In oktober moeten we al opnieuw naar de stembus.
AHA: daarom kunnen we in juni geen lokale verkiezingen houden
Naast de federale, regionale en Europese verkiezingen, die dit jaar op 9 juni worden gehouden, zijn er ook nog lokale verkiezingen en die vinden op 13 oktober plaats. Waarom kan dat niet allemaal op één dag gebeuren?
Tekst: Ewald Pironet voor Knack
Op 13 oktober 2024 gaan we stemmen voor de provincieraad, gemeenteraad en de districtsraad. Dus nauwelijks vier maanden na de federale, regionale en Europese verkiezingen moeten we opnieuw naar de stembus. Waarom kan dit niet allemaal op één dag gebeuren?
De Europese, federale en regionale verkiezingen vinden in de regel om de vijf jaar plaats ‘maar de lokale en provinciale verkiezingen worden in heel België niet om de vijf maar om de zes jaar georganiseerd’, zegt Carl Devos, professor politieke wetenschappen aan de UGent. ‘Deze raden kunnen niet vroegtijdig ontbonden worden. Daardoor worden ze doorgaans in een ander jaar georganiseerd dan de Europese, federale en regionale verkiezingen.’
Tweede zondag van oktober
Carl Devos: ‘Dat al die verkiezingen in hetzelfde jaar plaatsvinden, is dus vrij uitzonderlijk. De lokale en provinciale verkiezingen worden in Vlaanderen geregeld door het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet dat bepaalt dat ‘de verkiezingen voor de vernieuwing van de gemeenteraden, provincieraden en stadsdistrictsraden hebben van rechtswege plaats om de zes jaar, op de tweede zondag van oktober’.’
Dave Sinardet, professor politieke wetenschappen aan de VUB: ‘Er vallen al veel verkiezingen samen in België. In andere federale landen zijn regionale verkiezingen doorgaans gescheiden van de federale en vaak ook van elkaar. Omdat wij geen afzonderlijke federale partijen hebben, zoals in die andere landen, valt voor dat samenvallen bij ons wel iets te zeggen.’
‘Maar ook nog eens de lokale verkiezingen daaraan koppelen zou echt te veel van het goede worden’, vervolgt Sinardet. ‘Het lokale niveau kent echt wel een aparte dynamiek. Zo zijn politieke partijen er vaak minder belangrijk. Bovendien mag je niet vergeten dat onder die lokale noemer nu al twee tot drie verschillende stemmingen schuilgaan: de provincie, de gemeente en in Antwerpen ook nog eens de districten.’
Vol jaar campagne voeren
Aangezien de lokale verkiezingen in oktober plaatsvinden is het gevolg wel dat de partijen vanaf begin 2024 tot oktober 2024 campagne zullen voeren. Sinardet: ‘De verkiezingscampagne zal in de feiten niet eindigen op 9 juni. De federale en regionale regeringsvorming zullen hier zeker impact van ondervinden. Iedereen gaat er al vanuit dat er geen federale regering zal gevormd zijn tegen de lokale verkiezingen, maar dat zou ook wel eens het geval kunnen zijn voor de Vlaamse regering.’
‘Het komt er inderdaad op neer dat de partijen van begin 2024 tot oktober 2024 campagne zullen voeren’, zegt Hendrik Vos, professor Europese politiek aan de UGent. ‘Maar eigenlijk merk je de tendens al langer: partijen proberen de hele tijd door, ook als er geen verkiezingen in aantocht zijn, zich sterk te profileren en ze doen dat dikwijls door zich hard af te zetten tegen andere partijen. Ze voeren onder meer een permanente campagne op het internet.’
Verkiezingscampagne
Carl Devos: ‘Er is geen formele start van de campagne. Volgens sommigen is die al vele maanden bezig, er is dan ook al vaak geschreven ‘dat de campagne nu wel echt begonnen is’. Een campagne bouwt langzaam op, in verschillende stappen. Zo is er onder andere de bekendmaking van de lijsttrekkers, partijcongressen waarop het verkiezingsprogramma wordt goedgekeurd, verschillende mediacampagnes, enzoverder.’
Sperperiode
‘Ook de formele ontbinding van het parlement wordt vaak gezien als ‘de start van de campagne’,’ vervolgt Devos. ‘Vier maanden voor de verkiezingen, vanaf 9 februari 2024, begint dan ook de zogenaamde ‘sperperiode’. Dan gelden extra regels voor politieke propaganda. Zo mag bijvoorbeeld overheidscommunicatie dan niet gebruikt worden om het imago van een minister of partij te versterken. Er gelden dan ook specifieke regels voor de verkiezingscampagnes van politici en partijen. Tijdens de sperperiode is de campagne nog niet op kruissnelheid.’
‘Ongeveer een maand voor de verkiezingen schakelt de campagne een versnelling hoger, de laatste twee weken voor een verkiezing gaat die dan voluit’, weet Devos. ‘Ook omdat onderzoek uitwijst dat veel mensen pas laat beslissen. Dan zijn er ook speciale verkiezingsprogramma’s op radio, televisie en sociale media en kan niemand naast de komende verkiezingen kijken. Achter de schermen start de voorbereiding daarvan vaak al een jaar eerder. Al wordt er ook op gewezen dat de politiek zich kenmerkt door een ‘permanente campagne’.’
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
