Perfectie bestaat niet, ook niet in de liefde. Maar wat als je, net als Esther (31) en Annelies (30), een relatie hebt met iemand die hoge en onrealistische verwachtingen heeft? Relatiebemiddelaar en seksuologe Rika Ponnet laat haar licht schijnen over het fenomeen.
‘Hij moet van theater houden, minstens 1 meter 85 zijn, een volle haardos hebben en dokter, ingenieur of piloot zijn.’ ‘Zij moet ambitieus zijn en een goed gevoel voor humor hebben, geweldig goed kunnen koken, van sport houden en steeds piekfijn voor de dag komen, ook na een work-out.’ ‘Scheetjes laten in bed of boertjes laten na de maaltijd zijn afknappers en not done.’ Door de oneindige toestroom van perfecte plaatjes vergeten we soms dat we mensen van vlees en bloed zijn. Erger nog: tegenwoordig denken we dat echt alles maakbaar is. Dat brengt met zich mee dat onze verwachtingen van anderen onrealistisch worden en we een steeds langere wensenlijst hebben waaraan ons (potentieel) lief moet voldoen, waardoor de kans reëel is dat je een goede match misloopt.
Maak geen rapport op en geef iemand niet meteen slechte punten vanaf de eerste aanblik, want zo leer je niemand tot in zijn kern kennen.
Rika Ponnet, relatiebemiddelaar en seksuologe bij Duet Relatiebemiddeling, legt uit hoe dat komt: ‘Binnen de context van relaties heeft het nastreven van de zogenaamde perfectie te maken met dat we ons – mede door de maakbaarheid van sociale media – voortdurend in competitie met anderen voelen. Dat verklaart waarom we de lat in een intieme relatie heel hoog leggen, met als gevolg dat we het gevoel hebben dat we niet voldoen. Maak geen rapport op en geef iemand niet meteen slechte punten vanaf de eerste aanblik, want zo leer je niemand tot in zijn kern kennen. De eerste indruk dekt de lading niet. Je openstellen betekent ook niet dat je met elkaar hoeft te trouwen. Wie zich echt ontvankelijk openstelt tegenover wat er op zijn pad komt, heeft een veel grotere kans om iemand te ontmoeten die bij hem past en een gelukkige relatie te hebben. Wanneer de verwachtingen onrealistisch en onhaalbaar blijken en ze ons leven bijna volledig beheersen, is er meestal ook sprake van afwezigheid van zelfacceptatie en zelfliefde. Je wijst dan in eerste instantie vooral jezelf af. Gedachten als “Ik ben een work in progress en moet mezelf verbeteren” en “Ik moet aan mezelf sleutelen” zijn absurd en zorgen voor een bijna permanent onbehagen tegenover onszelf. Als er geen enkele vorm van zelfacceptatie is, draag en straal je dat ook uit.’
Waarom hebben sommige mensen zulke extreme verwachtingen ten opzichte van hun partner?
‘Meestal gaat het om een mechanisme dat hand in hand gaat met bindingsangst. Wie schrik of moeite heeft om tot een echte verbinding over te gaan, projecteert angst op anderen door hen op afstand te houden. Dat doen ze onder andere door heel kritisch te zijn. Doordat de ene partner door de andere wordt afgewezen en bekritiseerd, heeft die de neiging om harder zijn best te doen en meer in die verbinding te investeren, wat degene met hoge verwachtingen dan niet (meer) hoeft te doen. Het is een ontkoppelingsstrategie die ervoor zorgt dat men in geval van een breuk kan zeggen: “Het ligt niet aan mij.” Het is een vorm van blokkeren. Als je bijvoorbeeld enkele maanden een relatie hebt, groei je normaal gezien dichter naar elkaar toe en ontstaat er een duurzame band. Degene met bindingsangst heeft geen angst voor de verbinding van vandaag, wel voor wat die verbinding in de toekomst mogelijks met zich meebrengt.’
Wie schrik of moeite heeft om tot een echte verbinding over te gaan, projecteert angst op anderen door hen op afstand te houden.
‘Hoe je die connectie kapot kan maken? Door de andere af te wijzen en te bekritiseren. Soms gaat dat heel ver, zelfs op een manier die narcistische trekken vertoont: het kleineren, enkel en alleen om zichzelf beter te voelen en het probleem volledig bij de ander te leggen. Denk aan iemand die tegen zijn lief zegt: “Jij bent echt mooi”, om vervolgens in diens buik te prikken, gevolgd door: “Maar toch spijtig van je buik”. Zoiets wijst op een totaal gebrek aan respect en heeft niets met liefde te maken. Wie ooit iets gelijkaardigs meemaakt, moet zich ervan bewust zijn dat dat een absoluut slecht voorteken is. Dat krijg je niet meer hersteld, en als het één keer gebeurt, is de kans groot dat dat gedrag wordt herhaald. Het gaat dan om mensen die bijvoorbeeld verwachten dat hun partner altijd sexy gekleed is of na een zwangerschap meteen weer slank is. Kortom: mensen die hun partner constant in de positie van behagen en pleasen plaatsen.’
Wat zijn de signalen dat je in zo’n extreme relatie zit?
‘Meestal gaat het om personen die de andere extreem hard ophemelen tijdens de beginperiode van de relatie en elke kans grijpen om te benadrukken dat hun lief de ideale partner is. Zodra iemand dat bij jou doet, kan je maar beter op je hoede zijn. Zo’n scenario is meestal te mooi om waar te zijn. Het afbreken begint pas zodra de buit binnen is.’
Wat kan je in dat geval doen?
‘Stoppen met pleasen is moeilijk, want vaak vormt dat pleasen net de basis van zo’n relatie. Zodra men stopt met behagen, ontstaan er vaak conflicten, zelfs in die mate dat de stekker meestal uit de relatie wordt getrokken. Als je samen bent met iemand die onrealistische verwachtingen ten opzichte van jou heeft, is het belangrijk om te beseffen dat het nooit goed genoeg zal zijn. Weet dat hoe harder je je best doet, hoe slechter het uiteindelijk zal gaan. De verwachtingen die de ene partner heeft, zullen alsmaar verder gaan, en dat is zeker niet het pad dat je wil bewandelen. De oplossing ligt niet in proberen om het allemaal zo perfect mogelijk te doen, want aan de andere kant zit iemand die steeds verder zal gaan, net doordat die behoefte heeft aan het kleineren van de ander. De oplossing is jezelf te begrenzen: als iemand je echt graag ziet, accepteert die je zoals je bent. Als er geen acceptatie is en je keer op keer door je partner wordt gekleineerd, weet je dat dat altijd de manier zal zijn waarop je met elkaar in verbinding staat. Dan is het goed om je de vraag te stellen of je echt gelukkig wordt van de relatie. Laat één ding duidelijk zijn: je zal de ander niet kunnen veranderen, hoe hard je ook probeert.’
Kan relatietherapie in deze gevallen een oplossing bieden?
‘Relaties zijn niet maakbaar. Soms is de dynamiek ervan gewoon fout. Het is goed dat te beseffen en te weten dat er in dat geval maar één oplossing is: de handdoek in de ring gooien en de relatie beëindigen. Daar is niets mis mee, want op dat moment kies je voor jezelf en gun je jezelf de kans op een ander soort relatie en een beter leven. Besef ook: als je al vaker zo’n relatie hebt gehad, is er bij jou meestal ook wel wat werk aan de winkel.’
Lees ook:
