REVIEW: ‘””Het Proces Dat Niemand Wou”” legt iedereen met een mening het zwijgen op’

9 november 2017: in een YouTube–video vertelt Bart De Pauw dat hij beschuldigd wordt van grensoverschrijdend gedrag. Meer dan vier jaar en een proces later doen acht slachtoffers in de docureeks ‘Het Proces Dat Niemand Wou’ hun persoonlijke verhaal. Dit keer wél omdat ze het willen.

Noem de naam Bart De Pauw, en je weet dat er een verhitte discussie zal volgen. Toen hij meer dan vier jaar geleden zelf bekendmaakte dat hij beschuldigd werd van grensoverschrijdend gedrag in de vorm van stalking, werd Vlaanderen in drie kampen verdeeld: 1) zij die beweren dat Bart, ondanks het bewijsmateriaal en de getuigenissen, onschuldig is, 2) zij die zich achter de slachtoffers scharen en ervan overtuigd zijn dat Bart wel schuldig is aan grensoverschrijdend gedrag, en 3) zij die zich ‘wijselijk’ niet willen mengen in de discussie. Toegegeven, ik zat lange tijd in dat laatste kamp. Ik ben nu eenmaal iemand die niet graag met de vinger wijst.

Intussen werd Bart De Pauw schuldig bevonden aan elektronische overlast en belaging. Maar toch blijven de discussies bestaan. En hoe meer men discussieert, hoe moeilijker het wordt om te zwijgen. Hoewel ik dat in het begin niet durfde uit te spreken, heb ik geen moment getwijfeld aan wat de slachtoffers (ongewild) naar buiten brachten. Want waarom zou je in godsnaam liegen over zulke toestanden als je eigenlijk zelfs niet wilt dat er een zaak uit voortkomt? Tja, leg dat maar eens uit aan de kritische en vaak zelfs gemene Facebookers uit kamp 1 die op élk artikel over De Pauw hun mening spuien over de slachtoffers.

Duizenden liefdesverklaringen

Diep vanbinnen weten we allemaal dat De Pauw iets gedaan heeft wat gewoonweg niet door de beugel kan, maar niet iedereen ziet dat even goed in. Zij kunnen nu naar de Streamz-docuserie ‘Het Proces Dat Niemand Wou’ kijken, om zo (hopelijk) wat meer inzicht te krijgen in de hel waarin de slachtoffers terechtkwamen. Voor de reeks klopte programmamaker Tess Uytterhoeven al in 2020 aan bij alle betrokken partijen. Acht van de dertien slachtoffers waren bereid om hun kant van het verhaal voor één keer openlijk te vertellen, en om een antwoord te bieden op de vele vragen die de zaak sinds de aanklacht met zich meebracht.

Het resultaat: een driedelige reeks die iedereen met een mening het zwijgen oplegt. Ze maakt al van meet af aan duidelijk dat het nooit de slachtoffers hun bedoeling was om De Pauw aan de schandpaal te nagelen, noch om zichzelf te moeten verdedigen in een rechtszaal vol op sensatie gebrande journalisten. Sterker nog: de acht geïnterviewde vrouwen vertellen in het eerste kwartier van de documentaire hoe hard ze wel niet opkeken én -kijken naar Barts werk, ongeacht wat hij hen aandeed.

In de drie afleveringen vertellen actrices Maaike Cafmeyer, Liesa Naert, Lize Feryn en Ella-June Henrard, maar ook voormalig Koeken Troef!-medewerkster Dymphne Poppe, voormalige stagiaires Helena De Craemer en Els Talloen en stylist Ellen Lloyd elk op hun beurt hoe De Pauw hen manipuleerde. Van duizenden ellenlange liefdesverklaringen en loze beloftes over onbeschofte en vaak seksueel getinte sms’en tot zelfs bedreigingen: je vraagt je af waar iemand de tijd, de energie en vooral het lef vandaan haalt om verschillende vrouwen jarenlang dag én nacht lastig te vallen.

