Psychologe Esther: ‘Begin met body acceptance, want body positivity is voor velen een te grote stap’

‘Ik werk bij Co-eur, een centrum waar we mensen met eetstoornissen behandelen’, vertelt Esther. ‘Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen een zelfbeeld en een lichaamsbeeld. Je zelfbeeld is hoe je jezelf ziet als mens en daar is je lichaam en dus lichaamsbeeld maar een klein stukje van. Helaas is voor velen hun zelfbeeld voor een heel groot stuk afhankelijk van dat lichaamsbeeld, en daar ligt het probleem.’

Merk je dat meer en meer vrouwen een slecht lichaamsbeeld en bijgevolg zelfbeeld hebben?

‘Ja. Ik merk dat jonge vrouwen het uiterlijk heel belangrijk vinden. Hoe zij zichzelf beoordelen als persoon of wat ze van zichzelf vinden, laten ze afhangen van hoe ze eruitzien. En bij dat uiterlijk speelt vooral gewicht en lichaamsvorm een grote rol. Dat is ontzettend jammer, want een mens is zoveel meer dan enkel zijn of haar uiterlijke voorkomen.’

Hoe komt het dat zo veel mensen daar mee worstelen? 

‘In onze maatschappij ligt de focus heel sterk op het uiterlijk. Vooral sociale media spelen hier een grote rol in. Bij wie al een beetje onzeker is, werkt dit als een soort katalysator van een slecht lichaamsbeeld. Het versterkt je negatieve gevoelens alleen maar in plaats van ze te ontkrachten. Daarnaast wordt er ook een grote nadruk gelegd op de maakbaarheid van je uiterlijk. Toen ik een twintiger was, dan was plastische chirurgie een ver-van-mijn-bedshow. Enkel actrices in Hollywood lieten dit doen. Terwijl nu heel wat jonge meisjes het heel normaal vinden om fillers te nemen, botox te spuiten of onder het mes te gaan voor een borstvergroting. We leven in een tijd waar alles wat zogezegd niet klopt aan je uiterlijk gefixt kan worden. Dat schept een heel slecht voorbeeld en geeft heel wat mensen het gevoel dat hoe zij er normaal uitzien niet mooi is.’

We vernauwen ons lichaam te veel naar onze vorm en hoeveel kilo we wegen. Zo blijf je veel belang hechten aan gewicht en zend je ook de boodschap uit dat dit belangrijk is.

Er is gelukkig wel een soort bodypositivitygolf bezig op sociale media. 

‘Ik vind body positivity op zich een mooi doel. Onderzoek heeft wel degelijk uitgewezen dat als vrouwen worden blootgesteld aan beelden van diverse vrouwen, ze meer tevreden worden over zichzelf. Langs de andere kant heb ik bij die nieuwe golf van body positivity toch ook mijn vragen.’

Vertel.

‘Er wordt heel wat onder die term gepost dat in mijn ogen helemaal niet bijdraagt aan body positivity, integendeel. In Nederland bijvoorbeeld stond de bekende presentatrice Linda De Mol in bikini op de cover van haar eigen magazine onder de noemer body positivity. Maar in het voorwoord kraakt ze haar eigen lichaam volledig af. Ze schreef dat ze nog snel een dieet deed voor de shoot, onder de zonnebank ging voor een mooier kleurtje en haar buik introk tijdens het nemen van de foto’s. Zo slaat ze de bal natuurlijk helemaal mis. De bedoeling van body positivity is namelijk dat je je positief uitlaat over je lichaam en niet dat je opsomt wat je slecht vindt, maar toch de moed hebt om te poseren. Zo geeft ze eigenlijk de boodschap dat ze haar echte zelf niet goed genoeg vindt om in bikini op de foto te staan. Een tweede kanttekening die ik heb bij body positivity is dat de focus nog steeds op gewicht wordt gelegd. Het gaat zelden over rimpeltjes, striemen of cellulitis terwijl dit toch ook deel uitmaakt van ons lijf. We vernauwen ons lichaam te veel naar onze vorm en hoeveel kilo we wegen. Zo blijf je veel belang hechten aan gewicht en zend je ook de boodschap uit dat dit belangrijk is.’

Wat vind je van de ‘reality versus Instagram’-foto’s die nu vaak de ronde doen op Instagram?

‘Ook daar gebruiken ze body positivity op de verkeerde manier. Het is een hype waar sommigen op surfen zonder te beseffen wat het echt betekent. Het zijn vaak vrouwen die voldoen aan de heersende schoonheidsidealen die opsommen wat mis is aan hun lijf door een piepklein vetrolletje te tonen. Zij gaan anderen met een slechter zelfbeeld juist nóg onzekerder maken. Dit doet volgens mij meer kwaad dan goed, want voor de meesten zijn beide foto’s perfect. Zij voelen zich als ze die realityfoto zien nog slechter aangezien dat beeld weer niet beantwoordt aan hoe zij, lees: de meerderheid van de vrouwen, er écht uitzien.’

Maar mag iemand, ook al voldoet die volgens de maatschappij aan het schoonheidsideaal, dan niet af en toe slecht in zijn/haar vel zitten?

‘Natuurlijk. Iedereen mag zijn of haar eigen onzekerheden hebben. Maar het zou beter zijn als we dan gewoon een foto posten waarop je rimpels of vetrolletjes ziet, zonder daar expliciet de nadruk op te leggen. Zet dan beter in het onderschrift: ‘Een dagje aan zee’ of ‘Koffietje drinken met de vriendinnen’. Zo heeft dat beeld veel meer kracht en wordt wat je erin ziet veel meer genormaliseerd. Ik vind body positivity trouwens een te grote stap voor vele vrouwen.’

Hoezo?

‘Als je ontevreden bent over bepaalde onderdelen van je lichaam is het geen reëel doel om te streven naar er heel blij mee te zijn. Dan is tevreden zijn met je lijf en jezelf omarmen voldoende. Dat is een minder grote stap. Je hoeft niet blij te zijn met die vetrolletjes, maar ze maken je ook geen minder mens. Je accepteert het als onderdeel van je totale lijf. Je hoeft er niet altijd op te focussen dat het je ongelukkig maakt, maar je hoeft het ook niet van de daken te schreeuwen dat je het geweldig vindt. Als we heel eerlijk zijn, is dit laatste voor velen te veel gevraagd. Begin daarom met body acceptance, en dan groeit daar misschien wel body positivity uit! Persoonlijk ben ik geen fan van de putjes in mijn benen, maar ik heb ze aanvaard. Mijn benen zien er nu eenmaal zo uit en ik lig daar niet meer wakker van of ga ze niet verstoppen. Dat wil niet zeggen dat ik er honderden foto’s van ga nemen en online zetten, want dan leg je weer de focus op je uiterlijk. Ik post veel liever een schattige foto van mijn dochtertje (lacht). Als je steeds foto’s ziet voorbijkomen van mensen die hun buikje tonen, dan leg je weer de focus op uiterlijk en gewicht. Terwijl ons lijf toch maar één onderdeel is van wie we zijn. Als we er minder belang aan hechten, dan kan het ook minder ons algemene zelfbeeld beïnvloeden.’

Een goeie tip als je een eerlijk beeld wil hebben van hoe de gemiddelde vrouw eruitziet, is: scrol niet door je sociale media, maar ga een dagje naar een publieke sauna.

Hebben vooral vrouwen het lastig met hun lichaamsbeeld of is dit ook een issue waar mannen mee worstelen?

‘Mannen hebben het daar zeker ook lastig mee, maar de maatschappelijke druk ligt bij hen een stuk lager. Heeft een man een bierbuikje, dan wordt hij daar minder op afgerekend dan een vrouw. Bij een man is dit gezellig, bij een vrouw wordt dit jammer genoeg als lelijk bestempeld. De laatste tijd merk ik wel dat het ook bij mannen een groter probleem wordt. Alleen ligt bij hen de focus op meer spieren krijgen, zoals bijvoorbeeld een sixpack, in plaats van heel slank te zijn.’

Wat zou er nog moeten veranderen in onze maatschappij zodat we met z’n allen wat meer self-love zouden hebben?

‘Eerst en vooral meer diversiteit in de media, dat zou al een grote stap zijn naar meer zelfliefde. Ik vind ook dat er op school al aandacht aan moet geschonken worden zodat jonge kindjes beseffen dat heel wat Instagramfoto’s niet écht zijn of reclames op televisie bewerkt worden. Geef ook zelf het goede voorbeeld door bijvoorbeeld niet alleen complimentjes te geven aan je vriendinnen, mama of dochter die over het uiterlijk gaan. Of ga niet al zuchtend op de weegschaal gaan staan als je dochtertje naast je staat. Gooi die weegschaal buiten, dat is pas een goede boodschap (lacht).’

Kan je een negatief lichaamsbeeld nog ombuigen?

‘Het is een lang proces, maar het kan zeker! Je moet je lijf leren zien als een geheel met mooie en in jouw ogen minder mooie delen. Voor jezelf ben je sowieso veel strenger dan voor je vriendinnen. Kijk daarom naar jezelf in de spiegel en zeg wat je tegen een vriendin zou zeggen. Kijk ook eerst in de spiegel naar wat je wél mooi vindt, en zeg die zaken luidop. Kijk verder naar de functies van je lichaamsdelen. In plaats van te denken dat je ‘dikke’ benen hebt, kan je denken dat je benen net heel krachtig zijn en je daarom op de mooiste plekken brengen. Een goeie tip als je een eerlijk beeld wil hebben van hoe de gemiddelde vrouw eruitziet, is: scrol niet door je sociale media, maar ga een dagje naar een publieke sauna.’

We hadden het nu vooral over gewicht omdat dit je specialisatie is, maar zelfliefde is veel meer dan enkel je lichaam omarmen. 

‘Ja. Tegenwoordig moet je alles op orde hebben: je moet succesvol zijn op je werk, tegelijkertijd je huishouden goed doen, een bruisend sociaal leven hebben, een perfecte partner en mama zijn enzovoort. We hebben de neiging om de lat voor onszelf enorm hoog te leggen, maar zo wordt het moeilijk om aan je eigen verwachtingen te voldoen en dat levert veel stress op én een negatief zelfbeeld. Stel daarom acceptabele doelen. Het is oké om eens een jaar niet op reis te gaan om van het leven te genieten, je hoeft in het weekend geen hele dag taarten te bakken om een goede mama te zijn en je hoeft niet elke dag seks te hebben om een goede partner te zijn. Die competitiedrang mag verdwijnen. Ik denk dat iedereen gelukkiger zou zijn als we streven naar tevredenheid in plaats van perfectie. Net zoals bij dat lichaamsbeeld.’

Lees ook:

• VTM-sportanker Lies Vandenberghe (29): ‘Vroeger was ik onzeker. Maar sinds ik Georges op de wereld heb gezet, ben ik zo trots op mijn lichaam.’
• Psychologe Gudrun Hespel maakt van zelfliefde haar missie: ‘Self-love begint in je hoofd en niet in de spiegel’
• Kato (29) van The Starlings: ‘Ik voel me eindelijk gezond, dus het is niet leuk dat mensen opnieuw commentaar hebben op mijn lichaam’