Lieven Scheire: ‘Liefde valt niet te beredeneren, hoe slim je ook mag zijn’

‘Neveneffecten’, ‘Scheire en de schepping’, ‘De schuur van Scheire’ en ga zo maar door, Vlaanderens meest bekende én grappigste wetenschapper Lieven Scheire was een tijdlang niet weg te slaan van het kleine scherm. Tot hij het gevoel had dat hij op tv zijn ei niet meer kwijt kon. Nu schrijft hij boeken, staat hij weer op de planken en is hij het Nederlandse medialandschap aan het veroveren met grappige formules en ontroerende theorieën. ‘Als je een slecht gemaakte spaghetti geserveerd krijgt, denk je misschien dat je geen spaghetti lust, terwijl dat niet zo is. Hetzelfde geldt voor de wetenschap: wie het niet lust, heeft het misschien gewoon slecht geserveerd gekregen.’

Lieven, je bent net 39 geworden. Was het pakweg 30 jaar geleden al een jongensdroom om ooit wetenschapper te worden?

‘Laten we zeggen dat ik daar toen nog niet echt mee bezig was. Op die leeftijd wilde ik Bart Peeters worden (lacht). Ik vond het fascinerend hoe hij zoveel dingen kon combineren. En muziek én televisie én theater, hij had een heel groot spectrum en dat vond ik heel aanlokkelijk.’

Want ik zeg wel wetenschapper, maar wat niet iedereen weet, is dat jij jouw studies nooit volledig hebt afgerond. Heb je daar nooit spijt van gehad?

‘Jawel, zeker wel. Maar op een bepaald moment moest ik kiezen. Het was óf mijn laatste jaar fysica afronden óf mij op mijn tv-carrière focussen. Ik had geen maanden om dat besluit te nemen, want Jonas Geirnaert sleepte toen op het Filmfestival van Cannes een prijs in de wacht (voor de kortfilm ‘Flatlife’, red.), dus voor hetzelfde geld zouden we een jaar later geen kans meer gemaakt hebben om de reeks ‘Neveneffecten’ te mogen maken bij Woestijnvis. Ik heb toen resoluut voor televisie gekozen, maar misschien maak ik mijn studies ooit nog wel af.’

Die televisiecarrière stond je passie voor wetenschap niet in de weg, want je werd Vlaanderens meest bekende wetenschapper. Behoren programma’s als ‘Scheire en de schepping’ dan tot jouw persoonlijke favorietjes?

‘Absoluut, maar ik moet wel toegeven dat ik in die tijd nog durfde te dromen van een meer inhoudelijk programma. “Scheire en de schepping” draaide vooral rond entertainment en niet zozeer rond exacte wetenschap. Dat waren helaas de laatste gouden televisiejaren, want de droom om nog een inhoudelijk programma à la David Attenborough te maken, heb ik intussen opgeborgen. Ik heb het nog eens geprobeerd met mijn programma ‘De Schuur van Scheire’ op Eén, maar ook daar bleek al snel dat het vooral om entertainment moest draaien en dat er weinig plek was voor inhoudelijke wetenschappen. Sindsdien is het alleen maar moeilijker geworden om wetenschap op de televisie te krijgen, dus heb ik voor het podium gekozen, daar kan ik mijn zin doen.

Vroeger wilde ik Bart Peeters worden. Ik vond het geweldig fascinerend hoe hij zoveel dingen kon combineren.

Heb je dan geen schrik dat je het publiek na verloop van tijd zal vervelen?

‘Niet echt, nee. Ik denk dat er altijd interesse zal zijn omdat technologie en wetenschap elke dag evolueren. Het zal natuurlijk geen miljoenenpubliek zoals dat van “F.C. De Kampioenen” aantrekken, maar ik ben er wel van overtuigd dat het geïnteresseerde publiek veel groter is dan de mediahuizen inschatten. Kijk maar naar het succes van de broertjes Coppens!’

En thuis? Kunnen je vrouw en kinderen je wetenschappelijke uitleg nog aanhoren?

‘Ik probeer mij te gedragen (lacht). Ik wil mij daar bewust van zijn en zeker niet als de drammerige vader overkomen. Gelukkig hebben mijn kinderen heel veel interesses en die probeer ik dan ook op de voet te volgen. Ik ga meestal pas een uitleg afsteken als ze zelf een vraag stellen.’

In ‘De Colombus’ legde je uit dat je een hele goede verstandshouding hebt met jouw vrouw. Liefde is nochtans geen exacte wetenschap. Denk je dat sommige wetenschappers het daar wel moeilijk mee hebben?

‘Goh, dat zijn clichés en die worden meestal groter voorgesteld dan ze zijn, maar ze zijn vaak wel gestoeld op een waarheid. Je merkt inderdaad dat sommige exacte wetenschappers een zeer analytisch en redenerend hoofd hebben. Relaties en verliefdheid vallen niet te beredeneren en sommigen denken zich daarin vast, maar daar moet je heus geen wetenschapper voor zijn. Maar ja, soms houdt hun analytische geest hen tegen om hun gevoelens te volgen of te uiten.’

Voorlopig is liefde nog geen exacte wetenschap, maar het komt dankzij een heleboel apps en datingwebsites wel aardig dicht in de buurt. Wat denk jij van apps die op zoek gaan naar de perfecte match?

‘Ik ben ervan overtuigd dat we op dat gebied nog heel wat interessante dingen zullen bijleren, mede dankzij die apps. Niet alleen over met wie het klikt, maar ook waar die vonk voor iemand vandaan komt. Die vonk is niet alleen het gevolg van rationeel en cognitief nadenken, maar ook van enkele biologische factoren. Zo speelt de vorm van iemands gezicht gek genoeg een grote rol in onze verliefdheid en zijn er ook steeds meer vermoedens dat we geursignalen oppikken van elkaar. Als we genoeg verschillende mensen zouden kunnen overtuigen om te getuigen over hun positieve en negatieve relaties, ben ik er heel zeker van dat software ons zal kunnen begeleiden in het vinden van de juiste partner.’

