‘Dankzij familieopstellingen kan ik makkelijker nee zeggen, ben ik verlost van mijn verlammende schuldgevoelens en kreeg ik inzicht in mijn neiging tot slachtofferschap.’
Familieopstellingen als alternatieve therapie? Onze redactrice vertelt er alles over
Veel in je huidige leven vindt zijn oorsprong in je familielijn, vaak zonder dat je het zelf weet. Zijn er blokkades in je leven waar je telkens opnieuw tegenaan loopt? Je kan ze onderzoeken én helen dankzij familieopstellingen.
Hallo, ik ben Ella. Zo’n twee jaar geleden kreeg ik een knoert van een burn-out. Tijdens mijn herstel ontdekte ik de kracht van familieopstellingen. ‘Familie-wat?’ hoor ik je vragen. Familieopstellingen zijn een onderdeel van het bredere concept van systeemopstellingen. De methodiek helpt om inzicht te krijgen in allerlei soorten systemen en die ook te stroomlijnen; bedrijven en de maatschappij, maar ook de relatie met je (voor)ouders en kinderen.
Ik ontdekte de methode via-via en was meteen nieuwsgierig, al klonk het ook heel raar. Intussen ben ik rotsvast overtuigd van de enorme helende kracht van familieopstellingen. Ik nam al deel aan dertig sessies, die me op de meest positieve manier veranderd en zelfs bevrijd hebben. Die opstellingen gingen over uiteenlopende onderwerpen en werden allemaal begeleid door Gloria M. Vasquez van SuperMe. Dankzij familieopstellingen kan ik onder andere makkelijker nee zeggen, ben ik verlost van mijn verlammende schuldgevoelens en kreeg ik inzicht in mijn neiging tot slachtofferschap. Zo werd ik steeds meer mezelf, los van wat me werd doorgegeven door vorige generaties. Ik vertel je daarom heel graag wat opstellingen precies zijn en wat ze voor mij betekend hebben.
Wat is het?
Systeemopstellingen werden eind jaren tachtig ontwikkeld door de Duitse psychotherapeut Bert Hellinger. De methode is (nog) niet wetenschappelijk bewezen, al wordt ze over de hele wereld beoefend. Tijdens iedere opstelling wordt een energetisch veld geopend, waarmee de energie van levende of overleden zielen wordt opgeroepen en gerepresenteerd door de verschillende deelnemers. Dat is precies wat niet zomaar bewezen kan worden; je kan het alleen voelen. Dat klinkt raar, en eerlijk gezegd is het dat ook wel als je het meemaakt. Je kan je voorstellen dat je de energie van degene die je representeert als een dekentje over je heen voelt vallen. Je bent nog steeds jezelf, maar je voelt, weet en zegt dingen die niet de jouwe zijn. Het maakt daarbij niet uit of je de persoon die je re-presenteert wel of niet kent.
Het doel van familieopstellingen? Iedereen op zijn/haar/hun plek zetten, zodat alle dynamieken zo vlot mogelijk verlopen.
Hoe werkt het?
Concreet kom je voor een familieopstelling meestal samen met een groep mensen (vijf à tien personen is ideaal). Dat kan zowel via videocall als via een fysieke samenkomst. De enige vereiste is dat er een ervaren facilitator is die zowel begeleidt als interpreteert wat er precies gebeurt. Na een korte begeleide meditatie duidt de opsteller enkele personen aan om een onderdeel van zijn/haar/hun familiesysteem te representeren. Meestal begint dat met de volwassen versie van zichzelf, het innerlijke kind en – afhankelijk van het thema – de mama of papa. Zodra de rollen verdeeld zijn, voelt iedereen aan waar en hoe zich in de ruimte te plaatsen.
Soms ‘moet’ je dan je ogen sluiten, ‘kan’ je alleen naar buiten kijken of ‘moet’ je steeds heel dicht bij een bepaalde persoon blijven staan. Ik schrijf ‘moeten’ en ‘kunnen’, want je voelt dan dat het zo hoort te zijn, ook al kan je dat rationeel niet uitleggen. Gedurende de opstelling geeft de facilitator aan wat je kan zeggen en tegen wie je dat doet, bijvoorbeeld iemand vergeven, je mama erkennen als mama, etc. Zo worden er binnen het familiesysteem blokkades opgelost en kom je uiteindelijk tot het wegwerken van wat je tegenhoudt in het leven.
In het kort
- Familieopstellingen: geven je inzicht in wat er speelt/speelde in je familielijn, zowel bij je voorouders als bij je kinderen. Je kan er generationele trauma’s, angsten, blokkades, etc. mee helen. Zowel overleden als levende familieleden kunnen zich aandienen. Hun energie wordt opgeroepen; het is dus niet nodig dat de specifieke personen fysiek aanwezig zijn.
- Energetisch veld: voor elke opstelling opent de facilitator het energetisch veld, zodat de zielen uit de familielijn van de opsteller (zie onder) zich kunnen aandienen.
- Facilitator: systeemtherapeut of iemand die opgeleid is in het begeleiden van opstellingen. Hij/zij/die herkent de rollen die gerepresenteerd worden en geeft waar nodig aan wat te zeggen of doen.
- Opsteller: de persoon van wie de familie wordt opgesteld.
- Representanten: de deelnemers, die elk een onderdeel van de familie representeren. Je hoeft als representant de familie of voorgeschiedenis van de opsteller niet te kennen. Zodra het veld geopend wordt, weet en voel je wat nodig is.
- Rollen: wie of wat gerepresenteerd wordt tijdens de opstelling: bepaalde personen, emoties, blokkades, voorwerpen, etc.
- 1-op-1-opstelling: je bent zowel opsteller als representant en neemt verschillende rollen in je eigen familiesysteem in. Er wordt vaak gewerkt met poppetjes die dienen als representanten.
- Opstelling in groep: er is één opsteller en er zijn verschillende representanten.
- Benodigdheden: het kan helpen om na afloop je ervaringen op te schrijven. Verder heb je niks nodig; je moet er gewoon zijn.
Waarom is dit belangrijk?
Dat heeft alles te maken met het feit dat elk familielid op zijn/haar/hun correcte plek in de familielijn dient te staan. De Nederlandse Els Van Steijn, auteur van ‘De Fontein’, bedacht er een mooie metafoor voor: een fontein met verschillende bakken die precies zo boven en naast elkaar geplaatst zijn dat het water zonder lekken van de ene naar de andere bak doorstroomt. Op die manier werkt het idealiter ook in je familiesysteem: je ouders staan boven je, en daarboven weer hun ouders, enzovoort. Je kinderen staan dan weer onder je, met daaronder je kleinkinderen, etc.
Door omstandigheden kan het zijn dat je bijvoorbeeld onbewust je vader of moeder onder je hebt geplaatst, waardoor jij dus voor hem/haar/hen zorgt in plaats van omgekeerd. Zo kan de energie niet doorstromen, want je staat niet op de juiste plek. Dat is meteen het doel van deze methode: iedereen op zijn/haar/hun plek zetten, zodat alle dynamieken zo vlot mogelijk verlopen.
Met of zonder thema
Meestal is er een specifiek thema voor een familieopstelling; een leidraad die meebepaalt welke rollen (mensen, emoties, etc.) opgesteld zullen worden. Toch is het zeker geen vereiste: een opstelling is minstens even waardevol als je ruimte laat voor een natuurlijke ontwikkeling.
Een thema mag, maar is geen vereiste. Een opstelling is minstens zo waardevol als je ruimte laat voor een natuurlijke ontwikkeling.
