West-Vlaamse scholen zetten zich in tegen menstruatiearmoede: ‘Deze producten moeten een basisrecht zijn’

Als je denkt aan ‘luxegoederen’, komen waarschijnlijk als eerste producten parfum of designerkledij bij je op. En wat als we je zeggen dat menstruatieproducten hier ook onder vallen? Enkele organisaties in België namen het initiatief al om menstruatiearmoede te bestrijden, maar tot nu toe is het nog steeds wachten op actie van hogerhand. De leerkrachten levensbeschouwing van Campus Minneplein Ieper nemen het heft in handen met Goed GeRegeld: ‘Als school krijg je handgel, wc-papier en zelfs condooms, maar maandverbanden en tampons niet.’

Een onderzoek van Caritas Vlaanderen, dat zich inzet voor armoedebestrijding, wees uit dat 1 op de 8 meisjes en jonge vrouwen tussen 12 en 25 jaar al eens geen geld had om menstruatieproducten te kopen. Een deel van hen bleef zelfs weg van school tijdens hun maandstonden. Een schrijnende situatie, zeker als je weet dat in Schotland alle menstruatieproducten gratis zijn.

Atheneum Veurne ontwikkelde én was pilootschool van Goed GeRegeld, een project waarbij menstruatieproducten gratis beschikbaar zijn op school voor leerlingen die het nodig hebben. Lisa Clarisse, leidt het project in campus Minneplein Ieper. ‘De situatie in Schotland is voor ons een inspiratie geweest’, vertelt Lisa. ‘Als leerkrachten vroegen we ons af hoe we hier zelf het verschil konden maken. Het menstruatiebeleid in Schotland liet zien dat het kan, zolang we allemaal aan hetzelfde zeel trekken.’

Hoe is het idee ontstaan om menstruatieproducten aan te bieden op school?

‘Ik geef godsdienst en sta dicht bij mijn leerlingen. Omdat ik me er bewust van ben dat dit 1 op 8 meisjes treft, staat in mijn klas al enkele jaren een mandje met maandverbanden en tampons. Ze weten dat ze iets mogen gebruiken wanneer ze dat nodig hebben. Vaak bleven er meisjes na het belsignaal iets langer hangen om er iets uit te nemen, dus opende ik het gesprek in de klas. Daaruit bleek dat meisjes soms niet naar de les komen uit angst om door te lekken, omdat ze geen menstruatieproducten hebben. Anderen gebruikten dan weer dubbelgevouwen wc-papier of washandjes. Deze zorgen zou een meisje niet hoeven te hebben.’

Hoe komt het dat jullie als leerkrachten het project hebben gestart en niet de scholengroep?

‘Als school krijg je handgel, wc-papier en zelfs condooms, maar maandverbanden en tampons niet. Terwijl dat laatste net een basisbehoefte is voor iedereen die menstrueert. We wilden dus niet wachten op initiatief van bovenaf en zo werd Goed GeRegeld geboren. Een initiatief van onze pilootschool Atheneum Veurne. Zij helpen graag alle scholen op weg in dit traject door onder andere het aanbieden van webinars en startpakketten.’

Hoe reageren de leerlingen op het project?

‘We krijgen alleen enthousiaste reacties. Zowel van meisjes die dankbaar zijn dat ze toegang hebben tot de producten, als leerlingen die op hun eigen manier meehelpen om het allemaal waar te maken. Zo vullen de leerlingen van de richting Maatschappij en Welzijn de mandjes aan en maakt de richting Houtbewerking de staanders voor de affiches en de inzamelboxen. Iedereen geniet van die verantwoordelijkheid, omdat ik duidelijk meegeef dat wij een klein maar belangrijk puzzelstukje zijn in een groter geheel. Als wij laten zien dat het kan, zullen meer scholen op de kar springen en kunnen we met ons initiatief naar de regering. Onze leerlingen zijn fier omdat ze het gevoel hebben dat ze meewerken aan een betere toekomst.’

Wat doen jullie nog naast menstruatieproducten uitdelen?

