Mensenrechtenactiviste Amaya Coppens (26): ‘De woede die ik voel, is sterker dan de angst. Ik kan niet zwijgen terwijl het Nicaraguaanse volk wordt lastiggevallen en vervolgd’

Meet Amaya

• Werd in 1994 geboren in Brussel.
• Studeerde tot voor kort geneeskunde aan de Nationale Autonome Universiteit van Nicaragua in León (UNAN-León).
• Sloot zich in 2018 aan bij de Universitaire Beweging van 19 April, die opgericht werd tijdens betogingen tegen de Nicaraguaanse president Daniel Ortega. 
• Bracht negen maanden in de gevangenis door nadat ze in september 2018 werd opgepakt op verdenking van onder andere terrorisme en brandstichting.
• Werd in november 2019 opnieuw gearresteerd toen ze water bracht naar een kerk in de stad Masaya, waar familieleden van politieke gevangenen in hongerstaking waren gegaan. Pas 46 dagen later werd ze vrijgelaten.
• Werd in januari door de Spaanse kwaliteitskrant El País uitgeroepen tot meest markante persoonlijkheid van Zuid-Amerika van 2019.
• Ontving in maart de International Woman of Courage Award uit de handen van de Amerikaanse first lady Melania Trump.
• Is op Twitter te volgen via @amaya_coppens en op Instagram via @laevamaya.

Op 26-jarige leeftijd koos de Belgisch-Nicaraguaanse Amaya Coppens ervoor zich te verzetten tegen de autoritaire regering van president Daniel Ortega. Ondanks twee verblijven in de gevangenis blijft de activiste vechten voor de rechten van het Nicaraguaanse volk. Haar felle strijd leverde haar in maart de International Woman of Courage Award op.

Als dochter van een Belgische vader en een Nicaraguaanse moeder bracht Amaya Eva Coppens haar jeugd door tussen twee continenten. Op haar achttiende besloot ze zich voorgoed in universiteitsstad León te vestigen om er geneeskunde te studeren, naar eigen zeggen omdat ze het gevoel had dat ze in Nicaragua het volk meer van dienst kon zijn dan in Brussel. Dat gold vooral in landelijke gebieden waar de toegang tot gezondheidszorg beperkt is. ‘Onderwijs en gezondheid zijn nooit een prioriteit geweest voor de Nicaraguaanse regering’, legt Amaya uit. ‘Het land heeft dringend dokters nodig.’ Haar studies werden in 2018 onderbroken door de politieke crisis waarin het land zich nog steeds bevindt. Amaya, een militante pur sang, besloot dapper haar leven te wijden aan haar strijd: het verdedigen van de rechten van de Nicaraguanen.

Laten we het hebben over de situatie in Nicaragua. Waarom voelde je de behoefte om tegen het regime te protesteren?

‘Sinds 2007 is president Daniel Ortega aan de macht en voert hij een autoritair en gewelddadig bewind. De rechten van Nicaraguanen worden aan de lopende band geschonden. Als we zijn partij niet steunen, is het voor ons moeilijk om onderdak te vinden, een universitaire beurs binnen te halen, enzovoort. In april 2018 brandde natuurreservaat Indio Maíz, in het zuiden van het land, af. De regering deed niets om het vuur te bestrijden. Erger nog: Ortega weigerde de hulp van Costa Rica en vrijwillige brandweerlieden en werd er vervolgens van beschuldigd van die milieutragedie te hebben geprofiteerd om die landen te kunnen exploiteren. Voor het Nicaraguaanse volk was dat de druppel, dus kwamen we in actie om de corrupte en frauduleuze praktijken waar de regering zich schuldig aan maakt, aan de kaak te stellen. We waren op een punt gekomen waarop we niet meer leefden, maar overleefden.’

Na de demonstraties tegen Ortega en z’n regering werden talloze arrestaties verricht, waaronder die van jou. Hoe heb je die negen maanden achter de tralies ervaren?

‘Ik werd in september 2018 voor het eerst gearresteerd op verdenking van terrorisme, ontvoering en illegaal wapenbezit. Vooral voor mijn gezin was dat moeilijk. Mijn broers, die vochten voor mijn vrijlating, moesten naar België terugkeren omdat ze werden bedreigd. Ik hield me voor dat ik als politiek gevangene mijn standpunt tegen de regering opnieuw bevestigde, dat ik werd gearresteerd omdat ik erin was geslaagd druk uit te oefenen op de regering. Toen ik de gevangenis mocht verlaten, was ik bijzonder ontroerd om te ontdekken wat er allemaal was gedaan om me vrij te krijgen. Ik ben enorm dankbaar voor alle steun die ik heb gekregen.’

