Cardioloog Tine De Backer: ‘Door te reanimeren kan je levens redden. In feite zou iedereen het moeten kunnen.’

De Belgische Cardiologische Liga organiseert deze week de Week van het Hart. Daarmee wil het extra aandacht geven aan hart- en vaatziekten. Maar wanneer loop je eigenlijk risico op een hartaandoening? En hoe kan je iemand helpen die een hartinfarct krijgt? Wij stelden enkele vragen aan cardioloog prof. dr. Tine De Backer.

Je bent jong, het leven ligt aan je voeten en je maakt je nog lang geen zorgen over de toestand van je hart. Toch wil de Belgische Cardiologische Liga ook jongeren bewuster maken over hart- en vaatziekten. Je leest namelijk wel vaker dat ook jonge topsporters tijdens het sporten plots overlijden of neervallen. ‘Het is niet zo dat de hele bevolking direct zijn hart moet laten controleren, maar sommige mensen, waaronder ook jongeren, lopen wel meer risico dan anderen’, legt prof. dr. Tine De Backer uit.

Wat moet je doen als er iemand in je omgeving plots een hartaanval krijgt?

‘Als je vermoedt dat iemand een hartinfarct doet, dan moet je meteen het noodnummer bellen. In zo’n geval geldt: time is muscle! Als het effectief om een hartaanval of hartstilstand gaat, moet die patiënt zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. Het duurt nog even voordat de hulpdiensten ter plaatse komen, dus in tussentijd zal de hulpverlener aan de andere kant van de lijn specifieke instructies geven om de reanimatie op te starten. Hangt er in de buurt een automatische defibrillator, dan moet je die gebruiken.’

Er is op zo’n moment letterlijk iemand aan het doodgaan. Ik kan mij voorstellen dat dat voor sommige mensen best wel beangstigend kan zijn.

‘Dat klopt zeker, maar het is echt belangrijk om toch tot actie over te gaan. Eigenlijk zou iedereen moeten leren reanimeren, want in afwachting van de artsen kan je al enkele levensreddende handelingen doen. Zo’n automatische externe defibrillator legt je trouwens stap voor stap uit wat je moet doen en zal ook aangeven of je al dan niet een shock moet toedienen. Je moet dus geen schrik hebben om het toestel te gebruiken. En om het cru te zeggen: bij iemand die stervende is kan je eigenlijk niet veel fout doen.’

Wat zijn de voornaamste symptomen van een hartaanval?

‘Pijn op de borst, kortademigheid, onpasselijk zijn, rugpijn en pijn in de kaakstreek, (bijna) neervallen,... Dan moet je meteen de hulpdiensten contacteren!’

We horen in de media steeds vaker dat sporters plots neervallen. Wanneer ga je best langs bij de cardioloog om zoiets te vermijden?

‘Is je mama, papa, broer, zus of een nauw familielid op een jonge leeftijd plots doodgevallen of heeft een van hen op jonge leeftijd al eens een hartinfarct gedaan, dan laat je best een check-up bij je huisarts doen. Die kan je dan eventueel doorsturen naar een cardioloog. Ook mensen die zeer intensief sporten raden we toch aan om een afspraak bij de huisarts en eventueel een cardioloog vast te leggen. Heb je hartklachten, dan ga je uiteraard zeker ook best eens langs.’

Het valt op dat het vooral mannen zijn die plots doodvallen. Lopen zij meer risico?

‘Het is een feit dat we erfelijke hartspieraandoeningen iets vaker bij mannen dan bij vrouwen zien. Maar ik wil daar toch nog graag een kanttekening bij maken: de media berichten inderdaad wel vaker over sporters die plots neervallen, maar de oorzaak blijft voor de buitenwereld meestal onbekend. Het kan goed zijn dat de sporter effectief onderliggend een hartinfarct deed met hartritmestoornissen, maar het kan evengoed zijn dat hij/zij te weinig had gedronken of drugs had genomen. Het is niet zo dat we plots allemaal meer risico lopen op een hartinfarct, ook de context is belangrijk.’

Zijn hartklachten als ritmestoornissen erfelijk of kunnen die op gelijk welke leeftijd ontstaan?

‘Er bestaan bepaalde erfelijke vormen, maar er zijn ook veel ritmestoornissen die gedurende je leven op gelijk welke leeftijd kunnen ontstaan. Die worden dan meestal uitgelokt door een bepaalde trigger, zoals een onderliggend littekentje op je hart, dat je bijvoorbeeld opliep na een virale infectie waarin het hart betrokken was. Maar ook hevig sporten terwijl je te weinig gedronken hebt of een groot kalium- of magnesiumtekort, bijvoorbeeld bij diarree en braken, kunnen hartritmestoornissen uitlokken. Het is dus niet zo dat je er per se mee geboren wordt.’

Kan een sporthorloge helpen om je hartslag in de gaten te houden?

‘Zéker! Het is zeker niet zo dat we patiënten verplichten om er eentje te dragen, maar een nauwkeurig sporthorloge kan ons wel inzicht geven in de problematiek van een patiënt. Wanneer je bij een cardioloog langsgaat, is dat maar een momentopname. De kans dat je net dan klachten hebt is heel klein. Met zo’n horloge kan je je hart 24/7 monitoren en eventueel een ritmestrookje maken op het moment dat je effectief klachten hebt. Zo kunnen wij achteraf misschien wel zien wat het probleem juist is.’

In een interview vertelde een hartpatiënt dat hartproblemen ook op mentaal vlak een grote impact hebben. Is er meer nood aan psychologische ondersteuning?

‘Absoluut! De mentale weerslag na een bijna-doodervaring is enorm. Patiënten hebben constant schrik om opnieuw neer te vallen, durven niets meer te doen uit angst om het nog eens mee te maken, of belanden zelfs in een depressie. Het is in zo’n geval echt belangrijk om te praten, want een gezonde mentale toestand is ook belangrijk om verdere hart- en vaatziekten te voorkomen. Daarom adviseren cardiologen hen steeds vaker om voor hun globale herstel in een cardiaal revalidatieprogramma te stappen, want in zo’n team zit vaak ook een psycholoog waarmee ze kunnen praten. Ik merk ook dat het voor sommigen helpt om met lotgenoten te praten.’

Tot slot: hoe kunnen we ons hart in topvorm houden?

‘Je mag zeker genieten van het leven, dat is zelfs belangrijk, maar we raden toch aan om gezond te eten. Denk daarbij aan het eten van vette vis, vetarm vlees, voldoende vezelrijke producten, veel groenten en fruit, ... Roken is uiteraard uit den boze en ook overmatig drinken doe je beter niet. Als maatstaf geven cardiologen meestal maximaal tien alcoholische eenheden per week, maar probeer toch minstens eens één à twee dagen per week geen alcohol te drinken. Daarnaast is het belangrijk om te bewegen: een halfuurtje wandelen per dag kan al wonderen doen.’

Zit je na het lezen van dit artikel met vragen, dan kan je terecht bij de Belgische Cardiologische Liga.

Lees ook:

• Jonas (35) heeft een nog onbekende hartziekte: ‘Ik kreeg niet alleen een fysieke, maar ook een mentale weerslag’
• Laure (27) had een herseninfarct: ‘Ik riep naar mijn man dat ik doodging. Ik had nog nooit zoveel pijn gehad.’
• Nadat ze de ziekte van Lyme opliep, kreeg Shauni (27) last van paniekaanvallen