Artificiële Intelligentie: luxe, magie of creepy?

Ondertussen weten we al dat AI je kan helpen om een tekst te schrijven, een boek uit te kiezen of een outfit samen te stellen. Maar ben je nog niet (helemaal) mee met wat artificiële intelligentie is? ­Technologiejournalist en Innovation Editor bij VTM Nieuws Kenneth Dée ­verklaart de pro’s, cons en wat we in de toekomst nog voor AI-moois mogen verwachten.

Sinds een paar maanden kan je er niet meer onderuit: AI is overal. Je zou dus kunnen denken dat artificiële intelligentie het meest recente shiny new thing van de technologiewereld is, maar niets is minder waar. ‘Je beseft het misschien niet, maar eigenlijk kan je je bijna geen tijd meer herinneren zonder artificiële intelligentie’, legt technologie-expert Kenneth Dée uit. ‘Het zit namelijk simpelweg in je telefoon. Al in de eerste gsm-toestellen werden toepassingen gestoken die konden voorspellen wat je volgende woord was en ondertussen zijn ze daar heel goed in geworden.’

Hoe komt het dan dat we pas nu een echte opmars zien van AI-toepassingen? Dat antwoord moet je vooral zoeken bij de manier waarop het werkt. ‘Stel dat je een computer duizend foto’s van katten en honden geeft, en duidelijk zegt op welke foto welk dier staat. Op basis van die informatie kan de computer een wiskundige formule berekenen die het verschil tussen de twee meegeeft. Na een tijdje kan je het spel omdraaien door je AI een nieuwe foto voor te leggen en te vragen of het een kat of een hond is. Die methode vereist veel computerruimte, maar die hebben we nu. Je smartphone is dan wel klein, maar kan al veel meer dan de Apollo-raket waarmee we mensen naar de ruimte geschoten hebben.’

Slimmer dan de mens?

Het is die computerruimte die er dus rechtstreeks voor zorgt dat je een heleboel leuke trucjes kan uithalen met AI, maar dat wil niet zeggen dat iedereen opgezet is met het idee van een intelligente computer. Als we doemdenkers mogen geloven, moeten we bang zijn dat AI op een dag slimmer zal zijn dan de mens. Al stelt Kenneth gerust dat het zo’n vaart (nog) niet zal lopen. De toepassingen van AI die wij vandaag zien, zijn heel goed in één ding. Wat betekent dat je hen dus niets kan vragen wat ze niet kunnen. Als mens kan iemand je vragen om in een land waar je de taal niet beheerst een koffie te bestellen, en dat gaat je hoe dan ook lukken. Maar DALL-E kan niet opeens een cappuccino voor je vragen.

Waar we wel rekening mee moeten houden, is dat als een computer om drie uur ’s nachts een emotionele brief kan schrijven voor je lief omdat jij het vergeten was, je baas hem op hetzelfde uur kan vragen om een rapport te schrijven. Wanneer jij moe bent, is AI dat niet. Toch is dat volgens de expert nog het minste van onze zorgen. ‘Het probleem is dat we er te veel geloof aan gaan hechten. Bij ChatGPT is de kwaliteit van de antwoorden namelijk erg geloofwaardig maar daarom niet altijd correct en als mens ben je geneigd om slimme “mensen” te geloven. Dat hoeft geen probleem te zijn bij banale vragen, maar op dit moment wordt er bijvoorbeeld ook gewerkt aan een AI die kankercellen of gezwellen kan herkennen op scans. Stel dat je als dokter op een dag niet dubbelcheckt wat de AI afgeleid heeft uit de scan en zo een zware medische fout maakt: wiens schuld is het dan?’

AI made my homework…

Dit technologische snufje komt dus niet zonder risico’s en dat is eerder dit jaar al gebleken toen een student aan de UAntwerpen ervan verdacht werd zijn paper eigenlijk door chatbot ChatGPT te hebben laten schrijven. ‘We zitten nog maar in de beginfase van AI, maar toch merk je achter de schermen dat er grote paniek heerst bij academici. Er bestaan namelijk manieren om werk van AI te herkennen, maar het vergt speciale software en is zelfs dan nog heel moeilijk. De vraag is dus of we die strijd willen aangaan’, verduidelijkt de expert. ‘Gaan we al onze energie steken in zoeken naar fraude, of draaien we de rollen om en leren we onze studenten net hoe ze goed met AI moeten omgaan? Ik vergelijk het met hoe we twintig jaar geleden geen wikipedia mochten gebruiken voor een spreekbeurt en het nu soms moet, mits de bronnen gecheckt worden.’

‘Het gaat allemaal afhangen van de manier waarop we ermee omgaan. Stel dat jij een journalist bent die even niet op een titel kan kopen voor je artikel, waarom zou je dan verder zoeken als AI er in een mum van tijd vijf goede uit zijn duim zuigt? We hoeven als mens niet luier te worden omdat technologie intelligenter wordt, zolang we het slim gebruiken. Toen de computer er voor het eerst kwam, moesten we leren programmeren. Technologische vooruitgang prikkelt de mens om slimmer te worden op andere vlakken.’

Leuke speeltjes

AI is dus niet enkel een akelige ontwikkeling, maar ook een technologisch snufje dat veel deuren kan openen. Iemand die verlamd is maar droomt van schilderijen maken, kan dat nu door middel van een beschrijving in DALL-E. Iemand zonder enig muzikaal talent, maar met een hoofd vol ideeën, componeert met AI het muziekstuk van zijn dromen. Prompten (een AI-beeld oproepen door middel van een gedetailleerde beschrijving, red.) is daarom een discipline op zich geworden. Sommige mensen zijn er zo goed in geworden dat het sinds kort als kunstvorm wordt gezien.

Maar AI hoeft zich niet te beperken tot kunstwerken, boeken aanraden of al dan niet frauduleuze papers schrijven. We zullen de technologie in de toekomst alsmaar vaker zien opduiken in het dagelijkse leven. Iedereen kent bijvoorbeeld de ergernis als je in de auto stapt nadat iemand anders ermee gereden heeft en merkt dat je stoel en spiegels niet meer goed staan. AI is ondertussen slim genoeg om met een camera te meten hoe hoog, diep, enz. jij zit om dan met een druk op de knop alles goed te zetten.

Ook skincare, waar sociale media helemaal van in de ban zijn, wordt weldra besprenkeld met een tikkeltje AI. Bedrijven werken namelijk aan een toepassing die op basis van onder andere een huidscan, je leeftijd, waar je woont, je leefgewoontes en het klimaat de perfecte crème maakt die helemaal op jouw huid is afgestemd.

Magie, luxe? Nee: de toekomstige realiteit. ‘Mensen zijn nu al onder de indruk van wat AI kan, maar eigenlijk zijn dat nu nog alleen maar leuke speeltjes’, besluit Kenneth Dée. ‘We zitten nog maar in het begin. De echte toepassingen die ons leven zullen veranderen, komen er nog aan!’

Lees ook: