Je bent jong en je wil wat. Dus stort je je in een seksueel avontuur. Niets mis mee, behalve wanneer je je jaren later zelf ongemakkelijk voelt bij dat seksuele verleden. Relatiebemiddelaar en seksuoloog Rika Ponnet weet hoe je moeilijkheden in je seksleven kan verwerken.
Je kan het verleden niet veranderen. Als je je daar echt niet lekker bij voelt, hoe ga je daar dan het best mee om?
Rika Ponnet: ‘Wanneer schaamte over jezelf, je seksuele gevoelens, je lustbeleving of een vroeger seksleven je in de weg zit, zoek je het best professionele hulp. Geen seks hebben of seks vermijden is dan een manier om het schaamtegevoel uit de weg te gaan. Meestal ontstaat schaamte niet vanuit eerdere seksuele ervaringen, al kan dat natuurlijk altijd, maar vanuit een opvoeding waarin seksualiteit en lichamelijkheid als iets heel negatiefs en vies werden voorgesteld. Je raakt dan op jonge leeftijd al vervreemd van je lichaam, van je lichamelijke verlangens, seksualiteit en verdringt die. In relaties betekent dat dan dat je het moeilijk hebt om de ander lichamelijk toe te laten, om met overgave van seksualiteit te genieten, maar ook: om je ten volle vrouw te voelen. Om uit te komen voor wat jou als vrouw plezier bezorgt. Je kan dan vaak je verlangens niet goed vatten, en kan ze dan ook moeilijk vorm geven of proberen in te vullen.’
Schaamte en schuldgevoelens
‘Schaamte hangt dan sterk samen met als ik me seksueel gedraag, als vrouw of man, ben ik slecht. Seks is slecht, verlangen naar seks is slecht. Soms is er ook schaamte over eerdere relaties, vroeger seksueel gedrag (waarbij iemand z’n eigen seksualiteit problematiseert en dus vaak ziet als te losbandig of net te preuts). Schaamte hangt dan samen met een ideaalbeeld dat je hebt, een bepaald waarde- en normenkader dat je hanteert. Een maatstaf, waarbij je het gevoel hebt daaraan niet te voldoen of voldaan te hebben. Je voelt je dan als mens in je seksualiteit gefaald. De bekende Brene Brown, die hier onderzoek naar deed, omschreef dit soort schaamte eerder als een schuldgevoel.’
Vaak merk ik dat er nog veel vertekende ideeën bestaan over wat kan en niet kan in een seksleven.
‘Een relatie met iemand die je helpt om daaraan voorbij te gaan, om naar een grotere vorm van zelfacceptatie te evolueren, kan bijzonder helend zijn. Maar niet iedereen vindt een partner die daarvoor de skills en draagkracht heeft. Therapie – en dat hoeft niet per se langdurig te zijn – kan daarbij zeker helpen. Vaak merk ik dat er nog veel mythes leven of veel vertekende ideeën bestaan over wat kan en niet kan in een seksleven. Het te kritisch en beoordelend naar seks kijken, is de basis van veel seksuele problemen. Seksualiteit durven zien als een onderdeel van ons mens zijn – waarin we ook allemaal onze unieke taal en ervaringen opbouwen, van in de wieg tot aan ons graf – en waarvoor er geen standaardregels of -patroon zijn, is daarbij het streefdoel. Het gaat heel vaak ook over het durven afdalen uit je hoofd en je eens laten leiden door je ervaring en gevoel, je lichaam. Ook daarin kan therapie zeker helpend zijn.’
Wanneer gaat schaamte over in een trauma?
‘Of iets al dan niet een trauma is, is bijzonder persoonlijk. Per definitie zijn dingen waarvoor we ons schamen sowieso trauma’s. Bij schuldgevoelens is dat niet zo, en die staan dan zeker niet allemaal een tevreden seksualiteitsbeleving in de weg. Een mens is op dat vlak ook nooit af, maar in evolutie. Onze seksualiteit en de beleving ervan zal ook altijd nauw samenhangen met de relatie waarbinnen we die seksualiteit beleven.’
Is in dit geval over je gevoelens praten ook de ultieme oplossing?
‘Communiceren over seksualiteit is binnen een relatie is sowieso een moeilijk gegeven. Ik vind het altijd een goede stelregel dat je op dat vlak deelt wat in deze relatie de band, de kwaliteit van de relatie, het wederzijds begrip en aanvoelen kan doen groeien. De rest laat je effectief beter in de mist van het verleden. Heel simpel ook: deel wat jij wil delen, wat jou helpt om als partner, voor jezelf en de andere, tot een grotere seksuele tevredenheid te komen. Bovendien hangt wat je deelt ook samen met het vertrouwen in de relatie, de stabiliteit, de band, en dat heeft soms toch z’n tijd nodig. Sowieso is het goed om over seks te leren praten in je relatie. Hoe vaker je het doet, hoe normaler het aanvoelt en hoe makkelijker je dingen besproken krijgt. En hoe makkelijker je ook dingen van jezelf deelt, wat zeker de band in je relatie en de kwaliteit van je seksleven ten goede komt.’
Lees ook:
