Meer dan een derde van de getrouwde koppels in Vlaanderen gaat uit elkaar. Volgens voorspellingen zullen van de koppels die in 2015 trouwden, in 2065 één op de twee gescheiden zijn. Maar wat kan je nu doen om een financiële en emotionele kater bij een scheiding te voorkomen?
Nederlands onderzoek toont dat dertig tot vijfendertig procent van de stellen uit elkaar gaat voor hun kind drie jaar is. In België hebben we die cijfers niet, maar advocate Ann Van de Velde, bemiddelaar en specialist familierecht bij de praktijk MAHLA, ziet ook steeds meer jonge mensen scheiden. ‘In mijn beginperiode als advocaat zag ik dat zelden. Nu zijn er veel meer koppels die al na enkele jaren huwelijk uit elkaar gaan. Ik merk ook wel dat zij proberen meer via een echtscheiding in onderlinge toestemming uit elkaar te gaan. Er is wel ontgoocheling – elke scheiding voelt aan als falen – maar ze beseffen meer dan de generaties voor hen dat een huwelijk misschien niet altijd voor het leven is. Onze relatie is uitgeput, oké, laten we het nu goed proberen te doen voor de kinderen. En ze laten bijvoorbeeld vastleggen dat de verjaardagsfeestjes nog samen kunnen worden gevierd. Het is mooi als dat kan.’
Vertaalt die meer rationale houding zich ook in meer voorzienigheid in verband met de financiën?
‘Jammer genoeg niet. Weinig mensen hebben een huwelijkscontract of hebben nagedacht over wat er verkeerd kan lopen. Vanuit een soort romantisch ideaal allicht? De liefde moet maar alles overwinnen? Los van het feit of je ooit uit elkaar gaat, vind ik dat elk koppel dat aan een huwelijk begint of gaat samenwonen het met elkaar over de grote levensvragen moet hebben. Willen we kinderen of niet, waar gaan we die opvoeden, wat verlangen we van elkaar binnen onze relatie, wat betekent trouwen voor ons? En als je dan weet wat je wil, kan je naar een bemiddelaar, notaris of advocaat gaan en om raad vragen over hoe je dat best kan laten vastleggen. Als je dat in harmonie vastlegt, zal je meer geneigd zijn om dat vanuit liefde in plaats van wrok te doen.’
Wat kan je dan op voorhand bespreken?
‘Bijvoorbeeld of je al dan niet kinderen wil, of je de kinderen vrijzinnig of religieus zal opvoeden, waar je de kinderen wil opvoeden/waar hun centrum van belangen zal zijn. Maar ook over het huis. Of het al dan niet een gemeenschappelijk goed is, en wat in geval van echtscheiding of overlijden? Als de een de ander uitkoopt, dat je bij de oplegsom dan niet het onderste uit de kan zal halen als de kinderen erin blijven wonen. Eventuele schenkingen van ouders en wat daarmee gedaan wordt. Want als jij je wil inkopen in het huis, en je moet daarbovenop nog eens de schenkingen terugbetalen, is dat vaak te zwaar voor mensen. Trouwens: niemand móét de woning overkopen, hè. Ik zie soms ouders die zich dubbel plooien om toch maar de kinderen in hun huis te laten wonen. Een huis is maar een huis. Het is niet fijn om boven op alle emoties nog een keer te moeten verhuizen, maar soms is het ook een goede zaak. Haal eruit wat je hebt, begin opnieuw en ga een paar jaar huren tot je weer op vaste grond staat. Het is al moeilijk genoeg om over een breuk te geraken, zorg dat je nog een beetje van het leven kan genieten.’
Moet de bank je toelaten om alleen de lening over te nemen?
‘Nee, want op het moment dat een koppel een lening aangaat, wordt dat meestal berekend op basis van twee voltijdse inkomens. Het kan zijn dat de bank oordeelt dat jouw inkomen te laag is om de lening alleen over te nemen. Wat heel belangrijk is voor de echtgenoot die de woning níét overneemt, is dat hij of zij de garantie heeft dat ze niet meer kunnen worden aangesproken door de bank voor de afbetaling van de lening. Want je tekent de lening met z’n tweeën, voor de bank blijven jullie samen verantwoordelijk voor de lening, of je nog bij elkaar bent of niet. Daarvoor moet de echtgenoot-overnemer een nieuwe lening aangaan op z’n eigen naam, of moet de bank een attest van desolidarisatie afleveren. Pas dan kan de andere persoon op beide oren slapen.’
Ook bij de belastingdienst kan je voor verrassingen komen te staan.
‘Het jaar dat je feitelijk gescheiden bent, vul je nog een gezamenlijke aangifte in. Je aangiftes moeten apart gebeuren van zodra de echtscheiding definitief is. Vergeet ook niet dat indien je een aangifte doet in juni, pas het daaropvolgende jaar de aanslag van de belastingen komt. Regel ook dit meteen als je kan. Maar voor meer specifieke zaken, ook in verband met de implicaties van de verblijfregeling voor de kinderen bijvoorbeeld, spreek je best met een boekhouder.’
Heeft elke partner recht op alimentatie?
‘Enerzijds is er de onderhoudsbijdrage voor de kinderen die een ouder kan vorderen van de andere ouder. Iedere ouder moet in verhouding tot zijn of haar inkomsten bijdragen in het onderhoud van de kinderen. Zelfs als de kinderen gelijkmatig bij beide ouders wonen, kan een onderhoudsbijdrage worden toegekend als de ander hogere inkomsten heeft! Ook persoonlijk kan een echtgenoot soms recht hebben op alimentatie. Ook daarover win je best even advies in.’
Hoe zit het met de kosten van procedures en advocaten?
‘Iedere advocaat hanteert eigen tarieven voor kosten en erelonen. Je kan een beroep doen op een pro-Deoraadsman als je onder bepaalde inkomstengrenzen valt. Bemiddeling is een goede oplossing, ook de goedkoopste, maar is niet altijd mogelijk. Soms is er bedrog geweest, is er een groot gevoel van verraad bij de een en is de wrok te groot om te geloven dat de ander het beste met je voorheeft. Dan is bemiddeling quasi onmogelijk. Ook dan moet je niet per se naar de rechtbank: je kan elk een advocaat inhuren en die de duidelijke opdracht geven tot een compromis te komen.’
Op internet vind ik templates om documenten op te maken om te scheiden met onderlinge toestemming. Een goed idee?
‘Ik krijg dat soms te horen van mensen: jullie advocaten zijn te duur, ik doe het zelf wel. Maar dat is hetzelfde als een diagnose stellen via dokter Google in plaats van naar een echte dokter te gaan. Geen goed idee. Net bij een scheiding met onderlinge toestemming is het heel belangrijk dat de juiste clausules erin staan en dat die juist omschreven zijn. Dit is het basisdocument waaruit alle beslissingen de komende jaren nog zullen voortvloeien!’
Lees ook:
