Een 15-jarig meisje en haar 42-jarige leerkracht: het hedendaagse antwoord op 'Lolita'.
‘In ““Mijn duistere Vanessa”” zie je hoe misbruik niet voor alle slachtoffers zo zwart-wit is’
Yes, het is tijd voor een nieuwe #FlairBookClub. Elke maand tipt een redactrice je een van haar must-reads. Zo van die boeken die je niet kan wegleggen. Deze week tipt redactrice Annelies je ‘Mijn duistere Vanessa’ een eigentijds antwoord op ‘Lolita’ dat door merg en been gaat.
Trigger warning: seksueel misbruik.
Waarover gaat het?
De slimme, ambitieuze, naar het volwassen leven verlangende Vanessa Wye is vijftien als ze voor het eerst seks heeft met Jacob Strane, haar charmante en geraffineerde 42-jarige leraar Engels. De allesverterende affaire die volgt, isoleert haar van haar omgeving en zal haar nooit meer volledig loslaten. Zeventien jaar later wordt Strane in de piek van #MeToo door een andere voormalige leerlinge beschuldigd van seksueel misbruik. Vanessa is diep geschokt door het nieuws, want haar relatie met Strane, dat was toch ware liefde? Wanneer de oud-leerlinge contact met Vanessa opneemt, komt ze dan ook voor een onmogelijke keuze te staan. Houdt ze vast aan het geloof in haar tienerherinneringen of herdefinieert zij het grootste liefdesverhaal van haar leven en haar seksuele ontwaken?
Favoriete quote
Als ik blijf aarzelen verstart hij. Zijn stoel rolt naar achteren, weg van mij, en er strijkt koude lucht langs mijn benen. ‘Ik ga je niet dwingen als je er nog niet aan toe bent’, zegt hij.
Deze simpele quote bevat de essentie van de machtsdynamiek tussen Vanessa en Strane. De uitspraak lijkt namelijk onschuldig en zelfs vriendelijk, omdat hij haar in theorie laat weten dat hij niets wil doen dat ze niet wilt. Alleen komt de toevoeging ‘als je er nog niet aan toe bent’ erbij, waarmee hij slim inspeelt op haar drang naar volwassen worden en de connectie die zij (door hem) gelegd heeft tussen seks en maturiteit. Het feit dat zij nieuwsgierig is naar seksuele interactie, benoemt hij namelijk als een teken van volwassenheid. Die bevestiging neemt hij haar af als ze zou durven zeggen dat ze er nog niet klaar voor is.
Waarom moet je ‘m absoluut lezen?
Ik las dit boek voor het eerst toen het net uitkwam en was meteen onder de indruk. Op dat moment besloot ik al dat ik het na een tijd nog eens zou lezen en dat is precies wat ik vorige week gedaan heb. Dit boek komt de tweede keer gewoon nog harder binnen. Het verhaal dat Kate Elizabeth Russell beschrijft gaat door merg en been, zeker als je ooit zelf misbruik hebt meegemaakt.
Het hele boek lang kijk je toe hoe een vatbaar en kwetsbaar meisje volledig wordt beïnvloed door een oudere man. Wat mij vooral opviel, is de machteloosheid die het boek bij je teweegbrengt. Hoewel ik ook begreep waarom Vanessa het misbruik zag als een groot liefdesverhaal, of zichzelf op z’n minst niet écht kon zien als slachtoffer. De onzekere en vaak eenzame tiener hunkerde namelijk naar liefde, gezelschap en volwassen zijn, en zag de aandacht van een oudere man die niet eens op haar zou mogen vallen als het ultieme teken van bevestiging. Alleen wil dat dus zeggen dat je als lezer moet aanhoren hoe zij enerzijds beseft dat hij haar misbruikt, maar het alsnog niet als iets slechts wil zien. Want: ‘ik wilde het toch’.
Kate Elizabeth Russell weet als een van de enige auteurs waar ik tot nu toe werk van heb gelezen, zo goed weer te geven hoe moeilijk het is om in dit soort dynamieken aan jezelf te durven toegeven dat je een slachtoffer van misbruik bent. Ze laat geen enkel onderdeel van de kwestie onbesproken en weet als geen ander de tweestrijd van de toxische machtsverhouding tussen leerling en leerkracht weer te geven op papier. Is dit een leuk boek om te lezen? Eigenlijk niet. Maar het opent je ogen over een onderwerp dat niet altijd zo zwart-wit is als men ons doet geloven.
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
