'Het is zo dat vrouwen met een psychische kwetsbaarheid meer kans hebben op een postnatale depressie.'
Babyblues of postnatale depressie: wat is nu eigenlijk het verschil en waar moeten we ons zorgen over maken?
Babyblues, wat houdt dat nu eigenlijk precies in? En wat is dan het verschil met een postnatale depressie? De grens is flinterdun, en het verschil heel groot, zeker voor mama’s die na hun bevalling ook effectief in zo’n postnatale depressie vallen. Wij stapten met onze prangende vragen over de pre- en postnatale depressie naar psychologe Rita Van Damme.
Twee weken geleden richtte het Gents Netwerk voor Perinatale Mentale Gezondheid de website ‘Wolk in mijn hoofd’ op, een platform waar elke mama met of zonder psychische probleempjes op terecht kan. Waarom het platform zo belangrijk is? Maar liefst 3 op de 4 kersverse mama’s zou na de bevalling van haar eerste kindje last krijgen van babyblues, een niet te onderschatten gevolg van de hormoondaling na de zwangerschap. Psychologe Rita Van Damme werkte mee aan de website en legt ons uit wanneer die babyblues ook echt problematisch worden en hoe we een postnatale depressie al tijdens de zwangerschap kunnen opsporen.
Ik denk dat veel (toekomstige) mama’s en papa’s graag zouden weten wat nu eigenlijk het grote verschil is tussen babyblues en een postnatale depressie, want het verschil is er wel degelijk, toch?
‘Ja, dat klopt. Babyblues treden meestal een paar dagen na de zwangerschap op en dat betekent voor veel mama’s dat ze last hebben van onverwachte stemmingswisselingen, die dan vooral te wijten zijn aan een hormonale verandering na de zwangerschap. Op zich zijn babyblues redelijk onschuldig en komen ze heel vaak voor: 75% van de vrouwen krijgt na de bevalling van hun eerste kind last van babyblues. Normaal gezien verdwijnen ze na een kleine week even snel als ze gekomen zijn. Een postnatale depressie daarentegen, is een aanhoudend verschijnsel. De sombere gevoelens verdwijnen dan niet, maar worden juist erger.’
Hoe kunnen we die postnatale depressie dan van de babyblues onderscheiden?
‘Babyblues uiten zich vooral in stemmingswisselingen die van korte duur zijn. Die stemmingswisselingen kunnen verbeteren wanneer de mama tot rust is gekomen en haar verhaal heeft kunnen doen aan een luisterend oor. Bij een postnatale depressie houden die sombere gevoelens dus aan en kan de mama niet meer genieten van het leven. De postnatale depressie kan optreden na de bevalling, maar kan ook pas veel later tot uiting komen. De mama heeft dan het gevoel dat ze geen band met haar kindje kan creëren. Ze gaat dan op een soort automatische piloot leven en kan de signalen en prikkels rondom haar vaak niet meer aanvoelen.’
We zouden het lichamelijk en psychisch welzijn van vrouwen op voorhand door de gynaecoloog of vroedvrouw willen laten screenen.
En is er dan een specifieke aanleiding die de postnatale depressie in de hand kan werken?
‘Het is zo dat vrouwen met een psychische kwetsbaarheid meer kans hebben op een postnatale depressie. Dan kunnen ze als het ware hervallen. Het kan ook de eerste keer zijn dat de mama met sombere gedachten en gevoelens kampt. Er verandert natuurlijk heel veel in haar leven: er ontstaan nieuwe rollen en ze komt voor nieuwe uitdagingen te staan. Het is wel onze bedoeling om in de toekomst die postnatale depressie in de eerste maanden van de zwangerschap, of misschien zelfs nog vóór de zwangerschap op te sporen.’
Hoe zou dat dan in zijn werk gaan?
‘Er loopt momenteel een project waarmee we over heel Vlaanderen jonge vrouwen reeds in de zwagerschap, en liefst nog voor de zwangerschap, aan de hand van enkele korte vraagjes willen screenen op psychische problemen. Zo hopen we om kwetsbare mama’s in de toekomst ruim op voorhand de nodige zorg te kunnen geven. Meer dan een derde van de vrouwen met een postnatale depressie voelde zich al depressief in de zwangerschap. Hoe sneller we het kunnen vaststellen, hoe sneller we hulp kunnen aanbieden.’
En wat houdt die ‘zorg’ dan precies in?
‘Dat kan een medicamenteuze behandeling zijn, al dan niet in combinatie met psychotherapie. Dat is natuurlijk afhankelijk van de ernst van de klachten en de wens van de vrouw zelf.’
Wat doen jullie dan nu al om mama’s die een postnatale depressie hebben te helpen?
‘Afhankelijk van de klachten van de vrouw zal er, naast een mogelijke medicamenteuze aanpak en therapeutische gesprekken met psycholoog en kinderpsycholoog, ook veel aandacht besteed worden aan de relatie van de mama met haar baby. De mama wordt begeleid in de zorg voor haar kindje en leert de signalen van haar baby waarnemen. Tijdens die begeleiding wordt er vaak gebruikgemaakt van een video die de mama maakt. Zo kan zij samen met de hulpverleners naar het filmpje kijken en leert ze de signalen van haar kindje beter opmerken. Het geeft haar ook een beeld over de dingen die ze reeds goed doet en over wat ze nog anders zou kunnen aanpakken. Op die manier kan ze haar band met haar kindje versterken en kan er een veilige hechting tussen de mama en de baby ontstaan.’
Een aanhoudende stress tijdens de zwangerschap kan een invloed hebben op de ontwikkeling van de foetus. Het kan een vroeggeboorte, leerproblemen of zelfs een moeilijk temperament van het kind in de hand werken.
Dan bestaat er ook nog zoiets als postpartum psychose. Wat is dat dan precies?
‘Dat is een veel acutere situatie. De postpartum psychose treedt meestal binnen de eerste twee weken na de bevalling op. Typerend voor de postpartum psychose is dat de klachten heel snel evolueren en de stemmingswisselingen gepaard gaan met ernstige slaapstoornissen. De mama lijkt dan heel veel energie te hebben en komt verward over. In dat geval is het héél belangrijk dat de partner of familieleden alert optreden en zo snel mogelijk contact opnemen met de huisarts of psychiater als ze zich zorgen maken.’
Kunnen mama’s naast de postnatale depressie en de postpartum psychose nog andere klachten hebben?
‘Ja, ook angstklachten komen heel vaak voor, al dan niet in combinatie met depressieve klachten. Vaak zien we dat angstige gedachten al optreden tijdens de zwangerschap. Angst is in principe een normale reactie op een stressvolle situatie, maar wanneer de angst aanhoudt, kan er sprake zijn van een angststoornis. Mama’s ondervinden dan een aanhoudende stress, voelen zich angstig en hebben het gevoel dat ze hun emoties niet onder controle krijgen. Dat kan ervoor zorgen dat ze tijdens de zwangerschap niet kunnen genieten. Ze kunnen dan ook schrik krijgen om de zorg voor hun baby op zich te nemen en durven na de geboorte vaak niet alleen zijn met het kind.’
Kan dat gevolgen hebben voor het kindje zelf?
‘Ja, stressklachten worden in verband gebracht met een lager geboortegewicht en zelfs met een mogelijke vroeggeboorte, maar ook met leerproblemen of gedragsproblemen bij het kind op latere leeftijd. Daarom moeten mama’s op tijd hulp zoeken, want aanhoudende stress is goed te behandelen.’
Wat kan de partner dan zelf doen om de mama te helpen?
‘Het is heel belangrijk dat ook de partner om hulp durft te vragen bij familie en vrienden, en dat hij of zij de mama tegelijkertijd ondersteunt en aanmoedigt om hulp te zoeken. Dat klinkt gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar het is heel belangrijk om naar je partner te luisteren. Begin bij het begin: er gewoon zijn voor haar is het allerbelangrijkste. Meer tips, ook voor de mama zelf, vind je trouwens op onze website.’
Is het bij jou of bij jouw partner dichtbewolkt daarboven? Of ben je op zoek naar getuigenissen, naar hulp of wil je de symptomen leren herkennen? Surf dan naar Wolkinmijnhoofd.be.
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
