalen blijkt te wijten aan de kwalijke werking van genderstereotypering.’

Wat kunnen we aan die genderdiscriminatie doen?

Anseel: ‘Mensen zijn zich vaak niet bewust van hun eigen discriminerende gedrag. Ook aan de top van een bedrijf beseft men eigenlijk niet dat er ook in hun organisatie een systematische ongelijkheid is tussen mannen en vrouwen als het over loon gaat. Idem dito voor de beoordeling van mannen en vrouwen tijdens onderhandelingen. Het is mijn ervaring dat als mensen daarop gewezen worden, een mentaliteitsverandering eigenlijk zeer snel kan doorgezet worden.’
 

Oorzaak 3: het glazen plafond, de glazen muren en de sticky floors

Glazen plafond

Er zijn nog steeds minder vrouwen in top- en kaderfuncties dan mannen. Het glazen plafond hangt dus nog in de weg.
 

Glazen muren

En dat is niet het enige. We zitten ook opgescheept met glazen muren. In mannelijke sectoren (banken, verzekeraars, ICT...) ligt het loon hoger. En bij beroepen die vooral vrouwen doen (bejaarden- en gezinshulp, kassa, onthaal...) ligt het loon veel lager.

Claes: ‘Vrouwen werken nog steeds vaker in sectoren die slechter betalen: de witte sector, de welzijnssector... In de goedbetaalde sectoren chemie, het bankwezen en de industrie zijn er veel meer mannen tewerkgesteld. De loonkloof is trouwens al jaren het grootst in de luchtvaartsector: daar loopt die op tot 33 %. Dat vrouwen in die sectoren belanden heeft natuurlijk ook te maken met hun studies. Je studie bepaalt mee wat je later gaat verdienen. En daar wringt het schoentje. Jongens en meisjes kiezen nog steeds dezelfde richtingen als vijftig jaar geleden. Gevolg: heel wat meisjes belanden in de zogenaamd softe sectoren zoals de zorgsector, het onderwijs... En jongens gaan voor diploma’s die hen in de beter betaalde harde sectoren doen belanden.’

Sticky floors

Vrouwen stoten niet alleen op glazen plafonds en glazen muren, maar blijven ook plakken aan sticky floors.

Claes: ‘Vrouwen hebben vaker last van een horizontale loopbaan. Ze blijven plakken aan de vloer waarop ze begonnen zijn. Mannen gaan sneller naar boven. Hoe dat komt? Het zijn nu eenmaal de vrouwen die kinderen krijgen en die kinderen bepalen veel. Bij loononderhandelingen zullen vrouwen eerder kiezen voor een flexibel uurrooster of een viervijfdejob, terwijl mannen gaan voor de harde centen, een bedrijfswagen, extralegale voordelen... Al die factoren samen maken dat we nog steeds een Equal Pay Day moeten organiseren.’ 

Ga jij met ons de uitdaging aan om de loonkloof te verkleinen? Schrijf je in en krijg vijf weken lang online coaching!