Heb je er nooit aan gedacht om op te geven? Zelfs niet na je eerste verblijf in de gevangenis?

‘Nee, want de woede die ik voor de regering en justitie voel, is sterker dan de angst. Na mijn tijd in de gevangenis probeerde mijn vader me ervan te weerhouden weer te gaan protesteren, maar ik kon niet naar de les gaan en doen alsof er niets was gebeurd. Tijdens de manifestaties kwamen meer dan driehonderd mensen om. 97 politieke gevangenen zitten nog steeds opgesloten. En dat terwijl de overheid geen enkel initiatief neemt om de huidige gezondheidscrisis te bestrijden. Ik kan niet zwijgen terwijl onze mensen worden lastiggevallen en vervolgd.’

Nog geen vijf maanden na je vrijlating werd je in november vorig jaar opnieuw opgepakt, waarna je 46 dagen in de gevangenis doorbracht. Om welke reden was dat?

‘Ik had water gebracht naar vrouwen van politieke gevangenen die in hongerstaking waren gegaan in een kerk in de stad Masaya. In Nicaragua is de toestand van vrouwen erbarmelijk. Het percentage vrouwenmoorden is extreem hoog, maar aangezien het rechtssysteem corrupt is, onderneemt niemand actie. Iedereen is bang, want zelfs een triviale daad kan leiden tot een gevangenisstraf. Overal op straat is de oproerpolitie aanwezig. Ortega’s partijvlag is het embleem van het land geworden aangezien de kleuren van de nationale vlag in het openbaar niet toegestaan zijn.’

Heb je sinds je activiste bent, ook positieve veranderingen waargenomen?

‘Bitter weinig, helaas. De situatie is nog lang niet opgelost, maar we moeten mensen bewust blijven maken van de huidige situatie in Nicaragua. Na mijn vrijlating keerde ik terug naar Europa om mijn verhaal te vertellen. Ik ben ook in de Verenigde Staten geweest, waar ik de International Woman of Courage Award heb ontvangen, een prijs die jaarlijks wordt uitgereikt door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Voor mij is die award een collectieve erkenning voor al het werk dat de activisten in Nicaragua hebben verzet.’

Amaya ontving in maart de International Woman of Courage Award uit de handen van Amerika’s first lady Melania Trump. © Photo News

Heb je de ambitie om je medische studies voort te zetten?

‘Ik zou niets liever willen, maar samen met 140 andere studenten die deelnamen aan de betogingen, werd ik zonder reden geschorst door de universiteit. Ik zat in mijn vijfde jaar geneeskunde, maar mocht ik weer naar school willen, zou ik helemaal opnieuw moeten beginnen. Graag zou ik onlinelessen willen volgen, maar in Nicaragua is dat niet zo vanzelfsprekend. Daarom concentreer ik me vandaag voor de volle honderd procent op mijn activisme. Ik heb het geluk gehad veel aandacht te trekken door wat me is overkomen en heb daardoor een grote verantwoordelijkheid. Ik moet de vrijlating van politieke gevangenen blijven eisen, net zoals men een paar jaar geleden voor mij heeft gedaan.’

Tot slot: wie is jouw rolmodel?

‘Mijn moeder, Tamara Zamora, die standvastig was in deze tijden van crisis en niet instortte toen ik werd gevangengenomen en mijn broers werden gedwongen om in ballingschap te gaan. Op dat moment was ze haar studie aan het afronden en ging ze verder. Ze gaf niet op en is erg sterk. Ik ben heel trots op haar.’

Waarom Amaya?

Redactiesecretaresse Lise-Marie: ‘Amaya is hét toonvoorbeeld van moed en vastberadenheid. Haar strijd voor de rechten en waarden van het Nicaraguaanse volk maakt haar een symbool voor velen. Ze is een indrukwekkende en bewonderenswaardige jonge vrouw die haar plek in deze rubriek meer dan verdiend heeft.’

Nog meer markante vrouwen onder de 30: 

• Kaoutar Achahbar (23): ‘Ik ben het ultieme bewijs dat het niet is omdat je een hoofddoek draagt, dat je geen kans maakt in het leven’
• Auriane Borremans (26): ‘We gaan de wereld niet redden door allemaal veganist te worden’
• Hanan Challouki (28): ‘Als je droomt, kan je het maar beter meteen groots zien, toch?’