Tegen het einde van deze maand zou Sofie Engelen, de roodharige radiopresentatrice van Studio Brussel die normaal in deze periode de festivals afschuimt, haar baby mogen verwelkomen. De voorbije weken verwelkomde ze door haar statuut als freelancer helaas heel wat stress en kopzorgen.
Te weinig transparant
Enkele weken voor haar eerste kindje geboren zou moeten worden, voelt freelance radiopresentatrice en redactrice Sofie Engelen zich geërgerd, laat ze op Facebook weten. Zwanger zijn als zelfstandige is geen lachertje. ‘Ik verga nu al van de stress om dit allemaal te bolwerken’, schrijft ze in een post. En dan blijkt ook nog eens dat het ziekenfonds haar vervangingsloon pas ná haar drie maanden moederschapsverlof zal uitbetalen. ‘Dat is toch niet normaal?’, vraagt Engelen zich af.
Er zou een soort bijbel moeten zijn voor zelfstandige zwangere vrouwen zodat we weten wat te doen, zonder al die extra stress.
‘De niet-transparantie van alles stoort mij’, vertelt Sofie,’dus besloot ik het in een status te gieten. Als zelfstandige vrouw moet je zó veel verschillende dingen regelen, en allemaal bij een andere instantie. Je kan wel lijstjes vinden op internet van wat je moet doen, maar die zijn totaal niet eenduidig. Op een bepaald moment was ik gewoon de verkeerde mensen aan het bellen. Dan hing ik bij Kind & Gezin aan de lijn en zeiden ze: “Oei, mevrouw, daarvoor moet u niet hier zijn.” Maar hoe kan ik dat allemaal weten? Er zou een soort bijbel moeten zijn voor zelfstandige zwangere vrouwen zodat we weten wat te doen, zonder al die extra stress.’
Moederschapsuitkering
Daarnaast stelt het zwakke opvangnet dat Sofie als jonge, zelfstandige mama wacht haar teleur. ‘Toen ik naar de Christelijke Mutualiteit belde om mijn moederschapsuitkering te regelen, hoorde ik dat die pas na mijn twaalf weken verlof betaald zou worden. “Wij gaan ervan uit dat zelfstandigen een reserve hebben opgebouwd”, klonk het toen ik protesteerde. Drie maanden zonder loon, dat kan toch niet? Ik heb gewoon geen spaarcenten’, zegt Sofie.
De Christelijke Mutualiteit bevestigt dat ze inderdaad zo lang mogen wachten met de betaling van de uitkering, maar dat afwijkingen op die regel mogelijk zijn. ‘De wettelijke regel is dat we ten laatste één maand na de ononderbroken periode de uitkering moeten betalen. Maar als het lid zelf vraagt om sneller betaald te worden, kan dat. Wij mogen zo lang wachten, maar het is zeker geen verplichting.’ Waarom de man die Sofie aan de lijn had haar die betere regeling dan niet aanbood? ‘De instructies worden normaal duidelijk doorgegeven aan onze werknemers, maar die zullen hier over het hoofd gezien zijn. De visie dat elke zelfstandige een reserve opgebouwd heeft, is alleszins niet een die de CM onderschrijft.’
‘Wij gaan ervan uit dat zelfstandigen een reserve hebben opgebouwd’, zei de man aan de telefoon.
Sofie heeft het gevoel dat men bij de mutualiteiten zelf niet helemaal op de hoogte is van hoe het zit. ‘Ik ben ondertussen overgestapt naar het OZ, omdat zij nog andere voordelen hebben voor mij, maar zij zeiden hetzelfde over mijn moederschapsuitkering. “Dat is overal zo”, klonk het. Maar ik heb nu gehoord dat je bij Partena wel wekelijks wordt uitbetaald. Heel verwarrend allemaal.’ Het Onafhankelijk Ziekenfonds – of OZ – vertelt ons dan weer dat het eerste deel van de moederschapsuitkering uitbetaald wordt na de verplichte drie weken moederschapsverlof, daarna de rest per maand. Partena bevestigt dat zij wekelijks uitkeren.
Het financiële aspect baart Engelen zorgen. ‘Als ik het juist heb uitgerekend, zou mijn uitkering netto op zo’n 700 euro per maand komen. Daarmee betaal ik net mijn huis af, maar dan heb ik nog geen pampers of eten. Zoals ik al zei heb ik helaas geen spaarcenten om op terug te vallen. Daar lijkt men vanuit te gaan, dat iedereen een hoop spaargeld opzij heeft staan.’
Geen ouderschapsverlof
Engelen vraagt zich bovendien af waarom zij als zelfstandige minder weken moederschapsverlof (twaalf tegenover vijftien) en een kleinere vergoeding krijgt dan werknemers, en bovendien geen recht heeft op ouderschapsverlof, borstvoedingsverlof of tijdskrediet. ‘Ter compensatie voor al die dingen krijg je als zelfstandige dienstencheques, maar dat is een lapmiddel. “Hier, neem een poetsvrouw, dan kan je sneller terug gaan werken.” Wij hebben toch gewoon recht op hetzelfde als andere moeders?’
Wat met het argument dat Engelen zelf voor haar zelfstandigenstatuut koos, en dat dat andere voordelen met zich meebrengt? ‘Het is niet dat de vaste contracten naar ons hoofd worden gesmeten in deze sector. In de media heb je niet te kiezen. En het idee dat alle zelfstandigen rijk zijn of mensen met een bekende kop veel verdienen, klopt al helemaal niet (lacht).’
Engelen wil het onrecht aan de kaak stellen in de hoop dat er iets verandert. ‘Ik weet dat alles niet zomaar gelijkgesteld kan worden. Maar het is wel duidelijk dat er iets moet veranderen aan de wetgeving. De reacties van instellingen als Unizo en het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen maken duidelijk dat dit allang een sluimerend probleem is. Die ongelijkheden zijn gewoon niet normaal’, aldus de hoogzwangere Sofie. Unizo zei tegen Het Nieuwsblad een gelijktrekking van de moederschapsrust te willen bekomen, terwijl het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen een sociaal statuut wil dat zo dicht mogelijk aansluit bij dat van een werknemer. ‘In sommige Scandinavische landen krijgen zelfstandigen en werknemers én mama’s en papa’s wel evenveel verlof’, besluit Sofie, ‘dus waarom kan het bij ons niet?’.
Lees ook:
