'De juiste benaming is belangrijk om zichtbaarheid te creëren en te werken aan een inclusievere maatschappij.'
Het belang van voornaamwoorden vermelden op social media: ‘Het is een vorm van respect’
She/her, he/him en they/them (lees: dit zijn maar enkele opties), de kans dat ook jij voornaamwoorden al op social media in je biografie hebt staan of het alleszins al bij iemand anders zag is groot. En hoewel het een heel gevoelig onderwerp is om aan te kaarten, willen wij tóch benadrukken waarom het zo belangrijk is om bij die voornaamwoorden stil te staan. Davide Secci, bewegingsmedewerker bij Çavaria vzw, en queer activist Inke Gieghase vertellen waarom we dat anno 2021 allemaal zouden moeten doen.
Groot of klein, wit of zwart, zij of die, biseksueel of panseksueel; iederéén heeft het recht op gelijke kansen, een gelijke behandeling en een mooi plaatsje in onze maatschappij, en dat wordt deze maand tijdens The Belgian Pride dubbel zo hard benadrukt. Maar hoewel we met velen van de daken schreeuwen dat solidariteit altijd prioriteit moet hebben, lijkt zélfs in een vooruitstrevende maatschappij als de onze helaas niet iedereen dat te begrijpen. Nochtans willen we geaardheid en genderdiversiteit zo snel mogelijk uit die probleemhoek halen. Dat laatste gebeurt nu massaal op social media: heel wat gebruikers vermelden in hun biografie met welke voornaamwoorden ze zich identificeren. Ook grote bedrijven springen – en maar goed ook! – steeds vaker op die kar. Zo vermeldt Asos op Instagram bij élk model hoe zij/hij/die zich identificeert. Maar waarom eigenlijk? Davide van Çavaria legt het voor ons uit.
Om meteen met de deur in huis te vallen: waarom moeten we die voornaamwoorden in onze biografie en mailhandtekening zetten?
Davide: ‘Het is handig om te weten hoe je mensen moet aanspreken. We baseren ons nog veel te vaak op iemands uiterlijk om hem/haar/hen aan te spreken. Maar het is eigenlijk aan de persoon zelf om te bepalen welke voornaamwoorden hij/zij/die graag gebruikt. Op die manier kan iemand anders die fout niet maken. Daarnaast is het ook een goede manier om op eigen houtje het taboe rond genderidentiteit te doorbreken. Er is veel meer dan “zij” en “hij”. Ook de voornaamwoorden die/hen/hun worden gebruikt. Om die binariteit te doorbreken is het belangrijk om aan te geven dat er wel degelijk heel veel mensen zijn die niet graag worden aangesproken met “hij” of “zij”.’
Mijn tip? Spreek de persoon in kwestie uit respect gewoon altijd aan met zijn/haar/hun naam.
Iemand wees er mij op dat het ook een vorm van respect is om dat in je bio te vermelden, klopt dat?
‘Absoluut, want op die manier draag je ook bij aan een inclusievere maatschappij waar iedereen deel van kan uitmaken en dus niet enkel de mensen waarvan het gros van de maatschappij vindt dat ze er mogen bijhoren.’
Dan gaan we iedereen opnieuw in hokjes plaatsen. Dat is toch net wat we willen vermijden, niet?
‘Daar kan inderdaad een heel brede filosofische discussie over gevoerd worden. Enerzijds is het zo dat als je mensen niet benoemt, ze onzichtbaar blijven. De juiste benaming is belangrijk om de zichtbaarheid te creëren. Anderzijds: door het toepassen van genderinclusief taalgebruik wordt het een beetje vanzelfsprekend dat je rekening houdt met diversiteit op gebied van gender en seksualiteit. Daarom is het belangrijk dat niet enkel een individu, maar ook organisaties en bedrijven dat taalgebruik hanteren om die inclusiviteit te kunnen garanderen.’
Zijn jullie van oordeel dat iederéén zijn/haar/hun genderidentiteit moet vermelden of staan we vrij om dat zelf te beslissen?
‘Moeten zeker niet! Het gaat uiteindelijk nog altijd over zelfbeschikking. Het gaat niet enkel over het gebruik van de voornaamwoorden, maar ook om hoe je zelf omgaat met je genderidentiteit. Sommige mensen vinden het helemaal niet fijn om te delen wie ze zijn, want dan geef je ook een deel van jezelf prijs. Iedereen staat dus vrij om dat zelf te beslissen!’
En wat als we het nog niet weten?
‘Mensen die nog niet zeker weten welke genderidentiteit ze hebben en nog zoekende zijn kiezen soms om bepaalde voornaamwoorden te gebruiken. Zij moeten dan natuurlijk niets in hun biografie vermelden, tenzij ze al een voorkeur hebben of toch graag op eenzelfde manier aangesproken worden om de communicatie vlot te laten verlopen. Mijn tip? Spreek de persoon in kwestie uit respect gewoon altijd aan met zijn/haar/hun naam.’
Stel: iemand spreekt mij met het verkeerde voornaamwoord aan. Hoe kan ik daar het best op reageren?
‘Kort, maar krachtig. Als ik jou aanspreek met zij/haar, maar je verkiest iets anders, dan moet je mij daar gewoon even op wijzen, zodat het gesprek daarna wel op de juiste manier gevoerd kan worden.’
De juiste benaming is belangrijk om zichtbaarheid te creëren en te werken aan een inclusievere maatschappij.
Soms wordt daar nogal heftig op gereageerd als toch het verkeerde voornaamwoord gebruikt wordt. Is het niet menselijk dat we niet in élk geval weten hoe we iemand moeten aanspreken?
‘Voor alle duidelijkheid: fouten maken mag. Het is vooral het bewustzijn van je fouten dat belangrijk is.’
Het zit er natuurlijk ook ingebakken. Op de meeste enquêtes kan je enkel man/vrouw aanduiden, in de schoolboeken staan voornamelijk heteroseksuele voorbeelden... Zit er verbetering aan te komen?
‘Die moest er eigenlijk gisteren al zijn... Er liggen gelukkig wel al een heleboel vragen op tafel die nu met verschillende actoren besproken worden: Moet die genderregistratie volledig afgeschaft worden? Moet er een x komen? Moet er niets komen? Er zijn jammer genoeg nog een heleboel vragen die eerst beantwoord moeten worden. Het is een heel complex gegeven. We zijn er nog lang niet, máár we zijn wel op de goede weg. Ons taalgebruik wordt inclusiever en je merkt ook wel dat grote instanties ook echt wel hun best doen om positieve veranderingen door te voeren. Dat hebben we grotendeels te danken aan de verschillende expertisecentra waar niet alleen mensen die vragen hebben over hun genderidentiteit, maar ook mensen die dat niet hebben terechtkunnen.’
Inke is non-binair en roept iedereen die dat kan op om de voornaamwoorden te vermelden.
Inke leeft sinds vijf jaar openlijk als een non-binair persoon, stond vorig jaar nog op onze cover te pronken en heeft ook in hun eigen biografie hun voornaamwoorden ‘die/hun‘ staan. Inke vertelt waarom het voor hen zo belangrijk is om je voornaamwoorden zoveel mogelijk te vermelden.
‘Ik heb Instagram nu al twee jaar en voor zover ik mij kan herinneren, heb ik mijn voornaamwoorden vrijwel meteen in mijn bio vermeld, omdat voornaamwoorden toen, en nu eigenlijk nog steeds, niet genormaliseerd waren. Mensen koppelen mijn lichaam nog steeds te vaak aan mijn genderidentiteit. Door mijn voornaamwoorden in mijn bio te schrijven probeer ik dat te vermijden en geef ik hen de kans om mij meteen juist aan te spreken. Het helpt mij om mij veiliger en comfortabeler te voelen op social media. Ook wanneer ik zie dat anderen het in hun biografie vermelden, zal ik sneller de neiging hebben om die persoon te volgen, net omdat ik weet dat hij/zij/die er bewust van is hoe belangrijk het is om ze te vermelden.’
‘Ik zal trouwens ook altijd mijn voornaamwoorden vermelden als ik iemand nieuw leer kennen. Dan zeg ik iets in de aard van “Hallo, ik ben Inke en mijn voornaamwoorden zijn die/hun”. Op die manier hoop ik misgendering te vermijden. Ik wil natuurlijk niet iedereen verplichten om dat te doen en zijn/haar/hun bio aan te passen. Je moet het alleen doen als je je er comfortabel bij voelt, want dat is niet altijd zo vanzelfsprekend. Er zijn mensen die in een context zitten waarin het niet veilig is om ook maar iets met queer te maken te hebben. Net daarom roep ik iedereen die wél in een veilige situatie zit én zijn/haar/hun voornaamwoorden kan benoemen op om van die privileges gebruik te maken en de voornaamwoorden te vermelden. Alleen zo kunnen we ze uiteindelijk normaliseren. Er wordt vaak enkel van de gemarginaliseerde groep verwacht dat wij het probleem gaan oplossen, terwijl wij helemaal niet de oorzaak zijn van het probleem. We moeten werken naar een mentaliteitsshift en ervoor zorgen dat álle voornaamwoorden genormaliseerd worden en niemand nog verkeerd wordt aangesproken. Gebeurt dat toch per ongeluk? Dan is dat geen ramp. Het belangrijkste is dat mensen de moeite doen door zich er bewust van te zijn en de volgende keer onze genderidentiteit wel respecteren.’
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
