Welke impact heeft alcohol op onze hersenen? ‘Sommige gevolgen zijn onomkeerbaar’

Uit een onderzoek van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) blijkt dat 25 % van de Vlamingen tijdens de coronacrisis minder alcohol drinkt dan voordien. 21 % van de respondenten gaf dan weer aan meer te drinken. ‘Op neurologisch vlak kan ik dat stijgende alcoholgebruik niet meteen verklaren. Het is eerder psychologisch van aard: we doen het om een bepaalde eentonigheid te doorbreken en onze zorgen voor even te vergeten’, aldus Prof. dr. Rik Vandenberghe, neuroloog in UZ Leuven. Volgens hem kan een maandje Tournée Minéralen ons helpen om dat overmatige alcoholgebruik weer in te tomen. Hij legt uit waarom én vertelt over de impact van alcohol op onze hersenen. Want krimpen die nu echt als je te veel alcohol drinkt of is dat een fabeltje?

Hersenen in ontwikkeling

‘Het is effectief zo dat onze hersenen krimpen als we te veel alcohol consumeren. Maar het is natuurlijk een kwestie van grenzen overschrijden. Een chronische overmaat van alcohol gaat gepaard met een verlies aan hersenvolume en die afname aan volume gebeurt dan vooral in de hersenschors en in de kleine hersenen. Die laatste hebben we onder andere nodig voor functies als evenwicht en fijne motoriek’, aldus de professor. Maar wat is die limiet dan? Kunnen onze hersenen van een half glaasje wijn per dag krimpen? De neuroloog zegt van niet. Het is vooral de overmaat die schaadt: ‘Er staat niet voor niets op zowat elke alcoholconsumptie “Drink met mate”. In regel kan je 1 à 2 eenheden per dag drinken zonder dat dat een nadelig effect heeft op je hersenen. Als je dagelijks 3, 4 of 5 eenheden drinkt, kan je alcoholgebruik op langere termijn wel een nadelig effect hebben op cognitief vlak. Dan zal je bijvoorbeeld de aandacht sneller verliezen of moeilijkheden krijgen met je geheugen.’

We spreken van een lichte overmaat als je 3, 4 of 5 eenheden alcohol per dag drinkt.

‘Als je consumptie blijft toenemen en je per dag 8, 9 of misschien wel 10 eenheden drinkt, kunnen die gevolgen onomkeerbaar worden’, waarschuwt prof. Vandenberghe. ‘Dan kan er amnesie optreden, maar ook andere neurologische problemen, zoals problemen met het evenwicht of het zicht.’ Belangrijk om te weten, is dat overmatig alcoholgebruik voor iederéén ongezond is, maar dat de impact op de hersenen van jongeren groter kan zijn. ‘Als je al op jonge leeftijd overmatig drinkt, is de kans dat je alcoholafhankelijk wordt groter. Daarnaast blijven je hersenen ontwikkelen tot je 25ste à 30ste levensjaar. Er is dan nog een continue verbetering en ontwikkeling van de zenuwgeleiding en hersenontwikkeling. De gevoeligheid voor het nadelige effect van alcohol kan in die periode van ontwikkeling ook wel hoger zijn.’

Klein katerke?

Dat overmatig drinken gebeurt vaak sneller dan je het beseft. ‘We spreken van een lichte overmaat als je 3, 4 of 5 eenheden alcohol per dag drinkt. Een glas wijn komt overeen met 1 eenheid, maar een aperitiefje zal al snel 1,5 à 2 eenheden zijn. Hetzelfde geldt voor de zwaardere bieren.’ Als je dus één aperitief drinkt en een zwaar biertje tijdens het eten, zit je dus al aan 3 eenheden per dag. Redelijk shockerend, niet? Daarom is het volgens de professor een goed idee om, zoals tijdens Tournée Minérale, af en toe een pauze in te lassen. ‘Het risico van dagelijks alcoholgebruik is dat het door gewenning vaak geleidelijk aan toeneemt. Eerst drink je één glas per dag, dan twee, dan drie...  In zo’n situatie is gedurende een maand stoppen wel een goede maatregel om die stijgende curve te doorbreken’, legt de professor uit. Doe je dat niet en neemt je alcoholgebruik toe, dan kan ook de kans op verslaving toenemen. ‘Alcohol heeft een verdovend effect op onze hersenen. Wanneer sommige hersenfuncties door die verdoving minder efficiënt werken, kan dat gepaard gaan met een aangenaam en ontspannen gevoel en een minder gerichte alertheid triggeren. Dat kan voor sommige mensen verslavend werken.’

Je hersenen blijven tot je 25ste à 30ste in ontwikkeling.

Klein probleempje: na zo’n ontwenningskuur als Tournée Minérale kan je verdomd veel hoofdpijn krijgen wanneer je sinds lang weer eens een glaasje drinkt. ‘Dat men na een periode van abstinentie bij een licht gebruik sneller migraine zou hebben, heeft te maken met het feit dat die gewenning wat minder is geworden – which is a good thing, red. Sommige mensen zijn nu eenmaal ook gevoeliger aan bepaalde bestanddelen, die in voornamelijk rode wijn of zware bieren zitten, die die migraineaanvallen kunnen uitlokken.’ Hoofdpijn of niet, wij houden die Tournée Minérale nog even vol!

Lees ook: 

• Dankzij deze 9 tips vliegt Tournée Minérale voorbij alsof het niets is
• Last van insomnia? Deze 9 TikTok-tips kunnen je helpen om de slaap sneller te vatten
• Met deze 5 spirituele sporten train je je lichaam én geest