Lisa (29) tekent heerlijk herkenbaar hoe zij en haar vriend met ivf omgingen

Vriend Timen moest toch even slikken toen bleek dat de tekeningen die Lisa maakte van hun hele traject om zwanger te geraken in boekvorm gepubliceerd zouden worden. ‘Ik draag mijn hart op mijn tong, zo ben ik altijd geweest. Ik ken geen gêne: we zijn toch allemaal mensen die hetzelfde meemaken?’, zegt Lisa lachend. ‘Timen weet voor welke vrouw hij gekozen heeft, echt verrast kon hij niet zijn. Wij zijn een koppel dat elkaar soms eens goed uitlacht. Die lijn zit ook in de cartoons. Ik denk vooral dat de verschillen die je ziet, de normale verschillen zijn tussen man en vrouw, en zo dus ook erg herkenbaar voor andere koppels. Maar goed, ik snap dat hij even van kleur verschoot toen zijn mama de cartoon las waaruit bleek dat hij gemasturbeerd had terwijl hij zich eigenlijk had moeten onthouden voor de zaaddonatie. Maar kijk: it’s out there, het ergste is voorbij. (lacht)’

Heb je altijd cartoons getekend?

‘Neen, dit was de eerste keer. Ik ben van opleiding master in de beeldende kunsten en ben docent productontwerp (voor mensen die zelf meubels, lampen, speelgoed... willen maken, red.) in de kunstacademie van Izegem. Ik schilder nog, in bijberoep, maar mijn schilderijen zijn eerder abstract. Om dit te verwerken, had ik een meer toegankelijke beeldtaal nodig. Ik wilde geen emoties uitdrukken die voor interpretatie vatbaar waren, wel de absurditeiten tonen die wij elke dag meemaakten. Dus werden het cartoons.’

Mensen zeggen dingen als: “Ik ken iemand die al zeven jaar probeert” of: “Het is omdat je er te druk in maakte dat het niet lukt”.

Wanneer ben je eraan begonnen?

‘Ik had net gehoord dat ook de vierde terugplaatsing mislukt was. We waren bijna 2,5 jaar bezig en ik was wéér niet zwanger. Ik had iets nodig om me aan op te trekken. Om er op een andere manier naar te kijken dan enkel met frustratie en ontgoocheling. Timen en ik hebben een paar uur gebrainstormd met ons tweeën, een lijst situaties opgesteld en dan alles in vier prentjes gegoten. Zonder veel moeite had ik er al snel 18. Het was iets voor onszelf, om nog eens goed te lachen met alles wat we hadden meegemaakt. Maar de tekeningen lagen er dan, wat moesten we er dan mee? Ooit de kinderkamer mee behangen? (lacht) Ik stuurde ze dan maar op naar een uitgeverij en die zag er iets in. Ik vind het fijn dat onze herinneringen nu op de boekenplank zullen staan, ook bij andere mensen, en dat zij er hopelijk ook iets aan hebben. Het besef dat die hele tocht niet enkel kommer en kwel is geweest. Dat je ook grappige momenten hebt meegemaakt, ook al prikten de tranen soms achter je ogen. Lachen kan helend werken. Je kan weer meer relativeren en met goede moed aan een nieuwe cyclus beginnen. Dat was mijn bedoeling ook.’

Hebben jullie altijd een duidelijke kinderwens gehad?

‘Timen en ik, wij zijn het koppel bij wie alles snel ging. We werden verliefd, een half jaar later woonden we samen, een paar maanden later hadden we een huis gekocht. Hop, we gaan ervoor. If you know, you know, zeker? Ook kinderen hoefden dus niet te lang op zich te laten wachten. Na anderhalf jaar ongeveer begonnen we eraan. Nóóit had ik gedacht dat dit iets was wat niet onmiddellijk zou lukken. Ik was nog ruim onder de 30, meer dan op tijd dus. En ik wilde er drie, dus het moest niet te lang duren. (lacht) Je staat er niet bij stil dat het misschien niet zo makkelijk gaat lopen als je verwacht. Na een paar maanden vroeg ik toch eens aan mijn mama hoe lang zoiets normaal gezien duurde. Bij haar had het een maand of acht geduurd, dus ik was gerustgesteld. Maar ook die acht maanden passeerden zonder resultaat, en uiteindelijk zaten we na een jaar bij de gynaecoloog. Timens sperma was in orde en ik had elke maand een eisprong. Op het eerste gezicht was er niets waardoor we niet zwanger konden worden. Dus deden we gestaag verder. Maar na anderhalf jaar was er nog altijd niets.’

