Ben jij ook al eens slachtoffer geworden van een ongepaste uitspraak van je arts? Met dit advies kan je voortaan wél je grenzen aangeven.
AHA: zo kan je best je grenzen aangeven bij de dokter
Van bodyshaming tot zwarte humor: helaas vallen er in dokterspraktijken soms ook woorden die niet zo goed zijn voor je gezondheid. Je mentale gezondheid, that is. Ben jij ook al eens slachtoffer geworden van een ongepaste uitspraak van je arts? Met dit advies kan je voortaan wél je grenzen aangeven.
Tekst: Elien Geboers
Prof. dr. Erik Franck is gedragstherapeut en hoofddocent aan de opleiding verpleegkunde en vroedkunde aan Universiteit Antwerpen. In zijn boek ‘Als je niets verandert, verandert er niets’ leert hij je onder andere hoe je je grenzen kan leren herkennen én aangeven. Maar ook als je bij de dokter iets te horen krijgt dat je niet zint, weet hij raad.
Erik Franck: ‘Het eerste wat je moet weten als je bij de dokter in een situatie terechtkomt waar je je niet goed bij voelt, is dat er in elke zorginstelling een ombudsdienst aanwezig is. Wanneer je het gevoel hebt dat je op ongepaste manier bejegend wordt, wil ik je dus eerst en vooral aanraden om bij die dienst aan te kloppen. Dat hoeft nog niet te betekenen dat je ook echt een klacht indient. Je kan via de ombudsdienst bijvoorbeeld ook een gesprek met je behandelende arts aanvragen om te kunnen praten over je ervaring en wat die bij jou teweeg heeft gebracht.’
Je hoeft een schokkende ervaring niet naast je neer te leggen, maar doet er jezelf én anderen goed mee als je die deelt met de ombudsdienst.
‘Het is voor heel veel mensen immers van groot belang dat ze niet met die gevoelens blijven zitten. De kans is dan immers reëel dat de ervaring een negatieve impact heeft op je mentale welbevinden. Niet alleen omdat de dokter die ongepaste uitspraak deed, maar ook omdat jij je als patiënt in die situatie heel machteloos voelde.’
‘Bovendien is het issue aankaarten bij de ombudsdienst de enige manier waarop er dingen kunnen veranderen in de zorginstelling. Als niemand op de hoogte is van wat er tussen jou en een arts binnen de vier muren van diens praktijk is gebeurd, kan er helaas ook niets ondernomen worden om dat te verbeteren. Je hoeft zo’n schokkende ervaring dus niet naast je neer te leggen, maar doet er jezelf én anderen zelfs goed mee als je die deelt met de ombudsdienst, waar je dus terechtkan voor alles: van een vrijblijvend gesprek tot het indienen van een officiële klacht.’
Dokter, u doet me pijn
Erik Franck: ‘Het is voor veel mensen helemaal niet zo makkelijk om on the spot op te komen voor hun grenzen en aan te geven dat wat iemand zegt of doet niet zo fijn binnenkomt. Als het in zo’n geval ook nog om een dokter gaat, maakt de verhouding tussen arts en patiënt dat vaak nog wat moeilijker. Een arts wordt vaak nog aanzien als een persoon met autoriteit, dus tegen zo’n persoon ingaan is niet zo evident. Gelukkig kan ik je een handvat aanreiken dat je daarbij kan helpen, zodat je er volgende keer misschien wel in slaagt om bij je dokter aan te geven wat bepaalde uitspraken met je doen en hoe je het graag anders zou zien.’
Een arts wordt vaak nog aanzien als een persoon met autoriteit, dus tegen zo’n persoon ingaan is niet zo evident.
‘In mijn boek praat ik over verbindende communicatie, maar in dit geval raad ik liever het DESC-model aan. DESC is een feedbackmodel dat je kan helpen om je in complexe of onverwachte situaties beter uit te drukken.’
Het model volgt vier stappen:
D van Description
Beschrijf wat je opmerkt.
Voorbeeld: ‘Ik merk dat je me wijst op mijn gewicht, terwijl dat niet is waarom ik je consulteer.’
E van Effect
Omschrijf het effect dat de opmerking op je heeft.
Voorbeeld: ‘Die opmerking geeft me het gevoel dat er niet echt naar mijn klachten geluisterd wordt en dat ik bovendien gebodyshamed wordt. Daardoor voel ik me onzeker en oncomfortabel, en heb ik het gevoel dat ik niet goed geholpen word.’
S van Suggestion
Spreek je eigen behoefte uit.
Voorbeeld: ‘Ik vind dat iedereen zich bij een dokter veilig moet kunnen voelen en op een correcte manier benaderd en onderzocht moet worden, ongeacht iemands gewicht of lichaamsbouw.’
C van Conclusion
Concludeer hoe je in de toekomst liever zou hebben dat er met jou wordt omgegaan.
Voorbeeld: ‘Ik zou graag hebben dat we voortaan gewoon praten over de klachten waarmee ik bij je aanklop en dat je me behandelt voor de zaken waarvoor ik je consulteer.’
Mond toe, dit is een overval!
Erik Franck: ‘Zelfs met een tool als het DESC-model is het natuurlijk geen sinecure om kalm en gestructureerd te reageren als je in een situatie overvallen wordt. Dat is helaas wat er gebeurt als je bij de dokter – een persoon die je normaal gezien moet kunnen vertrouwen – plots op een ongepaste manier bejegend wordt. Daarom is het een goed idee om je voor zo’n afspraak al wat voor te bereiden, want een voorbereid patiënt is er twee waard. Denk op voorhand al na: wat is mijn doel tijdens dit doktersbezoek? Wat wil ik uit dit gesprek halen? Hoe wil ik in dit gesprek staan? Hoe kan ik reageren als de dokter iets zegt waar ik me niet goed bij voel?’
Door mentaal te repeteren hoe je kan omgaan met moeilijke situaties, ben je vaak al beter gewapend om erop te reageren.
‘Door mentaal te repeteren hoe je met moeilijke situaties kan omgaan als ze je ooit zouden overvallen, ben je vaak al een stuk beter gewapend om erop te kunnen reageren. De zorgsector is helaas nog steeds een heel paternalistische sector waarin patiënten nog te vaak worden behandeld vanuit een “Ik ben de dokter en weet het dus beter”-positie.’
‘Gelukkig wordt er in opleidingen, vooral die van genees- en verpleegkunde, steeds meer aandacht besteed aan zaken als communicatie en relationele vaardigheden, maar in de praktijk blijft gedrag natuurlijk altijd gestuurd door attitude. Je kan mensen wel vaardigheden aanleren, maar je kan niet garanderen dat ze die ook zullen willen inzetten. Daarom blijft het belangrijk om goed te weten waar je grenzen liggen, te leren herkennen wanneer die overschreden worden en te leren hoe je in dat geval kan reageren op een manier die je het gevoel geeft dat je voor jezelf kan opkomen.’
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
