De voorzorgen die je zou moeten nemen, hangen af van je leeftijd.
Hoe kan ik borstkanker op tijd ontdekken?
Elke vrouw heeft al weleens een halve hartverzakking gekregen omdat ze tjdens het douchen plots iets voelde in haar borst. ‘Een tumor! Ik heb borstkanker!’ flitst er door je hoofd. Logisch, want borstkanker is nu eenmaal de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen.
Maar een statistiek die we misschien minder goed kennen, is degene die zegt dat driekwart van de borstkankers zich voordoet na de leeftijd van 50 jaar. De voorzorgen die je zou moeten nemen om tijdig borstkanker op te sporen, hangen dan ook volledig af van je leeftijd.
20-40 jaar: niet-erfelijke borstkankers zijn heel zeldzaam
Borstkanker kán voorkomen bij twintigers en dertigers, maar het is zeldzaam. Dat wil zeggen: als er géén sprake is van erfelijke belasting en je dus onder de categorie van het ‘normale’ risico valt. In een vorig artikel legden we al uit hoe je te weten komt of je een groter risico loopt op borstkanker door een genetische afwijking. Als je een van de vrouwen bent die een verhoogd risico heeft op borstkanker door een erfelijke afwijking, is wat volgt natuurlijk niet op jou van toepassing en bespreek je met je dokter welke speciale voorzorgen jij zal nemen om een eventuele borstkanker te ontdekken.
De cijfers zeggen veel. In 2015, het meest recente jaar waarover het Kankerregister cijfers publiceerde, kregen per 100.000 vrouwelijke twintigers in België zo’n 38,6 personen borstkanker. Dat is 1 per 2600 vrouwen, oftewel 0,04%. In absolute getallen lijkt dat natuurlijk nog veel – elk geval is er een te veel – maar daar horen ook en vooral jonge vrouwen bij die een hoger risico op borstkanker geërfd hebben van een van beide ouders, en die zich (hopelijk) nauwgezetter laten opvolgen door hun dokter.
Tussen 30 en 40 jaar stijgt het aantal naar 148 op de 100.000 vrouwen voor het jaar 2015. Dat is 1 per 675 vrouwen, oftewel 0,15%. Nogmaals: vrouwen met een erfelijke afwijking en een verhoogd risico op borstkanker zitten ook in deze statistiek.
Als je als jonge vrouw aan je borsten voelt, zal je verschillende ‘knobbels’ voelen. Je borsten zitten niet vol tumoren, maar wel vol dikke klieren die kunnen aanvoelen als iets veel angstaanjagenders. De kans dat het dat angstaanjagende ding is, is klein. Laat je intuïtie wel z’n ding doen: als je iets voelt in of ziet aan je borst dat je echt ongerust maakt, ga dan zeker even langs bij je huisdokter. Hij zal je waarschijnlijk gewoon kunnen geruststellen, maar je weet het dan toch. Gemoedsrust is ook veel waard.
Symptomen die kunnen wijzen op borstkanker:
- een putje (intrekking) in het borstoppervlak
- een knobbeltje in de borst
- pijn in de borst
- vocht dat uit de tepel komt
40-50 jaar: waakzaamheid is aangeraden, maar nut van screening staat niet vast
Voor veertigers is het risico op borstkanker alweer wat groter dan voor twintigers en dertigers. Maar volgens de Stichting tegen Kanker wegen de voordelen van een mammografie voor deze leeftijdsgroep nog niet op tegen de nadelen*. Het nut van screening in deze groep is niet bewezen, maar de nadelen staan wel al vast. Vrouwen tussen 40 en 50 jaar kunnen daarom niet deelnemen aan het bevolkingsonderzoek. Vrouwen met een verhoogd risico door erfelijkheid hebben wel baat bij speciale opvolging.
Omdat het risico wel degelijk groter wordt, is het wel aangeraden waakzaam te zijn. Extra opletten als je je borsten inzeept tijdens je dagelijkse douche en achteraf in de spiegel even naar je boezem kijken, is maar een kleine moeite. Ga met iets alarmerends best even langs bij je huisdokter.
Symptomen die kunnen wijzen op borstkanker:
- een putje (intrekking) in het borstoppervlak
- een knobbeltje in de borst
- pijn in de borst
- vocht dat uit de tepel komt
*In de volgende paragraaf lijsten we de voor- en nadelen van screenings op.