De eerste stap was toen kunstmatige inseminatie. 

‘Ze skippen de “normale route” en maken een soort shortcut naar zwanger worden: de dokter injecteert het sperma rechtstreeks in je baarmoeder wanneer je je eisprong hebt. Geloof mij, op voorhand dacht ik dat dat allemaal een pot nat was: inseminatie, ICSI, ivf. Allemaal proefbuisbaby ’s. Nu weet ik beter. Maar ook na die behandeling werd ik niet zwanger. Uiteindelijk hebben ze via een kijkoperatie in mijn buik gezien dat de weg naar mijn eileiders kapot is, door een eerdere infectie. Mijn eitjes geraken dus niet in mijn baarmoeder. Zo kan je natuurlijk lang proberen. Ivf was de enige weg voor ons om zwanger te geraken.’

Had je op voorhand enig idee wat je te wachten stond?

‘Totaal niet. Ik wist dat er al iets heel fundamenteels verkeerd moest zitten om helemaal niet zwanger te kunnen worden, zeker met medische hulp (9 op de 10 koppels die een volledige behandeling volgen, zien hun kinderwens uiteindelijk in vervulling gaan, red.). Ik wist dus wel dat er mogelijkheden waren, maar wat daar juist bij kwam kijken, hoe lang dat zou duren... geen flauw idee. Het voordeel is wel dat je er dan met goeie moed aan begint. (lacht) Je gaat dan natuurlijk, heel typisch, op Google om informatie te vinden. De informatie die te vinden is op de sites van de ziekenhuizen is ook goed en gecontroleerd, maar vaak ook droog en wetenschappelijk. Je kan dus wel opzoeken, maar of je het volledig snapt... De andere kant zijn de superemotionele en persoonlijke verhalen op blogs en fora. Ik trok me altijd op aan de positieve verhalen: zie je, bij hen was het ook na één keer prijs! Maar evengoed zijn er zware verhalen van mensen die al jaren proberen en nog niet zwanger zijn. Ik vond dat er wel een gemis was aan toegankelijke info, waar ook de omgeving van een koppel iets aan heeft.’

Is het moeilijk voor die omgeving om zich in te leven in koppels die ivf ondergaan?

‘Ik wist alleszins niet dat er zoveel dooddoeners bestonden of horrorverhalen van mensen die maar niet zwanger geraken. “Ik ken iemand die al zeven jaar probeert.” Dat helpt niet hé, mensen. (lacht) Of: “Het is omdat je er te druk in maakte dat het niet lukt.” Da’s hetzelfde als zeggen tegen een single dat de liefde maar komt als je er niet naar op zoek bent. Of: “Je bent nog jong, het zal wel lukken.” Ook dat heb ik veel gehoord. Ik ben daar nooit boos om geweest: mensen proberen ook maar iets om te helpen. En ik hield altijd in mijn achterhoofd dat het van een goede plek kwam. Soms zei ik wel gewoon: “Dat is een rotopmerking.” Ik had het geluk dat ik dat kon tegen mijn familie en vrienden. Weet je, het is ook onmogelijk om je voor te stellen wat het is. Eerst en vooral is er die emotionele rollercoaster waar je altijd door moet. Elke maand de hoop, en dan weer niet zwanger. Er is niets romantisch aan om op deze manier kinderen te krijgen. Dan de lichamelijke ongemakken. In het begin heb je nog wat gêne om je benen te openen voor een dokter, als de tiende passeert, besef je dat je lijf niet meer van jou is. Het is een heel klinisch proces, hé. En ook soms pijnlijk. Je eierstokken worden zo gestimuleerd om follikels aan te maken dat dat heel erg pijn kan doen, net als de punctie om ze weg te halen. En intussen moet je maar halve dagen vakantie nemen van je werk om naar het ziekenhuis te gaan, blijf het maar uitleggen. En dan spreken we nog niet over de hormonen die je als vrouw elke dag moet slikken. Die maakten me een hormonaal, onredelijk, wispelturig monster. Af en toe. Ik kon in 5 minuten van diep gelukkig naar diep ongelukkig gaan. Ineens huilde ik tranen met tuiten tijdens ‘The X-Factor’. Alles was ontroerend. En lachte ik de ene dag wel met een mopje van Timen, dan was het de volgende dag het grootste affront als hij iets zei. Lastig voor hem. Sorry schat! (lacht)’

