Wij spraken met de twee Scandinavische slachtoffers, Cecilie en Pernilla, over de truecrimedocumentaire, victim blaming en daten.
Cecilie Fjellhøy is een van de slachtoffers in ‘The Tinder Swindler’: ‘Mensen hoeven niet bang te zijn van datingapps!’
‘The Tinder Swindler’ staat sinds kort op Netflix. Wij spraken met de twee Scandinavische slachtoffers, Cecilie en Pernilla, uit de truecrimedocumentaire.
‘The Tinder Swindler’ gaat over de Israëlische crimineel Shimon Hayut aka Simon Leviev die tal van vrouwen voor honderdduizenden euro’s oplichtte via de datingapp. Wij spraken met de Zweedse Pernilla Sjoholm (35) en de Noorse Cecilie Fjellhøy (33), twee slachtoffers die in de truecrimedocumentaire hun verhaal doen.
Waarom is deze documentaire zo belangrijk voor jullie?
Pernilla Sjoholm: ‘Vroeger dacht ik bij verhalen over oplichters: dat zou mij nooit overkomen. En toen overkwam het mij wel! Pas dan begrijp je dat er ook een psychologische kant aan vasthangt. Het is echt belangrijk dat we benadrukken dat dit iedereen kan overkomen en dat we al die victim blaming wegnemen.’
Cecilie Fjellhøy: ‘Toen we in 2019 voor het eerst met ons verhaal naar buiten kwamen, hoopten we dat Shimon verantwoordelijk gesteld zou worden en naar de gevangenis zou gaan, dat we gerechtigheid zouden krijgen. Maar dat gebeurde niet. Dus toen hij nog op vrije voeten was, hadden we zoiets van: vrouwen moeten tegen hem beschermd worden.’
Hij is dus niet veroordeeld voor wat hij jullie heeft aangedaan?
Pernilla: ‘Nee, daarom zijn we zo teleurgesteld. Ik ben naar Duitsland gegaan om hem te laten arresteren, en dat hebben ze nooit gedaan. Ik reikte hem op een presenteerblaadje aan en ze besloten het gewoon niet te doen. Hij is enkel veroordeeld voor oude misdaden in Israël, waar hij nu is. Ook zijn handlangers zijn nog op vrije voeten. Het is gewoon verschrikkelijk.’
Cecilie: ‘Er zijn al heel veel teleurstellingen en valse beloftes geweest, van zowel American Express als de politie. Het was heel moeilijk om te getuigen, en toen lieten ze het vallen. Ze denken dat ze klaar zijn met de zaak, maar we zullen zien wat er nu gebeurt (lacht).’
Fraudeurs snappen het principe van victim blaming, en gebruiken dat in hun voordeel.
Wat voor signaal zendt het feit dat hij op vrije voeten is naar hem en andere fraudeurs volgens jullie?
Cecilie: ‘Hij gebruikt het feit dat niemand hem wil arresteren als verdediging. Omdat er geen arrestatiebevelen openstaan voor hem en er geen rechtszaak is, denkt hij dat hij onschuldig is. De samenleving moet hem en alle andere fraudeurs een boodschap geven. Hij heeft het te gemakkelijk gehad.’
Pernilla: ‘Het is belangrijk dat we de schuld bij de slachtoffers wegnemen. Hij heeft zoveel slachtoffers afgeschrikt. Dat is hoe fraudeurs werken. Ze snappen het principe van victim blaming, en gebruiken dat in hun voordeel. We zouden een veel betere samenleving kunnen creëren als slachtoffers erover konden praten en we de echte criminelen de schuld zouden geven.’
Jullie zijn veel geld verloren. Hebben jullie ondertussen iets kunnen terugkrijgen?
Pernilla: ‘Nee, we zijn alleen maar meer geld verloren. Het enige wat we eraan hebben overgehouden, zijn rekeningen van advocaten. Als je onze nettowaarde zou googelen, zou je een cijfer in de min zien staan. Ons leven is geruïneerd, maar we vechten nog steeds om het terug te krijgen.’
Heb je het gevoel dat je dankzij Netflix een stukje van je macht teruggrijpt?
Cecilie: ‘Ja! In het begin waren we alleen en nu hebben we zoveel fantastische mensen om ons heen. Dat is heel gek, maar je voelt je zoveel beter en ook beschermd. We krijgen de hulp die we nodig hebben. We zijn al zo vaak teleurgesteld geweest, dus we zijn voorzichtig met waar we op hopen, maar we hopen op het beste en we zullen zien. Netflix is in tweehonderd landen beschikbaar, dus nu kan hij zich tenminste niet meer verstoppen.’