50-69 jaar: de risicozone
Vanaf 50 jaar wordt het risico op borstkanker aanzienlijk groter. De kans van een zestiger om borstkanker te krijgen is zelfs ongeveer dubbel zo groot als die van een veertiger. De Stichting tegen Kanker raadt vrouwen vanaf 50 jaar dan ook aan om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek: een tweejaarlijkse mammografie waarvoor je een uitnodiging krijgt van het Coördinatiecentrum.
Bij het bevolkingsonderzoek worden er twee mammografieën per borst gemaakt. Die worden daarna door twee radiologen gelezen, onafhankelijk van elkaar. Als het nodig is, wordt er nog een derde radioloog bijgehaald. Na een paar weken ontvang je het resultaat per brief. Indien nodig wordt er daarna nog extra onderzoek (bijvoorbeeld een echografie) uitgevoerd.
Volgens cijfers van de Stichting tegen Kanker wordt bij 966 op de 1000 vrouwen niets gevonden bij de mammografie. Bij 34 vrouwen wordt extra onderzoek aangeraden, bij 8 vrouwen houdt dat een biopsie in en bij 4 vrouwen wordt borstkanker gevonden.
Het blijft belangrijk te onthouden dat niet alle borstkankers via vroege opsporing kunnen worden gevonden. Het is daarom ook na een mammografie nodig om waakzaam te blijven. Raadpleeg je (huis)arts als je tussen twee opsporingsonderzoeken door een afwijking aan de borst vaststelt.
Symptomen die kunnen wijzen op borstkanker:
- een putje (intrekking) in het borstoppervlak
- een knobbeltje in de borst
- pijn in de borst
- vocht dat uit de tepel komt
We hebben het hierboven over de voor- en nadelen van zulke screenings. De Stichting tegen Kanker lijst ze als volgt op.
Voordelen van vroegtijdige opsporing (bevolkingsonderzoek)
- Als borstkanker vroeg wordt gevonden is de kans op volledige genezing hoger.
- Als borstkanker vroeg wordt gevonden is een zware behandeling minder vaak nodig.
- Als je vroege opsporing niets verdachts aan het licht brengt, is dat een bepaalde geruststelling. Toch moet je ook na een normale vroege opsporing waakzaam blijven.
Nadelen van vroegtijdige opsporing (bevolkingsonderzoek)
- Er worden ook borstkankers ontdekt die zonder vroege opsporing nooit tot klachten zouden hebben geleid. Omdat artsen niet kunnen voorspellen of een gevonden kanker een dergelijk ‘sluimerend’ karakter heeft of niet, behandelen ze alle ontdekte tumoren. Het behandelen van de kankers die nooit tot klachten zouden hebben geleid heet ‘overdiagnose’ en ‘overbehandeling’.
- Niet alle borstkankers kunnen via vroege opsporing worden ontdekt. Het is daarom ook na een vroege opsporing nodig om waakzaam te blijven. Raadpleeg je (huis)arts als je tussen twee opsporingsonderzoeken door een afwijking aan de borst vaststelt.
- Voor sommige vrouwen is er na het onderzoek nog bijkomend onderzoek nodig. Als dat bijkomend onderzoek vervolgens normaal blijkt, ben je onnodig ongerust gemaakt.
Na 69 jaar: kans verkleint weer
Vreemd genoeg daalt het risico op borstkanker na 69 jaar weer een beetje, al blijft ze wel hoog. Tussen 60 en 69 jaar krijgt 1 op de 25 vrouwen borstkanker, terwijl dat tussen 70 en 79 jaar 1 op de 32 vrouwen is. Vanaf 70 jaar hangt het van je gezondheidstoestand af of de voordelen van individuele opsporing opwegen tegen de nadelen. Je bespreekt dan best met je huisarts of je de mammografieën nog zal voortzetten.
Symptomen die kunnen wijzen op borstkanker:
- een putje (intrekking) in het borstoppervlak
- een knobbeltje in de borst
- pijn in de borst
- vocht dat uit de tepel komt
Met dank aan Stichting tegen Kanker en dr. Mathijs Goossens
Meer over borstkanker:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
