'Mijn advies is om, hoe moeilijk dat ook mag klinken, jouw eigen waarheid niet te laten bepalen door de waarheid van anderen.'
Antipestcoach Ellen Somers: ‘Je verontschuldigingen aanbieden is superbelangrijk voor het slachtoffer’
Vandaag gaat de Vlaamse Week tegen Pesten van start. Een zeer gevoelig onderwerp dat móét aangekaart worden om de ernst ervan in te zien, want pesten kan een grote invloed hebben op ons psychisch welzijn, ook op oudere leeftijd. Toch is antipestcoach en auteur van het boek ‘PESTitude‘ Ellen Somers ervan overtuigd dat niet alleen plagen, maar ook pesten om liefde vragen is. Ze spreekt uit eigen ervaring en legt ons uit waarom deze week zo belangrijk is.
Ellen, kan jij uitleggen wat het verschil tussen pesten en plagen nu precies is?
‘Er is wel degelijk een verschil, maar de grens tussen de twee is flinterdun. Wanneer je iemand plaagt, doe je dat vanop gelijke hoogte en hebben alle partijen een gelijkwaardige relatie met elkaar. Wanneer dat plagen niet alleen fysische, maar ook psychische gevolgen heeft, spreken we van pesten, ook al lijkt het in de ogen van de dader heel onschuldig.’
Heb jij dan enig idee waar pestgedrag onder volwassenen het vaakst voorkomt? Op de werkvloer, onder vrienden, thuis, ...?
‘Ik kan daar geen specifiek percentage op plakken, maar wat ik wel weet, is dat de basis van het pestgedrag in de meeste gevallen overal dezelfde is. En die basis is het slachtoffer zelf. Hij/zij komt meestal in een nieuwe situatie terecht en laat een zekere indruk na. Is die slecht? Dan bestaat de kans dat zowel het slachtoffer als de dader na verloop van tijd een verzuurd beeld van elkaar krijgen. Als je dan negen uur per dag met elkaar moet samenwerken, kan dat gevoel zich uiteindelijk in pestgedrag ontaarden. Ook relationeel pestgedrag komt vaak voor. De partner toont dominant gedrag en het slachtoffer durft zich niet meer te verweren. Wanneer je thuis gepest wordt, is de kans groot dat je dat minderwaardigheidsgevoel meeneemt naar de werkvloer en dat zorgt ervoor dat je ook daar kwetsbaarder wordt voor pesterijen. Je belandt dan in een vicieuze cirkel.’
Ik zeg altijd dat niet alleen plagen, maar ook pesten om liefde vragen is. De pester vraagt met zijn gedrag namelijk om aandacht.
En kan het slachtoffer dan geen klacht indienen?
‘Jawel, je kan wel degelijk een proces verbaal laten opmaken door de politie, maar uit eigen ervaring weet ik dat daar in de meeste gevallen nooit iets mee gedaan wordt. Ik ben vroeger zwaar gepest geweest op het werk. Op een gegeven moment werd het mij te veel en diende ik een klacht in. Ik schakelde ook de hulp van een advocaat in, maar op het einde van de rit bleek dat ik geen poot had om op te staan. De dader minimaliseert zijn gedrag en beweert dat er helemaal niets aan de hand is. Pas als er fysiek bewijs is, wordt er echt actie ondernomen en dat vind ik ronduit schandalig.’
Hoe kan je dan wel hulp vinden?
‘Iedereen heeft de vrijheid om geholpen te worden door iemand die hem/haar begeleidt, maar de allerbeste hulp vind je eigenlijk bij jezelf. Het grote gevaar van pesten is dat we de dingen die naar ons hoofd worden gegooid voor waar gaan aannemen. We blijven dan hangen in de waarheid van de pester. Mijn advies is dan ook om, hoe moeilijk dat ook mag klinken, jouw eigen waarheid niet te laten bepalen door de waarheid van anderen. Doe je dat toch, dan zal je daar uiteindelijk naar gaan leven en sla je je zelfbeeld volledig aan diggelen.’
Stel: een van mijn collega’s wordt gepest. Hoe kan ik hem/haar in zo’n situatie helpen?
‘Probeer de situatie vooral niet te minimaliseren of die persoon in één bepaalde richting te sturen. Uitspraken als “het gaat wel over” of “ik zou het anders aanpakken” zijn echt not done. Wees een steun en toeverlaat, iemand waarbij ze hun emoties wél nog de vrije loop kunnen laten. Het is wel belangrijk om zelf eerst goed na te denken over hoe je tegenover het probleem staat. Als omstaander kom je vroeg of laat toch in een kamp terecht, of je dat nu wil of niet. Wie het gedrag meldt, komt meestal ook zelf in de problemen en dat maakt de hele situatie alleen nog maar ingewikkelder. De keuze om te zwijgen of om alles op te biechten is heel persoonlijk en kan grote gevolgen hebben.’
