‘Bedenk een noodplan als je van plan bent de relatie te beëindigen’, aldus de psychologe.
Dit kan je doen bij emotioneel misbruik als slachtoffer én getuige
‘Ga jij zó naar buiten?’ ‘Ach, je bent te gevoelig, hoor.’ Emotioneel misbruik is lastig te definiëren, maar het bestaat. Vaak wordt het zelfs verpakt als mopje, maar dat is het niet. Hoogstens een slechte grap... Klinisch psychologe Lies Clerx vertelt wat je kan doen als slachtoffer én getuige.
Wanneer het op emotioneel misbruik aankomt, bestaat er geen quick fix. Maar wat kan je wel doen om jezelf of een ander ertegen te beschermen of van te bevrijden? Klinisch psychologe Lies Clerx legde eerder al uit hoe je het misbruik kan herkennen, maar geeft nu ook wat tips om er ook echt iets aan te doen.
‘Bij emotionele mishandeling gaat een persoon met zijn/haar/hun gedrag over je grenzen. De grens die jij aangeeft, wordt niet gerespecteerd, en daar lijd je onder’, legt de psychologe uit. ‘Daarom is het noodzakelijk om jezelf te beschermen opdat je gezondheid en levensgeluk daar niet verder onder lijden. Meestal is het niet haalbaar om je grenzen alsnog aan te geven aan emotioneel ongezonde of onvolwassen mensen, want grenzen aangeven zou tot meer conflicten leiden, wat dan weer meer stress geeft. Vaak zit de enige leefbare uitweg in het verbreken van alle contact. Het is niet egoïstisch om bij emotioneel misbruik voor jezelf te kiezen, het is immers de enige manier om het te doen stoppen en zelf te herstellen.’
‘In sommige gevallen is het niet mogelijk om de misbruiker zomaar uit je leven te bannen’, gaat Lies verder. ‘Als je bijvoorbeeld samen kinderen hebt, is een minimum aan contact nodig. Als het om een ouder gaat, voelt het contact verbreken vaak te drastisch. Een scheiding of breuk leidt hoe dan ook tot een rouwproces. Je verliest niet alleen de partner/ouder die je niet goed behandelde, maar vooral ook je relatie, gezin, toekomstperspectief en dromen.’
Tips voor een slachtoffer
- ‘Herken en accepteer dat je te maken hebt met emotioneel misbruik. Het overkwam je en is niet jouw schuld. Het kan moeilijk zijn om dat aan jezelf toe te geven, want je schaamt je misschien. Maar het is een belangrijke eerste stap om iets te veranderen.’
- ‘Neem mensen in vertrouwen en doe je verhaal. Familieleden en vrienden kunnen steun bieden en je helpen om de situatie beter te begrijpen. Overweeg om een therapeut in te schakelen die gespecialiseerd is in relationeel misbruik. Die kan helpen om de impact van het misbruik te verwerken en bij het nemen van de juiste stappen.’
- ‘Als je je bedreigd voelt of als het emotionele misbruik toeneemt, moet je je veiligheid prioriteit geven. Zoek een veilige plek, bel de hulpdiensten of schakel een hulporganisatie in, zoals de hulplijn voor vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling 1712, 101 of 112.’
- ‘Als je besluit de relatie te beëindigen, kan het nuttig zijn om een noodplan te hebben. Waar kan je heen? Hoe zal je het financieel regelen? Wie kan je in vertrouwen nemen? Wat heb jij nu nodig?’
- ‘Stel grenzen en communiceer die. Geef aan welk gedrag onaanvaardbaar is. Wees standvastig in het handhaven ervan.’
- ‘Bouw een “dossier” op: hou een dagboek bij van het misbruik, inclusief data, specifieke incidenten en eventuele getuigen. Als het ooit nodig is en je juridische stappen wil ondernemen of professionele hulp zoekt, kan dat van pas komen.’
- ‘Onderneem actie. Doe wat nodig is om jezelf niet verder kwijt te raken en durf voor jezelf op te komen. Vraag hulp aan instanties.’
- ‘Probeer jezelf langzaamaan weer op te bouwen als de storm gaan liggen is. Misschien heb je nooit veel eigenwaarde gehad, of ben je die kwijtgeraakt door in een toxische relatie te zitten. Wat het ook is, weet dat er mensen zijn wier deur openstaat om je daarin te begeleiden.’
Helpen als buitenstaander
Het liefst zou je waarschijnlijk zelf de kogel opvangen voor de persoon die je graag ziet en bij wie je emotioneel misbruik vermoedt, maar zo eenvoudig is het niet. Je kan echter wél helpen.
‘Net omdat emotioneel misbruik soms zo geniepig gebeurt, is het vaak lastig om er zeker van te zijn dat het gaat om een vorm van emotioneel misbruik’, vertelt Lies. ‘Als je het vermoeden hebt dat iemand in je omgeving slachtoffer is, ga dan eerst het gesprek aan met mensen in de omgeving om te kijken of zij je gevoel delen. Daarna kan je het gesprek aangaan met het vermoedelijke slachtoffer om meer helderheid te krijgen. Als het voor jou oké voelt, kan je ook in gesprek treden met de pleger. Vraag hoe het gaat met die persoon. Mogelijk liggen er stressvolle omstandigheden aan de basis van zijn/haar/hun gedrag, die de situatie in een ander daglicht stellen. In dat geval heeft de pleger zelf ook hulp nodig. Misschien is dat de eerste stap richting een oplossing.’
Wil je daar ondersteuning of advies bij, dan kan je steeds bellen, mailen of chatten met de professionele hulplijn voor vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling 1712.
Online hulp vind je via 1712.be/nl (voor slachtoffers en getuigen).
Tekst: Nele Reymen, met dank aan klinisch psychologe Lies Clerx (leadingmoms.be)
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