Wat willen jullie met de documentaire bereiken?
Pernilla: ‘Ik hoop dat de zaak weer geopend wordt en dat ze fraude over het algemeen veel serieuzer nemen. Op het politiekantoor had ik het gevoel dat ze het psychologische trauma niet begrepen. We hebben doodsbedreigingen gekregen, ik ben uit mijn land vertrokken en ben ondergedoken. Het is geen prettig verhaal. We hebben zo hard gevochten voor een klein beetje gerechtigheid. En we willen echt dat de wetshandhaving verandert en dat mensen zoals hotelreceptionisten voorzichtiger zijn en ervoor zorgen dat die persoon wel degelijk is wie hij beweert.’
Cecilie: ‘Ja, want Simon gebruikte bijvoorbeeld mijn kaart en reisde onder mijn naam Cecilie Fjellhøy en kon zo in al die hotels verblijven. Dus op zulke dingen letten, zou het alleszins moeilijker maken om mensen op te lichten.’
Hoe kan dit soort situaties in de toekomst vermeden worden?
Pernilla: ‘Door er meer over te spreken. Slachtoffers schamen zich, dus als we die schaamte wegnemen, maken we het gemakkelijker om erover te praten. Het is ook belangrijk dat banken meer verantwoordelijkheid nemen voor hun klanten en het moeilijker maken voor fraudeurs. Als dit belastingsgeld was geweest, hadden ze hem binnen de twee seconden gevonden, maar als het mijn geld is, nee hoor.’
Cecilie: ‘Wij zijn de enigen in dit verhaal die alle gevolgen hebben gedragen voor wat er ons is overkomen. Niemand anders. Slachtoffers worden gewoon aan hun lot overgelaten, en dat is net zo beschadigend aan fraude. Dus we hopen dat de maatschappij naar het grotere plaatje kijkt. Dat men ook beseft dat het niet enkel om het geld draait en dat ze zich meer bewust zijn van hoe ze met slachtoffers omgaan.’
Net zoals bij alles is er ook kans op kritiek. Zijn jullie daarop voorbereid?
Pernilla: ‘We zijn er zo op voorbereid! Om eerlijk te zijn: we zijn al door de hel gegaan. Toen we hierover besloten hadden, zeiden Cecilie en ik tegen elkaar: gooi ons maar onder de bus. We weten dat dit voor een goed doel is en als we tenminste één persoon kunnen helpen, is het de moeite waard.’
Cecilie: ‘We hebben al berichten gekregen van mensen die in dezelfde situatie zaten of zijn opgelicht, die zeggen hoe goed het voelt om ons te zien opkomen voor onszelf. We doen het voor de mensen, en dat is wat telt.’
Mensen die de trailer van “The Tinder Swindler” keken, dachten dat het een film was, dat wij een rol speelden.
Als je er nu op terugkijkt, denk je dat je iets had kunnen doen om Simon eerder door te hebben? Waren er rode vlaggen die je misschien toen niet zag waar anderen op kunnen letten tijdens het daten?
Cecilie: ‘Het verhaal is zo gestoord. Mensen die de trailer van “The Tinder Swindler” keken, dachten dat het een film was, dat wij een rol speelden. Dus het is moeilijk om te zeggen welke rode vlaggen ik misschien had kunnen zien, omdat ik ook onder druk werd gezet. En mensen die onder druk staan, denken niet helder na. Hij was mijn lief en hij was in gevaar, dus ik vertrouwde hem en geloofde dat wat hij vertelde waar was.’
Pernilla: ‘Dat is een moeilijke vraag, want je kan natuurlijk zeggen dat je iedereen moet wantrouwen, maar om eerlijk te zijn, is dat geen leven. Je kan geen privédetective op iedereen die je ontmoet afsturen. Dat is onmogelijk.’
Hoe kon hij zo succesvol mensen oplichten volgens jullie?
Pernilla: ‘Het is belangrijk om te weten dat hij niet alleen was. Hij kon dit niet alleen gedaan hebben. Ik noem het de kwaadaardige Truman Show. Hij bouwde een fake wereld en had zoveel mensen die hem hielpen. Je ontmoette collega’s en jeugdvrienden die zijn identiteit bevestigden.’
Cecilie: ‘Er zaten inderdaad andere mensen in het complot, dus hij was niet alleen. Alle dingen gebeurden ook echt, ik zag het met mijn eigen ogen. Het is niet dat hij het gewoon vertelde. Hij boezemde echte angst in door bijvoorbeeld bloederige foto’s te sturen. Het is echt misbruik om iemand zo erin te betrekken en te doen vrezen voor haar eigen leven om geld te krijgen. Je moet echt kwaadaardig zijn om zoiets te doen.’
Wat hebben jullie allebei geleerd van deze ervaring?
Pernilla: ‘Oh mijn god, we hebben zoveel geleerd. Het is alsof ik voordien blind was. Nu begrijp ik alle systemen veel beter. De banken, de politie en mensen over het algemeen.’
Cecilie: ‘Ik ben echt een betere versie van mezelf geworden, want je begrijpt wat voor een emotionele tol fraude van je eist. Het gaat niet gewoon om het geld. Oké, het heeft onze levens volledig verwoest, maar we zijn ook een lief en een vriend verloren.’
Hoe gaat het nu met jullie vertrouwen in mensen?
Pernilla: ‘Ik heb goede en slechte dagen. Het is moeilijk, maar je kan opgeven of je kan tien keer harder terugvechten. En nu kunnen we tenminste ‘s nachts goed slapen. Ik kan nieuwe mensen ontmoeten en ermee omgaan, maar ik vertrouw hen niet. Als iemand iets lief voor mij doet, denk ik dat er slechte bedoelingen achter zitten. Ik blijf me er altijd bewust van dat ze mij misschien pijn zullen doen, en ik wil nooit meer zo gekwetst worden.’
Cecilie: ‘Iemand vertrouwen is moeilijk, maar ik wil geen bitter persoon worden en op mijn eentje blijven. Hij heeft al zoveel van me afgenomen. Ik wil nog altijd in de liefde geloven, maar het is moeilijk.’
En met jullie vertrouwen in elkaar?
Pernilla: ‘Ik wou dat we elkaar onder andere omstandigheden ontmoet hadden, maar ik ben zo blij dat we elkaar hebben. Dat is echt onze levenslijn geweest. Cecilie is mijn allerbeste vriendin. Er is niemand die ik meer vertrouw dan haar (lacht).’
Had Simon specifieke slachtoffers op het oog volgens jullie?
Cecilie: ‘Toen ik Pernilla leerde kennen, besefte ik wat voor mensen hij als doelwit had. Iemand met zo’n goed hart die alles zou doen voor haar vrienden. En dat is zo gemeen.’
Pernilla: ‘Ja, hij ging zeker en vast achter de goeie aan. Degenen die er altijd zullen zijn voor je en voor je zullen zorgen, die zoveel liefde te geven hebben.’
Kwam er naast jullie vriendschap nog iets goed uit deze ervaring?
Cecilie: ‘Gewoon het besef dat je een verschil kan maken, al is het maar een klein verschil. Dat geeft je een doel in het leven. Dat je iets slechts dat je hebt meegemaakt, kan omzetten in iets positief.’
Cecilie, heb jij in tussentijd al opnieuw de liefde gevonden?
Cecilie: ‘Ik ben nog steeds aan het daten (lacht). Dus nog niet, maar ik ben mijn geloof erin nog steeds niet verloren. Er is gewoon zoveel gebeurd de afgelopen jaren dat het moeilijk is geweest om liefde te vinden. Ik heb een heel druk leven momenteel, dus ik heb niet veel tijd, maar we zullen zien. Ik heb nog steeds Tinder (lacht) en ik ben nog altijd aan het daten en op zoek.’
Welke tips heb je tenslotte nog voor singles die op Tinder zitten, en na de documentaire misschien wat afgeschrikt zijn door de datingapp?
Cecilie: ‘Mensen hoeven niet bang te zijn van datingapps! Het is een hele normale manier om mensen te leren kennen. Als je iemand op café ontmoet, weet je niet meer van die persoon dan als je hem online zou onmoet hebben. “The Tinder Swindler” is een waarschuwend verhaal voor fraude en niet voor online daten. Het is niet gevaarlijk om nieuwe mensen te leren kennen. We hebben vertrouwen als mens en in de samenleving nodig. Wees gewoon voorzichtig en zorg goed voor jezelf.’
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