‘Het is geen vereiste in het leerplan, maar ik vind het persoonlijk erg belangrijk dat de leerlingen leren over de menstruatiecyclus. Ik haal dus maar al te graag mijn educatief materiaal naar boven om te sensibiliseren en het taboe te doorbreken. En dat geldt voor meisjes én jongens. Het is gek hoeveel jongens totaal niet op de hoogte zijn en denken dat een maandverband aan de vagina moet worden geplakt, of de grootte van de tampon wordt gekozen aan de hand van ‘de grootte van de vagina’. Ik wil dat zij ook op de hoogte zijn, want zij hebben ook mama’s, zussen of vriendinnen. Door iedereen te betrekken is het niet langer een “meisjesprobleem”, maar dragen we deze situatie allemaal samen.’

Bieden jullie ook alternatieve menstruatieproducten aan, zoals de menstruatiecup?

‘In onze sensibiliseringslessen komen die zeker en vast aan bod. We willen aantonen dat er verschillende opties zijn en dat iedereen iets kan vinden dat bij haar past. Als alles goed gaat, krijgen de meisjes zelfs een menstruatiecup cadeau voor kerst. Enerzijds om een ecologisch alternatief aan te bieden en anderzijds om zekerheid te bieden aan meisjes die bang zijn dat ze tijdens die twee weken vakantie opnieuw zonder menstruatieproducten zullen vallen. We willen hen met een gerust hart naar school laten komen en door iets herbruikbaar aan te bieden, hopen we dat ze met dat zelfde gevoel ook naar huis kunnen.’

Het grote probleem is dat menstruatieproducten als luxegoederen aanzien worden en dus duur zijn. Hoe financieren jullie dit project?

‘We krijgen geld uit allemaal verschillende hoeken. Zo plaatsen we bijvoorbeeld inzamelboxen bij apothekers en kapsalons, zodat mensen ons project leren kennen en een gift kunnen doen. Sommige ouders van leerlingen storten ook spontaan geld op de rekening van het project en vrouwenvereniging soroptimist is onze hoofdsponsor, zij zetten zich wereldwijd in voor vrouwen. Een andere manier om aan menstruatieproducten te komen, is via couponing. Je kent het televisieprogramma “Extreme Couponing”, waarin fanatiekelingen zoveel mogelijk kortingsbonnen verzamelen om geld te besparen én gratis spullen te kunnen krijgen? Dat doen een paar mensen ook voor ons. Het is verbazingwekkend hoeveel producten we zo al voor een prikje of zelfs gratis hebben kunnen krijgen. Door middel van al die verschillende manieren kunnen wij ons project op eigen kracht financieren, zonder hulp van bovenaf. En kunnen we aan andere scholen laten zien dat het kan.’

Waar hopen jullie over een paar maanden te staan met ‘Goed GeRegeld’?

‘Eerst en vooral gaan we het project doortrekken naar het vijfde en zesde leerjaar in de lagere school. Niet enkel met maandverbanden en tampons, maar ook met de sensibiliseringslessen. Veel meisjes krijgen dan al hun maandstonden en hebben geen idee wat hen overkomt. Daarnaast is het niet de bedoeling dat dit een uitblinkproject voor ons is, maar dat zoveel mogelijk scholen op de kar springen. Op de website staat een kaart waarop elke school die meedoet rood kleurt. Het doel is om over een paar maanden West-Vlaanderen op z’n minst helemaal rood te kleuren. Heel Vlaanderen zou natuurlijk beter zijn, maar Rome is niet op één dag gebouwd. De bedoeling is om beetje bij beetje toch een groot verschil te maken voor meisjes in de toekomst. Ik heb zelf twee dochters en ik hoop dat menstruatieproducten gratis zijn eens zij ze nodig hebben. En wij kunnen daar nu mee beginnen.’

Je kan Goed GeRegeld volgen en steunen via deze website.

Lees ook:

• Crisis in de crèches: ‘In Nederland zorgt een opvoeder voor drie kinderen. In België voor negen’
• Bruno Vanden Broecke (48) in ‘Out Of Office’: ‘Ik word met zoveel liefde omgeven dat dat op den duur m’n onzekerheden weg erodeerde’
• 6 tips om toch vrolijk te blijven nu de dagen steeds kouder en korter worden