Het thema kan eender wat zijn: een lastige emotie, een bepaald probleem waar je steeds tegenaan blijft lopen, een verslaving of ander soort gedrag waar je maar niet van af lijkt te komen, een dynamiek tussen specifieke personen binnen je familie, een patroon dat zich van generatie op generatie herhaalt, etc. Denk aan slachterofferschap, people pleasing, bijna niks voelen, schuldgevoelens, moeilijk nee kunnen zeggen, geen hulp kunnen vragen, te veel geld uitgeven of net erg gierig zijn, enzovoort. Het doel is om meer te weten te komen over het thema en de bijbehorende blokkades binnen je familiesysteem op te heffen.
Wie wordt gerepresenteerd?
Over het algemeen komt alleen je directe familie voor in je familieopstelling:
- De mensen recht boven je in je familiestamboom (je ouders, hun ouders, diens ouders...)
- De mensen recht naast je (je zussen of broers, eventuele miskramen van je ouders...)
- De mensen recht onder je (je kinderen, kleinkinderen...)
Het klinkt gek, maar ook emoties, gedragingen, organen… kunnen opgesteld worden. Zo kan je bijvoorbeeld ontdekken waar je aanhoudende buikpijn vandaan komt.
Uit mijn dagboek
In de rol van M. voelde ik dat ik als een standbeeld moest zitten: kaarsrecht, met mijn handen gevouwen op mijn schoot en met een minzame glimlach. Ik moest er vriendelijk uitzien, maar vanbinnen voelde ik me leeg. Na heel wat werk tussen de vader en mij enerzijds en de moeder en mij anderzijds voelde ik een verschuiving. Er was iets opengebroken. Ik voelde toen pas dat ik leefde, écht leefde. Alsof ik heel mijn leven in een donkere vaas had gezeten die eindelijk aan diggelen gegooid was.
Die lege, minzame glimlach was niet langer nodig, want ik kon – als M. – eindelijk mijn levensenergie voelen stromen. Ik hoefde niet meer te doen alsof alles goed ging. Ik zag het beeld van Pocahontas die met haar kano van de waterval af raast terwijl ze ‘Just Around the Riverbend’ zingt. Die waterval was mijn levensenergie, mijn liefde, mijn licht: kolkend, stromend en eindeloos. Ik zag het water tussen het groen van bomen en planten naar beneden vallen, als een ontembare kracht neerkomen en uitmonden in een rivier. Die baande eerst woest haar weg door de bedding en werd later een brede, kabbelende stroom. Op de oevers zaten mensen te vissen, kinderen speelden in het water en verschillende dieren kwamen lekker drinken. Het toonde me hoezeer anderen zich kunnen laven aan mijn energie als ik die maar laat stromen. Als ik écht mag leven van mezelf, laat ik de levensenergie stromen. Voor mezelf en voor mijn omgeving.
Traumapotje openen
Op basis van wat je tot nu toe las, is het je misschien wel duidelijk dat je heel veel kan voelen tijdens zo’n opstelling. Dat is – zeker in het begin – best eng. Als opsteller is het extra spannend omdat er grote trauma’s naar boven kunnen komen. Dat is heftig. Je zou je kunnen afvragen of het wel nodig is om dat traumapotje te openen. Daarop zeg ik volmondig ja. Hoe eng het ook is om bepaalde dingen aan te kijken en te doorvoelen tijdens een familieopstelling, het is altijd moeilijker om de disfunctionele situatie gaande te houden. Al heb je dat soms achteraf pas door, wanneer je die zware last eindelijk niet meer hoeft te dragen.
Een belangrijke kanttekening daarbij is wel dat je je goed laat begeleiden en ook op voorhand afspreekt dat je de facilitator achteraf steeds kan contacteren met vragen. Het is namelijk heel normaal dat er na een opstelling extra inzichten en emoties bovenkomen – bij de opsteller, maar zeker ook bij de representanten. Laat je dus goed begeleiden.