Geen naïviteit, wel onmacht

Wat ik vooral zo frappant vind, is dat élk verhaal in de reeks ongeveer hetzelfde klinkt. Het begint met een onschuldig berichtje waar iederéén op zou antwoorden en mondt uit in een vicieuze cirkel. Want hoe vaak zijn slachtoffers ook aangaven dat ze het niet leuk meer vonden, De Pauw ging gewoon door. Erger nog: hij wentelde zich in zelfmedelijden en speelde in op hun emoties. En tuurlijk zou je, een beetje naïef, kunnen zeggen: ‘negeer of blokkeer hem dan’, maar de docu maakt duidelijk dat dat, vooral in het mediawereldje, zo simpel niet is. Want hoe zou jij reageren als je (toekomstige) baas en een grote meneer als De Pauw ‘never bite the hand that feeds you‘ naar je stuurt wanneer je hem nog maar eens afwijst? Slik.

En hoewel het al snel duidelijk wordt dat ze zichzelf niets kwalijk moeten nemen, doen álle geïnterviewde vrouwen dat wel. Ze schamen zich vooral voor het feit dat ze zolang zwegen en vragen zich na al die jaren nog steeds af of ze zijn gedrag misschien onbewust uitlokten. Het waren vooral die uitspraken die me meermaals een brok in de keel en zelfs tranen in de ogen bezorgden.

De meesten van hen waren op het moment van de feiten even oud als ik nu ben. Hun leven werd door De Pauw voorgoed overhoop gegooid, hij beperkte hen in hun zelfontplooiing en deed aan brainwashing. Want als iemand duizenden keren zegt hoe graag hij je ziet, dan begin je uiteindelijk misschien ook iets te voelen dat er eigenlijk niet is. En dat heeft niets te maken met naïviteit, wel met onmacht. Had ik in hun positie gezeten, was het mij ongetwijfeld ook overkomen.

Luide stem

‘Het Proces Dat Niemand Wou’ bekrachtigt die boodschap: dit kon iedereen overkomen. Het legt niet zozeer de schuld bij iemand, maar wel de nadruk op hoe fout het is om iemand ongevraagd te blijven lastigvallen. Het laat je inzien dat je misschien ooit iets gelijkaardigs meemaakte, maar dat onbewust verdrong. Of dat je misschien zelf weleens te ver bent gegaan, hoe onschuldig dat toen ook leek in jouw ogen. Het is ook vooral dat waar de slachtoffers na het proces zo opgelucht over zijn. Want hoewel De Pauw veroordeeld werd voor het lastigvallen van slechts vijf vrouwen, zijn álle dertien de slachtoffers inclusief hun advocaat tevreden. Niet zozeer met de veroordeling, wel met het feit dat ze ook andere slachtoffers van stalking een stem konden geven, en wat voor een!

Daarnaast hoopten de vrouwen op nog iets: het schuldinzicht van De Pauw. Dat kregen ze niet. ‘Ik sleur je mee in mijn miserie. Ik ben een tragisch figuur, ik heb geen empathie, geen mededogen. Ik ben een egoïstische lul’, een berichtje dat hij ooit naar een van zijn slachtoffers stuurde en in de laatste aflevering wordt voorgelezen. Het vat de reeks en de gebeurtenissen in mijn ogen perfect samen. Want dat is exact wat hij deed: jonge meisjes meesleuren in zijn miserie. En dat deed hij met zijn video op die bewuste 9 november nog maar eens. De slachtoffers wilden geen publiekelijk proces, maar daar besliste het parket na het bekijken van die video uiteindelijk anders over. Alleen vonden de vrouwen nu de moed om, ondanks alle shit die ze over hen kregen, hun kant van het verhaal te vertellen. En daar kunnen wij en de volgende generaties hen alleen maar immens dankbaar voor zijn.

De driedelige docureeks ‘Het Proces Dat Niemand Wou’ is nu te bekijken op Streamz.

Lees ook:

• #Megafoon: ‘We moeten onze nek uitsteken voor de slachtoffers. Hoe vaak de dader ons ook liet lachen.’
• Ayke van PUNT. vzw: ‘De kranten berichten alsof het slachtoffer schuldig is en de daders slechts naïef’
• Zorgcentrum na Seksueel Geweld opent in Antwerpen: ‘Slachtoffers worden niet meer van het kastje naar de muur gestuurd’