‘De gemiddelde Vlaming is niet langer de blanke man onder de kerktoren. Tv en film moeten voor iederéén representatief zijn.’
30 onder de 30: Amina Hatim (25), Nele Vandael (27) en Una Kreso (28): ‘Vrouwelijke personages die alleen maar janken of gereduceerd worden tot lustobject, irriteren ons mateloos’
Bij Flair houden we van vrouwen die dingen in beweging zetten, die durven, die springen, die tegen de schenen durven te schoppen en die ons inspireren tot grootse dingen. Dertig weken lang laten we elke week een markante jonge vrouw aan het woord. Deze week aan de beurt: Amina Hatim, Nele Vandael en Una Kreso van Het Grensoverschrijvend Collectief.
Meet Amina, Nele en Una
- Amina werd op 2 mei 1994 geboren in Bonheiden.
- Nele werd op 24 juli 1992 geboren in Hasselt.
- Una werd op 16 mei 1991 geboren in Doboj (voormalig Joegoslavië).
- Ze ontmoetten elkaar tijdens hun studie scenarioschrijven aan RITCS. Eenmaal afgestudeerd startten ze in 2017 Het Grensoverschrijvend Collectief op.
- Momenteel schrijft het trio voor regisseursduo Adil El Arbi en Bilall Fallah aan de tv-reeks ‘Chicago’. Ze werken daarnaast aan een film voor Rundskop-regisseur Michaël Roskam.
- Op Instagram zijn ze te volgen via @go_collectief.
Iedereen is het erover eens: wat genderongelijkheid betreft, hebben we nog een lange weg te gaan. Toch staan we vandaag al heel wat verder dan pakweg vijftig jaar geleden. In het echte leven dan toch, want op het tv- en bioscoopscherm lijkt men de achterhaalde patriarchale stereotypen maar niet te kunnen loslaten. Zo is het geen uitzondering dat een film meer mannelijke dan vrouwelijke (hoofd)personages telt, maar er wel meer vrouwelijk dan mannelijk naakt te zien is. Dat vrouwen vaker stereotiepe rollen – zoals prostituee of huisvrouw – toebedeeld krijgen, daar wordt allang niet meer van opgekeken. Van het feit dat hun personages niets (zinnigs) te zeggen hebben, ook niet. Uit een analyse van de New York Film Academy uit 2017 blijkt dat mannelijke personages in een steekproef met duizend films meer dan 37.000 dialogen hadden, terwijl de teller op 15.000 stond bij vrouwelijke personages. In de dialogen tussen de vrouwelijke personages gaat het vaker wel dan niet enkel over de mannelijke personages.
Cijfers en feiten om van achterover te vallen. Dat vinden ook Amina Hatim (25), Nele Vandael (27) en Una Kreso (28). De drie jonge scenaristen leerden elkaar kennen tijdens hun opleiding scenarioschrijven aan Royal Institute for Theatre, Cinema and Sound (RITCS) in Brussel. Eenmaal afgestudeerd bundelden ze in 2017, midden in de #MeToo-hetze, hun krachten en richtten ze Het Grensoverschrijvend Collectief op. Samen schrijft het trio scenario’s voor tv-reeksen en films waarbij diversiteit op elk mogelijk vlak centraal staat.
Vlnr.: Una Kreso, Nele Vandael en Amina Hatim.
In 2017 barstte de hele #MeToo-discussie los. In datzelfde jaar richtten jullie een uitsluitend vrouwelijk collectief op. Een gedurfde zet.
Una: ‘Ik denk dat de timing net goed zat. #MeToo heeft de ogen in de film- en televisiesector geopend. Het was alsof men toen pas bedacht: als we schrijven voor jonge vrouwen, moeten we misschien ook jonge vrouwen aan het woord laten.’
Is het gebrek aan sterke vrouwenrollen wat jullie het meest stoort wanneer jullie naar televisie kijken?
Nele: ‘Dat is toch heel opvallend, ja. Vrouwelijke personages die alleen maar janken of gereduceerd worden tot lustobject, irriteren me mateloos. Vaak gaan ze ook uit de kleren terwijl daar helemaal geen aanleiding voor is. Een vrouw kan perfect haar tanden poetsen in een pyjama, dat hoeft niet in een beha.’
Amina: ‘Vrouwen dragen ook zelden het verhaal. Hun dialoogpercentage ligt in vergelijking met dat van mannen vaak veel lager. Dat zoiets anno 2020 nog kan, is hallucinant.’
