‘Het is vaak een gevolg van een opeenstapeling van stress, uitputting en het gevoel dat je alles alleen moet dragen’, aldus psycholoog en gedragstherapeut Wendy de Pree.
Wat is moederwoede en waarom is het zo heftig?
The good, the bad and the ugly, dát is het moederschap. The good en the bad kennen we, hoog tijd dus om het ook eens over the ugly te hebben, meer bepaald over moederwoede.
In artikelen en online discussies komt de term mom rage of moederwoede geregeld voorbij: een heftige, allesoverheersende woede die mama’s met jonge kinderen plots kan overvallen. Soms is het iets kleins dat de moederbom doet barsten, zoals een rondslingerend Legoblokje waarop met blote voeten getrapt wordt of een versbereide maaltijd die met veel enthousiasme uitgespuugd wordt door de kinderen. Of is het dat niet? Wendy de Pree, psycholoog en gedragstherapeut: ‘Moederwoede is de intense boosheid die moeders kunnen ervaren door de stress en emotionele belasting van het moederschap. Die woede ontstaat vaak uit gevoelens van overbelasting, onmacht, frustratie of onvervulde behoeften. Het kan bijvoorbeeld opkomen wanneer een moeder zich niet gehoord of gesteund voelt, voortdurend voor anderen zorgt zonder zelf rust te krijgen, of getriggerd wordt door het gedrag van haar kinderen. Hoewel moederwoede een normale emotie is, roept die vaak schuldgevoelens op. Veel moeders voelen de druk om altijd geduldig en liefdevol te zijn, waardoor ze hun woede onderdrukken. Dat kan echter leiden tot uitputting of plotse uitbarstingen. Daarom is het cruciaal om die gevoelens te herkennen en ermee om te leren gaan. Dat kan door op tijd rustmomenten in te bouwen, grenzen te stellen, steun te zoeken en openlijk over gevoelens te praten.’
Shame on you
Het is een soort woede waar moeders liever over zwijgen, want die past niet in het beeld van hoe een moeder zich ‘hoort’ te gedragen: schreeuwen, razen, huilen, spullen door de kamer slingeren... Moeders die dit lezen, reageren waarschijnlijk op een van deze twee manieren: ofwel vol afschuw en met een snel schietgebedje dat het goedkomt met die kinderen, ofwel met een opgelucht gevoel van herkenning omdat zij misschien ook soms overvallen worden door die moederwoede. Omdat zij ook soms schreeuwen, razen, huilen en met speelgoed gooien. Omdat zij wél durven toe te geven dat ze geen perfect plaatje zijn. Maar waarom is net dat eigenlijk zo moeilijk?
De verwachting dat vrouwen de spil van het gezin zijn, blijft bestaan en legt een zware druk op moeders.
Wendy de Pree: ‘Wereldwijd nemen vrouwen het grootste deel van de kinderzorg op zich, zelfs als ze daarnaast buitenshuis werken. Hoewel de verdeling per gezin en cultuur verschilt, blijkt telkens dat moeders structureel meer zorgtaken op zich nemen dan vaders. Ze besteden meer tijd aan de dagelijkse zorg (eten geven, aankleden, vervoeren...), maar dragen ook de mentale last, zoals het regelen van opvang en het plannen van doktersafspraken, schoolzaken en sociale activiteiten. Zelfs in gezinnen waarin beide ouders werken, voeren vrouwen aanzienlijk meer zorgtaken uit. Die extra belasting en mental load wordt vaak als vanzelfsprekend gezien en amper erkend. Het is ‘onzichtbaar werk’ dat mentaal uitputtend kan zijn en bijdraagt aan stress en overbelasting. Hoewel er vooruitgang wordt geboekt in de verdeling van taken, is het evenwicht nog niet bereikt. De verwachting dat vrouwen de spil van het gezin zijn, blijft bestaan en legt een zware druk op moeders. Dan is het moeilijk om te zeggen: “Het is te veel, ik moet steun en zorg vragen en het herstellen met mijn kinderen.” Ook dat laatste kan, door bijvoorbeeld te zeggen: “Sorry dat ik zo boos werd en riep tegen jou. Dat had niks met jou te maken. Ik trapte op dat Legoblokje, en dat deed pijn.” En dan geef je een knuffel met een warme, oprechte lach. Zolang je het contact met kinderen herstelt, zijn ze veerkrachtig. Als je dat niet doet, kunnen zij zich angstig en onveilig voelen.’
Mom rage vs. parentale burn-out
Het ene moment ben je een tikkende tijdbom, klaar om te ontploffen bij het eerstvolgende Legoblokje dat op je pad ligt. Het andere moment ben je leeg, alsof al je energie, emoties en zelfs woorden uit je gezogen zijn. Moederwoede en ouderlijke uitputting lijken misschien twee kanten van dezelfde medaille, maar ze voelen toch heel anders. Maar wanneer slaat het om in iets wat veel dieper zit? Wendy de Pree: ‘Het belangrijkste verschil tussen mom rage en parentale burn-out ligt in de aard en duur van de ervaring. Mom rage is een kortstondige, intense uiting van boosheid of frustratie, vaak veroorzaakt door directe stressfactoren als slaapgebrek, constante onderbrekingen of een gevoel van controleverlies. Het komt plotseling op en kan daarna leiden tot gevoelens van schuld of spijt. Parentale burn-out daarentegen is een langdurige chronische toestand van emotionele en fysieke uitputting door opvoedingstaken. Het ontstaat door een aanhoudende disbalans tussen de eisen van het ouderschap en de beschikbare hulpbronnen, en gaat vaak gepaard met gevoelens van onthechting, ineffectiviteit en een algeheel gevoel van leegte. Kort gezegd kan mom rage een signaal zijn dat er te veel druk is. En als die woede vaak voorkomt zonder dat er rust en herstel is, kan die uiteindelijk leiden tot een (parentale) burn-out.’
Zolang je het contact met kinderen herstelt, zijn ze veerkrachtig. Wanneer je dat niet doet, kunnen zij zich angstig en onveilig voelen.
Anders en beter
Betekent dat dat moeders meteen naar een onbewoond eiland verbannen moeten worden (euh... hallo, metime!) omdat ze misschien een keer hun geduld verliezen of kort door de bocht reageren op hun kinderen? Nee, toch? Nee, zegt ook Wendy de Pree. Het betekent vooral dat die moeders waarschijnlijk te veel ballen in de lucht moeten en proberen te houden. Wendy de Pree: ‘Zoals gezegd ontstaat moederwoede niet uit het niets, maar is het vaak een gevolg van een opeenstapeling van stress, uitputting en het gevoel dat je alles alleen moet dragen. Daarom is het belangrijk om niet alleen naar acute oplossingen te kijken, maar ook naar structurele veranderingen die op de lange termijn kunnen helpen om de druk te verlagen. Preventie begint bij het erkennen en herkennen van onderliggende gevoelens en behoeften, terwijl veel ouders niet geleerd hebben om stil te staan bij hun emoties en gevoelens. Leer je triggers herkennen en leer je boosheid op een gezonde manier te uiten. Geef grenzen aan en vraag steun. Erken dat je het niet alleen hoeft te doen. Door structureel meer balans en steun in te bouwen, maak je de kans op die allesoverheersende woede kleiner en geef je jezelf de ruimte die je verdient. Want een moeder die minder draagt, is een moeder die meer kan geven.’
Enkele tips
Creëer een gezinscultuur waarin taken eerlijk worden verdeeld.
Je hoeft niet alles zelf te doen, ook al voelt het soms zo. Het is belangrijk om als gezin te kijken naar hoe taken verdeeld zijn en wie waarvoor verantwoordelijk is. Kan je partner of je netwerk meer oppakken? Zijn er dingen die kinderen zelf kunnen doen, afhankelijk van hun leeftijd? Door de verantwoordelijkheden eerlijker te verdelen, voorkom je dat alles op jouw schouders terechtkomt.
Bouw een ondersteunend netwerk op: jouw ‘mom village’.
Ze zeggen weleens dat er een dorp nodig is om een kind op te voeden, maar in onze moderne samenleving voelt dat dorp soms ver weg. Zoek actief naar mensen die je kunnen ondersteunen, of dat nu vrienden, familie of andere moeders zijn. Een netwerk waarin je je begrepen voelt en waarop je af en toe kan terugvallen, zorgt ervoor dat je je minder alleen voelt in het ouderschap. Samen lachen, klagen of gewoon even stoom afblazen maakt alles lichter.
Leer praten over wat je voelt voordat het ontploft.
Frustraties bouwen zich vaak op omdat ze niet op tijd worden uitgesproken. Door binnen het gezin te leren om gevoelens en grenzen open te bespreken, voorkom je dat kleine irritaties groeien tot grote uitbarstingen. Het klinkt misschien simpel, maar duidelijke communicatie over wat je nodig hebt, kan een wereld van verschil maken.
Herstel achteraf.
Zeg tegen je kinderen, hoe jong die ook zijn, dat je niet zo boos had mogen worden en dat je hen geen pijn wilde doen. Geef een knuffel en doe een ontspannende, verbindende activiteit.
Tekst met dank aan psycholoog en gedragstherapeut Wendy de Pree (leerpositiefdenken.be en @leerpositiefdenken).
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