Ik ben geen professorachtig type. In mijn tienerjaren liep ik rond met lange haren, zwarte jassen, combat boots en T-shirts van Nirvana.’

Over verliefdheid gesproken: hebben de meisjes altijd al een boontje gehad voor dat professortje uit Wachtebeke of is die interesse pas tijdens je televisiecarrière aangewakkerd?

‘(Aarzelt) Ik was geen professorachtig type. In mijn tienerjaren liep ik rond met lange haren, zwarte jassen, combat boots en T-shirts van Nirvana. Ik heb in mijn tienerjaren wel een aantal vriendinnetjes gehad, maar ik kom uit een vrij conservatieve en landelijke gemeente waar losbollerij toen nog uit den boze was. Toen ik aan de universiteit van Gent begon te studeren en ik alle remmen in principe los had kunnen gooien, was ik al samen met mijn vrouw. Ik heb dus ook nooit wilde jaren gehad en heb eigenlijk altijd gedacht dat ik totaal niet in de markt lag bij mijn vrouwelijke leeftijdsgenoten, tot iemand mij uitlegde dat ik geen signalen oppik.’

Nu maak je mij nieuwsgierig.

‘Na een optreden babbel ik soms nog met het publiek. Ik vind dat heel aangenaam om te doen. Na een van die optredens stond ik bij een goede vriend toen een vrouw uit het publiek mij aansprak en een babbeltje met mij sloeg. Toen die kameraad na dat gesprek zei dat die dame wel heel duidelijk aan het flirten was, viel ik compleet uit de lucht. Ik ben daar dus blind voor, en dat is goed nieuws voor mijn vrouw natuurlijk (lacht).’

Alles wat met fysica te maken heeft, trekt je dan weer wel aan. Meer zelfs, je betrekt er in je nieuwste boek gevoelens bij: een grappige theorie, ontroerende formule,…

‘Ik denk dat iedereen die gepassioneerd is door zijn vak gevoelens heeft voor zijn werk. Een schrijnwerker of meubelmaker zal het ook zalig vinden om een mooi stuk hout te bewerken, net zoals ik bepaalde wiskundige formules elegant vind.’

Ik heb eigenlijk altijd gedacht dat ik totaal niet in de markt lag bij mijn vrouwelijke leeftijdsgenoten.

Is het dat wat je wil bereiken met het boek? Aantonen dat wetenschap mooi kan zijn.

‘Mijn voornaamste drijfveer is dat ik wil delen wat ik mooi vind. Wetenschap is nu ontzettend hot and happening omdat onze hele maatschappij draait op technologie en wetenschap. Moet iedereen daarom geïnteresseerd zijn in fysica? Zeker niet! Ik zat vroeger ook tegen mijn goesting in een Latijnse richting. Ik wil niet dat iemand tegen zijn zin in een wetenschappelijke richting belandt omdat het moet van de ouders of “omdat je daar later veel geld mee kan verdienen”. Het zou wel jammer zijn als er studenten zijn die wél potentieel en interesse hebben, maar niet van wetenschap kunnen genieten omdat het niet smakelijk geserveerd wordt.’

Je noemt jezelf een echte nerd. Is het jouw doel om de negatieve connotatie van dat woord de wereld uit te helpen?

‘“Nerd” was oorspronkelijk inderdaad een scheldwoord, maar dat is toch aan het veranderen. Er zijn zelfs grote groepen mensen waarin je je met veel trots een nerd kan noemen. De term wordt omarmd door mensen die het vroeger als verwijt naar het hoofd geslingerd kregen en dat is mooi om te zien. Natuurlijk hebben “The Big Bang Theory” en superheldenfilms ons daar wel een handje bij geholpen (lacht). Als er toch nog mensen zijn die je interessegebied stom of niet cool vinden, dan kunnen ze allemaal de boom in. Je bent gepassioneerd, vindt andere mensen die dat ook zijn en je gaat dat samen beleven. En als de overburen cool willen doen met een Ray Ban-zonnebril en veel volgers op Instagram, is dat hun zaak.’

Vorig jaar werd je zomaar eventjes de Slimste Mens ter Wereld. Was dat iets wat je absoluut van je bucketlist wilde afvinken?

‘Neen, integendeel zelfs. Ik ben helemaal geen quizzer. De Slimste Mens gaat trouwens over alle mogelijke onderwerpen, niet enkel over wetenschap. Geloof het of niet, maar ik ben heel slecht in het onthouden van namen en data. Ik had dus nooit verwacht dat ik zou winnen.’

Ik las op je Wikipediapagina dat er zelfs een wandelende tak naar jou werd genoemd. Staat er überhaupt nog iets op je bucketlist?

‘Er staat nog heel veel op mijn bucketlist. Als daar ooit weer ruimte en budget voor is, zou ik graag nog een paar grote documentaires willen maken. Dat is toch wel een hele grote, maar actieve droom.’

‘Fysica’, Lieven Scheire – uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts – € 22,99 via Bol.com

Lees ook:

• Imke Courtois: ‘Ik ben graag in mijn eentje, wat moeilijk is als je met zoveel mensen op zo’n kleine oppervlakte leeft’
• Dieter Coppens: ‘Een puberende dochter in huis is niet makkelijk. Ineens ga je van held naar drol’
• Matteo Simoni: ‘Dankzij Loredana geloof ik nu harder in de liefde dan ooit tevoren’