Onderzoek wijst uit dat als de regisseur of scenarist een vrouw is, de productie meer vrouwenrollen telt. Hoe maken jullie het verschil?
Una: ‘Voor we aan de slag gaan, vragen we ons altijd af: kunnen we het verhaal vanuit een vrouwelijk perspectief vertellen? En wat is de toegevoegde waarde daarvan? Soms betrappen we onszelf erop dat we geneigd zijn om de rol van autoritaire politieagent toe te schrijven aan een man. Dan moeten we onszelf op de vingers tikken. Zo zie je maar dat film en televisie een grote invloed hebben op de publieke perceptie.’
Amina: ‘Van jongs af aan kijk je naar films en tv-programma’s en ga je er gewoon in mee. We spiegelen ons aan wat we op televisie zien, maar eigenlijk zou tv zich moeten spiegelen aan hoe het er écht aan toe gaat in onze maatschappij. Door beroepen als advocaat, dokter of ingenieur telkens door een man te laten spelen, groeien meisjes op met het idee dat zulke hoge functies niet voor hen zijn weggelegd. Die cirkel proberen we met onze scenario’s te doorbreken.’
Vlnr.: Amina Hatim, Nele Vandael en Una Kreso.
Jullie ijveren niet alleen voor sterke vrouwenrollen, maar streven er ook naar om meer multiculturele thema’s en maatschappelijke problemen op het scherm te krijgen.
Nele: ‘Klopt. De gemiddelde Vlaming is allang niet meer de blanke man onder de kerktoren. We willen een realistisch beeld geven van onze maatschappij zonder alle stereotypen en clichés erin te gooien, want dat gebeurt nog te vaak. Toch hebben we al gemerkt dat multiculturele thema’s een heikel punt blijven.’
Amina: ‘Als we een hoofdpersonage met een kleurtje willen gebruiken of een reeks in Brussel willen situeren, krijgen we nog heel vaak te horen: “Ja, maar de Vlaming zal zich er niet in herkennen.”’
Una: ‘Dan denk ik: wie wil nu kijken naar wat hij al kent en weet? Daag de kijker uit door hem thema’s en personages voor te schotelen waarmee hij in het dagelijkse leven niet zo snel in aanraking zou komen.’
We willen een realistisch beeld geven van onze maatschappij zonder alle stereotypen en clichés erin te gooien, want dat gebeurt nog te vaak.
Nele: ‘Zenders spelen nog te graag op safe. “Het moet luchtig, ontspannend entertainment zijn”, kregen we onlangs te horen. Met andere woorden: het mag vooral niet te moeilijk zijn voor de kijker. Stel je voor dat hij zou moeten nadenken (lacht).’
Amina: ‘Op die manier worden alomtegenwoordige thema’s in onze maatschappij, zoals migratie en mentale gezondheid, nog te vaak vermeden. Dat is doodzonde.’
Nele: ‘Wij vinden het net straf dat een reeks je aan het lachen kan brengen zonder de tragiek van het onderwerp te mijden. Kijk naar “Sex Education” (Britse jongerenreeks op Netflix, red.). Dat is een geweldige serie die bij momenten hilarisch is, maar ook in verschillende maatschappelijke thema’s de vinger op de wonde durft te leggen. Die manier van vertellen werkt enorm taboedoorbrekend, en dat is waar we naar streven. Bovendien heeft “Sex Education” de meest diverse cast die ik in jaren op het scherm heb gezien, en toch voelt het niet geforceerd. Het kan dus perfect.’
Vlnr.: Nele Vandael, Una Kreso en Amina Hatim.
Waar willen jullie over vijf jaar staan met Het Grensoverschrijvend Collectief?
Nele: ‘Momenteel zijn we ons nog volop aan het bewijzen. We schrijven nu vooral in opdracht van anderen, maar we hopen dat als dat goed gaat, we het vertrouwen krijgen om eigen projecten te pitchen. In ons eigen werk willen we nóg meer de pijnpunten van onze maatschappij blootleggen. We zijn ervan overtuigd dat Vlaanderen er klaar voor is.’
Tot slot: wie is jullie rolmodel?
‘Malin-Sarah Gozin, het brein achter de geniale tv-reeksen “Tabula rasa” en “Clan”. Wat zij maakt, vinden we bijzonder straf. Met haar samenwerken zou een droom zijn die uitkomt.’
Nog meer markante vrouwen onder de 30:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