Wanneer je thuis gepest wordt, is de kans groot dat je dat minderwaardigheidsgevoel meeneemt naar de werkvloer en dat zorgt ervoor dat je ook daar kwetsbaarder wordt voor pesterijen.
Heb jij de indruk dat mensen die in hun jeugd gepest worden ook tijdens de volwassenheid kwetsbaarder zijn voor pestgedrag?
‘Zeker, die kwetsbaarheid en dat misvormd zelfbeeld zullen altijd wel een beetje aanwezig blijven. Ontmoet het slachtoffer iemand die bepaalde trekjes heeft van zijn/haar pester, dan zal hij/zij ook veel sneller afstand nemen. Het is een soort van automatisme geworden om zich in zulke situaties af te sluiten.’
Ook volwassenen pesten er nog steeds op los. Die onzekerheid is dan toch een beetje terecht, niet?
‘Er wordt verwacht dat volwassenen elkaar gelijk behandelen en wel beter weten, maar in de praktijk weten we allemaal dat dat faliekant misloopt. Het is dus maar normaal dat iemand die in het verleden gepest werd zich niet meer zo snel zal openstellen.’
Kunnen we het kinderen dan eigenlijk wel kwalijk nemen dat ze elkaar pesten? Ze hebben dan toch helemaal geen mooi voorbeeld van hoe het wel moet?
‘Als volwassenen niet verdraagzaam kunnen zijn, mogen we al zeker niet verwachten dat onze kinderen poeslief tegen elkaar zullen zijn. Van ons wordt verwacht dat we geen fouten maken. Als een kind iets verkeerds doet, gaan we dat sneller tolereren, maar dat wil niet zeggen dat we ook hun pestgedrag door de vingers mogen zien. Gelukkig spelen de scholen daar steeds beter op in.’
Mijn advies is om, hoe moeilijk dat ook mag klinken, jouw eigen waarheid niet te laten bepalen door de waarheid van anderen.
Wat zijn op lange termijn de voornaamste gevolgen van pestgedrag?
‘Iemand die veel gepest werd of wordt zal het vooral moeilijk hebben om vertrouwen te krijgen in nieuwe mensen. Ze zullen zich afvragen bij wie ze wel nog zichzelf kunnen zijn of gewoon een masker opzetten. Ook een burn-out is in zulke situaties niet onoverkomelijk. De denkwijze van die persoon verandert en ze zijn niet meer met hun job of dromen, maar wel met hun eigen zelfbeeld bezig. Dat kan zich uiteindelijk ook uiten in ziektes als een depressie en hyperventilatie- of paniekaanvallen.’
Heb jij de indruk dat door de aanwezigheid van sociale media het pestgedrag toeneemt?
‘Absoluut. Mensen vinden het steeds normaler dat ze te pas en te onpas hun zegje kunnen doen en dat gedrag nemen ze ook mee naar de “echte” wereld. Vooral reacties op bepaalde artikels kunnen bijzonder hard aankomen. Denk maar aan Koen Wauters en Valerie De Booser toen ze lieten weten dat ze gaan scheiden. Mensen schelden er in de comments op los en pesten én kwetsen Koen en Valerie zonder dat zelf te beseffen. Er bestaat online nog maar heel weinig wederzijds respect.’
En hoe kan die pester dan zijn eigen gedrag afleren?
‘Ik zou daar heel graag een positief antwoord op willen geven, maar zoiets gebeurt nauwelijks. Ik zeg altijd dat niet alleen plagen, maar ook pesten om liefde vragen is. De pester vraagt met zijn gedrag namelijk om aandacht. Ook bij hen is er vaak een onderliggend probleem dat dat pestgedrag veroorzaakt. Eerst en vooral moeten ze dus al doorhebben en durven te erkennen dat ze in de fout zijn. Meestal ontkennen ze het probleem of proberen ze het te minimaliseren. Anderen beseffen dan wel weer dat ze in de fout zijn, maar denken dat ze met een “sorry” toch niets kunnen oplossen. Terwijl dat wél zo is. Je verontschuldigingen aanbieden is superbelangrijk voor het slachtoffer, ook al lijkt dat helemaal niets uit te halen. Een sorry kan voor hen nochtans de start van een nieuw begin betekenen.’
Word je gepest of heb je vragen over pestgedrag? Je kan gratis en anoniem chatten op www.tele-onthaal.be of bellen op het nummer 106.
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