Uit mijn dagboek
Tijdens de opstelling van gisteren representeerde ik ‘emoties’. Wat heftig en mooi tegelijk. Eerst werd ik compleet genegeerd, terwijl ik zo graag gezien wilde worden. Ik voelde me als een oude lievelingsknuffel die jarenlang troost geboden had aan een kind, maar in een kast weggemoffeld werd zodra het kind volwassen was. Ik was er nog wel, maar ik kreeg geen aandacht. Nadat er allerlei zaken werden uitgesproken tussen vader en dochter, mocht ik eindelijk ook iets zeggen: ‘Ik ben angst en ik ben woede, en dat is soms lastig om te voelen. Maar ik ben ook liefde en vertrouwen. Ik ben altijd hier om je te helpen wanneer je me nodig hebt. Ik ben een kalme aanwezigheid, ik steun je als een supporter aan de zijlijn om je te helpen doorzetten.’ Elke emotie kan getransformeerd worden tot liefde en vertrouwen, maar je moet eerst alles wat daarvóór komt, doorvoelen.
Wat voel je ?
Soms huil of roep je heel hard tijdens zo’n sessie en kan het er dus heftig aan toe gaan. Het mooie is dat de emoties tijdens zo’n opstelling eigenlijk niet van jou zijn; je bent als het ware het medium waardoor ze eruit kunnen komen. Zo leerde ik niet alleen tijdens een opstelling gevoelens te uiten, maar ook in het dagelijks leven kan ik nu makkelijker mijn tranen laten stromen wanneer ik ze voel opkomen.
Een mooie extra van de methode is dat je veel leert over de gevoelswereld en beleving van anderen. Je staat figuurlijk in andermans schoenen en ervaart hoe die persoon naar de wereld kijkt. Het herinnert je er bovendien aan dat iedereen wel ergens mee worstelt. Dat helpt om jezelf, je familie en je omgeving met mildere ogen en meer begrip te bekijken.
Uit mijn dagboek
Gisteren was er weer een familieopstelling. Een schoontje, waarin ik de vader representeerde die eindelijk het verdriet van een miskraam kon doorvoelen. Heftig was dat, met veel tranen. Toen het verdriet eenmaal gevoeld en uitgesproken was, kon de papa het loslaten. Hij kon zijn dochter eren en loslaten, en daarmee ook het verdriet dat hij al tientallen jaren meesleepte. Ik voelde de levenskracht door me heen stromen als bruiswater door mijn aderen. Ik stond met mijn benen wijd en mijn armen gespreid boven mijn hoofd het leven te vieren. Het leven waarvan ik eindelijk voelde dat ik het kon beginnen leiden. Wauw...
Het is heel normaal dat er na een opstelling extra inzichten en emoties bovenkomen. Laat je dus goed begeleiden.
Is één opstelling genoeg?
Dat kan je zelf bepalen. Voor mij persoonlijk was één familieopstelling slechts een heel klein topje van de ijsberg; ik deed intussen al zo’n acht opstellingen voor mijn eigen familielijn en ben nog niet klaar. Toch verloopt het ook bij mij in periodes: soms doe ik in korte tijd verschillende sessies en dan weer een paar maanden niks.
Heel je familiesysteem, heel jezelf
Hoewel familieopstellingen moeilijk rationeel te begrijpen zijn – zeker als je zoiets nog nooit meemaakte -, zijn ze een krachtige methode om je leven en jezelf te helen. Ze halen blokkades weg die soms al jarenlang spelen en van generatie op generatie doorgegeven werden. Je leert er (nog) meer door te voelen en jezelf en anderen met mildere ogen te bekijken. Met elk stukje dat in je familielijn losgelaten of hersteld wordt, word je meer jezelf en maak je je leven een tikkeltje makkelijker. De levensenergie kan stromen; van je voorouders naar jou toe, en weer verder naar je eventuele kinderen. Zo kan iedereen leven zoals het goed voelt voor hen.
Zit je met iets? Praat bij Tele-Onthaal over wat jou bezighoudt. Bel anoniem en gratis naar 106 (24u/7d) of chat via www.tele-onthaal.be.
Tekst: Ella Daeleman, met dank aan Gloria M. Vasquez
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
