Maar liefst tachtig procent beschouwt zijn huisdier als een volwaardig gezinslid.
Waarom rouwen om je huisdier geen taboe zou mogen zijn
Wat je ook uitspookt, ze blijven onvoorwaardelijk van je houden. Niet voor niets zijn huisdieren voor veel mensen onmisbaar. Maar wat als die trouwe vriend ineens wegvalt? Hoe ga je om met het rouwen om je huisdier?
Kattenvrouwtje of hondenmoeder: als baasje weet je dat er ooit een moment komt waarop je je geliefde pluisbal zal verliezen. En ja, dat doet pijn. Sommige mensen gaan na de dood van een huisdier maandenlang door een rouwperiode. Dat durven buitenstaanders weleens overdreven te vinden, want ‘het is toch maar een dier’. Maar het is oké als dat dier voor jou zoveel meer was. Je hoeft je niet te schamen voor je verdriet.
Brits onderzoek toonde aan dat het verlies van een huisdier voor de meeste baasjes op bijna elke mogelijke manier vergelijkbaar is met het verlies van een menselijke geliefde. Tachtig procent van de eigenaars beschouwt zijn huisdier dan ook als een volwaardig lid van het gezin. Toch is rouwen om een huisdier in onze maatschappij nog vaak taboe. Het voelt zelfs een beetje gênant om het rouwen te noemen. Het is dus not done om een begrafenis te organiseren voor je hond of om een overlijdensbericht in de krant te plaatsen. En de asurne met Max of Simba op je schoorsteenmantel zetten? Creepy...
Rouwbegeleiding
Omdat er geen rituelen bestaan om met het verlies van een huisdier om te gaan, zoals we dat wel met mensen doen, wordt hun dood – en daarmee ook onze rouwgevoelens – geminimaliseerd. Volledig onterecht, vindt dierenverliesconsulente Lieve Dosogne. Zij is opgeleid als psychotherapeut en werkt al meer dan vijftien jaar als hondengedragstherapeut.
Lieve is een van de eersten in Vlaanderen die rouwbegeleiding biedt aan mensen die een huisdier hebben verloren. ‘Rouwbegeleiding na de dood van een mens wordt algemeen aanvaard, maar er is weinig begrip voor mensen die worstelen met het verlies van een huisdier. Er wordt vaak lacherig gedaan over hun verdriet, maar net dat is dikwijls hetgene dat hun rouwproces tegenhoudt.’ Lieve voert met elke cliënt eerst een gesprek van één tot anderhalf uur, zodat die z’n verhaal kan doen. Dat is vaak al voldoende. ‘Het feit dat ik met respect naar hen luister, doet al erg veel. Mensen schamen zich vaak voor hun rouwgevoelens. Ze durven niet over hun verdriet te praten. Maar het ís er wel, ongeacht wat anderen ervan vinden.’
De dood van een mens en van een dier kan je niet vergelijken, maar de gevoelens van rouw die erbij komen kijken, wel.
Treuren om een goudvis
Daarnaast bestaat er een soort van onbesproken rangorde van ‘toegelaten verdriet’: mensen snappen eerder dat je treurt om je hond, kat of konijn dan om dieren die ze als minder knuffelbaar of minder intelligent zien, zoals hamsters, vogels, vissen en reptielen. ‘Maar bij rouw maakt het echt niet uit om wat voor dier het gaat’, weerlegt Lieve. ‘Mensen projecteren vaak een deel van zichzelf op hun huisdier. Baasjes dichten hen allerlei eigenschappen toe die eigenlijk eerder menselijk dan dierlijk zijn. Daarom kan je ook een hechte band hebben met een kanarie of een goudvis.’
Experts schatten dat de meeste baasjes gemiddeld 8,5 maanden rouwen om hun huisdier. Het is dus niet zo raar om na een halfjaar soms nog steeds te moeten huilen. Maar sommige mensen lijden zwaarder onder het verlies van een huisdier dan andere. ‘Dat komt vaak omdat het verdriet dat ze daarbij voelen, ook ander verdriet raakt’, legt Lieve uit. Een huisdier kan bijvoorbeeld de laatste tastbare link met een overleden familielid zijn of kan iemand door een moeilijke periode, zoals een depressie, heen hebben geholpen. Dan is het verlies extra zwaar. ‘Soms gaat het ook om vergeten verdriet. De dood van een huisdier kan zo heel wat naar boven brengen, zelfs problemen en emoties die helemaal niets met het dier te maken hebben. Mensen met zo’n ervaring hebben meer begeleiding nodig.’
‘Neem gewoon een nieuwe’
De Nederlandse schrijfster Antoinette Scheulderman schreef na de dood van haar hond een boek over rouwen om huisdieren. Zij heeft een jaar lang gerouwd, maar merkte dat haar vrienden na een tijdje nog maar zelden vroegen hoe het met haar ging. Sommigen zeiden letterlijk: ‘Oh, ben je nu nóg bezig met je hondje?’ Antoinette had het gevoel dat haar verdriet niet toegestaan was omdat het niet om een mens ging.
‘Voor mij was het verschrikkelijk dat mijn hond doodging, maar dat mocht van heel wat mensen niet. Er was steeds weer die hiërarchie in rouw; wie écht recht heeft op verdriet en wie minder...’ Dat herkent Lieve uit haar praktijk: ‘Mijn cliënten durven niet over hun verdriet te praten, en al zeker niet tegen mensen die een ander of groter verlies hebben geleden. Maar dat is onzin. Natuurlijk vallen de dood van een mens en een dier niet te vergelijken, maar de gevoelens van rouw die erbij komen kijken, wel. Verdriet is verdriet.’
Luisterend oor
Antoinette noemde haar boek Dan neem je toch gewoon een nieuwe?, naar de tot in den treure gehoorde opmerking die rouwende baasjes krijgen, alsof het om een kapotte koelkast gaat die je even vervangt. Die opmerking vond ze nog het pijnlijkst van allemaal. Het was alsof haar hond inwisselbaar was, zonder ziel of persoonlijkheid. ‘Een nieuw dier nemen wordt erg makkelijk geadviseerd door anderen, maar mensen in rouw hebben daar helemaal niets aan’, zegt Lieve. ‘Het beste wat je kan doen om een baasje te steunen, is luisteren. Bovendien is de nood aan een nieuw dier heel individueel. De ene persoon trekt de volgende dag al naar het asiel, de andere wil nooit meer een huisdier nemen. Het is dan ook een lastige keuze. Een nieuw dier kan een afleiding vormen van je verdriet, maar het kan ook confronterend zijn. Het is in elk geval geen kant-en-klare remedie.’
Geef het een plaats
Hoe ga je dan wél het best met je rouwgevoelens om? ‘Laat het verdriet toe. Je mág treuren en huilen, want dat is de enige manier om de rouw te verwerken. Na een tijdje moet je het echter ook loslaten. Het is belangrijk om niet in de rouw te blijven hangen, maar het verdriet een plaats te geven. Ik moedig cliënten aan om herinneringen te koesteren door bijvoorbeeld een fotoboek te maken of een gedicht te schrijven, ongeacht of anderen dat onnozel vinden. Maak de herinneringen tastbaar.’ Het is overigens ook niet raar om te treuren als je huisdier niet sterft, maar op een andere manier uit je leven verdwijnt, zoals na een scheiding. ‘Als baasjes afstand moeten doen van een dier, om welke reden dan ook, ervaren ze precies dezelfde gevoelens van verlies’, zegt Lieve. En ook dat verdriet mag er zijn.
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
