Als iedereen in een put springt, spring jij dan ook? Het is het meest gebruikte voorbeeld om groepsdruk te illustreren, maar het hoeft niet zo dramatisch te zijn. Groepsdruk heeft namelijk nadelen, maar ook voordelen.
Groepsdruk of sociale druk is de druk die wordt opgelegd door anderen om iemand te overhalen om de mening of het willetje van de groep te volgen. ‘Als iedereen het doet, moet jij het ook maar doen.’ En dat is een ingesteldheid die op twee manieren kan werken: positief en negatief.
De positieve kant
Een simpel voorbeeldje: jij wil al langer beginnen met sporten, maar het kost je te veel moeite om je uit de zetel te slepen en echt tot actie over te gaan. Als je met enkele vrienden of vriendinnen afspreekt om samen te sporten, kan die motivatie er echter wel komen. Voor je het weet, heb je een wekelijks sportafspraakje met anderen en worden jullie supergezond, fit en strak. In dat geval heeft groepsdruk een positief resultaat: elkaar aanmoedigen, elkaar over een bepaalde grens krijgen en elkaar beter maken.
Het zit vaak zelfs in kleine dingen: geen zotte kosten doen tijdens het shoppen of geen dessert bestellen omdat je vriendinnen dat ook niet doen. Of net wel die ene aankoop doen en dat dessert bestellen omdat je vriendinnen dat ook doen. Zolang iedereen in de groep er een positief gevoel aan overhoudt, zit het goed. We kunnen zelfs stellen dat we moeilijke situaties het hoofd kunnen bieden als we ons omringen met mensen die zichzelf kennen en een zekere discipline hebben.
De negatieve kant
Bij negatieve groepsdruk doe je dingen waar je zelf niet bepaald beter van wordt, dingen die je helemaal niet wil doen of waar je niet achter staat. Toch doe je het, omdat je anders het gevoel hebt dat je er niet bij hoort. Voorbeelden genoeg bij jongeren die zich door vrienden laten overhalen om toch die sigaret te roken of die haarspeldjes in hun zak te stoppen en niet te betalen. Maar ook voorbij de puberfase kan negatieve groepsdruk nog toeslaan.
Groepsdruk kan bij volwassenen bijvoorbeeld het gevoel opdringen dat we een levensstijl zouden moeten aannemen die niet echt aansluit bij wie we zijn of wat we willen. Zo ga je op het werk misschien streven naar successen die je zelf eigenlijk niet voor ogen had, omdat het eerder de ambitie van anderen is. En omgekeerd geldt hetzelfde. Misschien wil jij net wel meer en beter in je leven, promotie maken, afvallen of stoppen met roken, maar word je tegengehouden of bespot door andere mensen, die daar niet voor kiezen. En als zij het niet doen of kunnen, moet jij dat ook niet doen of kunnen. Zogezegd... In dat geval kan je je schuldig of beschaamd voelen, net omdat je alleen staat.
Hoe ga je om met groepsdruk?
- Stel je de vraag waarom je zou toegeven aan de groepsdruk en het gedrag van anderen zou overnemen. Word je er beter van of net niet? Gaat het over positieve of negatieve groepsdruk?
- Als je niet wil meedoen met de groep, hoeft dat ook niet. Zeg waarom je het niet eens bent met de groep en stap eruit. Kom voor jezelf op. Als de anderen je laten vallen omdat je niet meedoet, ben je beter af zonder hen.
- Als je het gevoel hebt dat je vastzit in de situatie, kan je eventueel beroep doen op een objectieve derde partij.
Kies voor iemand die je vertrouwt en die de situatie juist kan beoordelen.
- Kijk om je heen en stel anderen gerust. Misschien merk je wel dat de anderen gebukt gaan onder groepsdruk en kan je hen helpen door hen de hand te reiken. Zo voelen zij zich gesteund en kunnen ze het gedrag veranderen.
- Ken jezelf. Als jij van jezelf weet wie je bent en wat je wel en niet wil, zal je je minder snel laten overhalen door anderen.
Lees ook:
