Met sommige vlekjes ben je heel blij, andere zijn minder welkom en nog andere kunnen ronduit gevaarlijk zijn. We helpen je de meest voorkomende vlekjes te onderscheiden en vertellen wat je eraan kan doen.
De soorten vlekjes
Bruine vlekjes
Sproeten: Sproetjes zijn kleine bruine vlekjes die ongeveer allemaal even groot zijn en dezelfde tint hebben. Ze komen vooral voor bij lichtere huidtypes, meestal in het gezicht, op de armen en schouders.
Hyperpigmentatie in het gezicht: Dit zijn licht- tot donkerbruine vlekken die zichtbaarder worden door de zon. Ze ontstaan door een overproductie van melanine, waardoor je huid op sommige plaatsen meer bruint.
Veel jonge vrouwen hebben last van pigmentvlekken of hyperpigmentatie door de zon. Die vlekken trekken weg in de wintermaanden en worden donkerder tijdens de zomer. Er kan een onderliggende oorzaak zijn – bijvoorbeeld zwangerschap of het type anticonceptiepil dat je neemt -, maar dat is niet altijd het geval. Er is één factor die wél altijd meespeelt, en dat is de zon. Als je huid niet blootgesteld zou worden aan uv-straling, zouden de vlekjes niet zichtbaar zijn. Je huid goed insmeren met een hoge beschermingsfactor tegen de zon is dus de allerbeste manier om pigmentvlekken te voorkomen.
Moedervlekken: Moedervlekken zijn een ophoping van pigment en zijn donkerder dan zonnevlekjes. Deze vlekjes zijn goedaardig, maar kunnen veranderen en kwaadaardig worden. Zodra de moedervlek een minder egale kleur of een andere vorm krijgt, laat je ze het best nakijken.
Ouderdomswratten: Deze vlekjes liggen vaak boven op de huid en voelen wat ruwer aan. Ze komen meestal voor op latere leeftijd, maar kunnen zich ook al vanaf je dertigste beginnen te ontwikkelen. Ze kunnen er soms raar uitzien en groter en grilliger worden, maar zijn meestal goedaardig.
Roze en rode vlekjes
Basaalcelcarcinoom: Een moeilijke naam, maar wel eentje om te onthouden. Dit is namelijk de meest voorkomende vorm van huidkanker. Dit soort vlekje is gelukkig goed-aardig en zal niet uitzaaien, maar moet wel worden verwijderd. Het is een roze oneffen vlekje dat op de huid ligt.
Angioom: Dit wordt in het Engels ‘cherry angioma’ genoemd en is een knalrood vlekje dat begint als een stipje. Het is eigenlijk gewoon een zichtbaar bloed-vaatje en is dus goedaardig.
Controleren kan je leren
‘Mensen die een verhoogd risico op huidkanker hebben, bijvoorbeeld iemand met veel moedervlekjes of huidkanker in de familie, controleren we jaarlijks, maar we kunnen onmogelijk heel de bevolking elk jaar controleren’, aldus dermatoloog dr. Annelies Van Avermaet. ‘Daarom roepen we op om – ook als je weinig vlekjes hebt – één keer per maand zelfcontrole te doen. Mijn advies? Kijk goed naar je volledige lichaam en probeer een overzicht te krijgen van al je vlekjes. Kijk maand na maand of er iets verandert, en zodra je een vlekje opmerkt dat anders is dan de rest, laat je dat nakijken door een dermatoloog.’
De ABCDE-regel is een handig hulpmiddeltje om je zelfcontrole te doen. Elke letter staat voor een kenmerk dat erop kan wijzen dat een vlekje kwaadaardig is.
A (asymmetrie): is het vlekje asymmetrisch?
B (boord): heeft het onregelmatige boorden?
C (colour): is de kleur veranderd of anders dan andere vlekjes?
D (diameter): is de diameter groter dan 6 mm?
E (evolutie): zijn de afmeting, de vorm of het gedrag van het vlekje geëvolueerd in de tijd?
De wachtlijsten bij dermatologen zijn vaak erg lang. Als je een verdacht vlekje hebt waar je je zorgen om maakt, loop je daar het liefst niet te lang mee rond. Via Skindr kan je foto’s insturen en word je binnen de 48 uur geholpen door een erkend dermatoloog. ‘Als we aan de hand van de foto’s kunnen zien dat het vlekje niet zorgwekkend is, kunnen we die persoon meteen 100 % geruststellen’, legt Dr. Van Avermaet van Skindr uit. ‘Is er enige twijfel of kunnen we het niet duidelijk genoeg zien, dan zullen we sowieso op korte termijn een fysieke afspraak maken bij een van de praktijken waarmee we samenwerken. We hebben met Skindr al een paar melanomen kunnen opsporen van mensen die ergens op een wachtlijst stonden om binnen te raken bij de dermatoloog.’
Voorkomen...
- Gebruik altijd een crème met beschermingsfactor 50 voor je gelaat, het hele jaar door.
- Draag een hoed of pet, zodat je gezicht zo weinig mogelijk wordt blootgesteld aan de zon.
- Een serum of crème met antioxidanten (bv. vitamine C of E) beschermt je huid tegen vrije radicalen, waardoor de kans op pigmentvlekken en andere zonneschade kleiner wordt.
- Vermijd wondjes in je gezicht (geen puistjes uitknijpen!). (Acne)littekens kunnen door de zon donkere vlekjes worden.
- Whatever you do, ga niet onder de zonnebank. Daar word je immers in korte tijd bloot-gesteld aan een hoge dosis uv-straling, en bovendien lig je er onbeschermd onder. De uv-index in België ligt gemiddeld onder de zes, terwijl die onder de zonnebank twaalf bedraagt. Het is dus de grootste vijand van pigmentvlekken.
... en genezen?
- Een serum of crème smeren met ingrediënten als vitamine C, niacinamide, retinoïden of azelaïnezuur kan helpen om je huid te egaliseren en vlekjes minder zichtbaar te maken.
- Crème met hydrochinon krijg je op voorschrift en werkt op basis van vitamine A-zuur, dat vlekken doet verbleken.
- Een chemische peeling of fruitzuurpeeling kan ook helpen om pigmentvlekken te bestrijden. Je kan die professioneel laten uitvoeren of je kan thuis wekelijks exfoliëren met glycol- of salicylzuur.
- Een laserbehandeling is een intensievere maar ook prijzigere manier om hyperpigmentatie aan te pakken. Daarvoor heb je doorgaans wel meerdere behandelingen nodig.
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