Ik kon in 5 minuten van diep gelukkig naar diep ongelukkig gaan. Ineens huilde ik tranen met tuiten tijdens The X-Factor. Alles was ontroerend.

Welke momenten vond je zelf het lastigst?

‘De teleurstelling na een mislukte terugplaatsing. Wéér niet zwanger. Ik vond dat tijdens de behandeling nog moeilijker, die teleurstelling elke maand. Het feit dat de “medische wetenschap” je nu zal helpen, doet je hoop toch weer stijgen. Om dan weer elke maand toch opnieuw je maandstonden te krijgen... dan val je elke keer harder. Ik heb elke mogelijke aanpak geprobeerd. Niet hopen, mezelf beschermen, wel hopen en denken dat ik zwanger was. Maar stiekem is er toch een kamertje in je hoofd dat hoopt dat het deze keer prijs is. Op den duur zei Timen: ‘Of je nu hoopt of kiest voor zelfbescherming, het resultaat op het eind is hetzelfde. Wil je geloven dat je zwanger bent? Doe dat dan. Dan geniet je op z’n minst de dagen ervoor van een goed gevoel. Dus dat heb ik dan ook maar gedaan. Maar ja, als het weer niet gelukt was, ging ik een keer goed shoppen. Omdat ik toch nog een maand in mijn kleren zou passen. Of eens op de lappen met vriendinnen. Soms wilde ik alleen zijn en had ik het liefst dat mijn omgeving me met rust liet.’

Hoeveel kansen had je tijdens die eerste ivf-cyclus?

‘Er waren elf embryo’s bevrucht na de eerst hormonenkuur. Ik had “genoeg” voor één verse terugplaatsing, de rest werd per twee ingevroren en ingeplant. Dat betekende dat ik een grotere kans had op meerlingen, maar op den duur wil je zo graag een kind dat je twee of drie tegelijk niet meer afschrikwekkend vindt. Laat maar komen, dacht ik. Maar vier keer was het niets. Hoezeer ik mezelf er ook van had overtuigd dat ik zwanger was. Desnoods kneep ik in mijn borsten om dan te kunnen zeggen dat ze gevoelig waren. (schaterlacht)’

Maar dan ** spoileralert ** was de vijfde poging wel raak. Je bent intussen zwanger.

‘De ene keer dat ik er absoluut van overtuigd was dat ik níét zwanger was. Het overschot-eitje. Dat al vijf maanden in de vriezer zat. Je weet dat de kans dan kleiner is dat het overleeft. Ik ging ervan uit: oké, ik ga nog eens door dit proces, het wordt toch niks, maar dan kunnen we daarna weer vers beginnen. Maar nee dus. En ik had echt niks gevoeld. Ik kwam binnen bij de dokter en toeterde: “Ja, het is niks hoor. Ik voel het.” Dat toont ook maar weer hoe ver je van je natuurlijke lichaam en gevoel verwijderd bent op zo’n moment. Maar ja dus, ik ben zwanger van een dochter. Van het laatste eitje, dat vijf maanden in de diepvries heeft gezeten. Ik vind ze nu al een straffe madam.’

Je hebt je zwangerschap niet in het boek opgenomen én vroeg om het niet te prominent in het interview te plaatsen. Waarom?

‘Wie midden in ivf zit, heeft er echt geen boodschap aan om te horen dat er weer iemand zwanger is geworden. Of ik nu na één keer of vijf keer zwanger was, of nog helemaal niet, het verandert niets aan de boodschap die ik wil meegeven aan wie er nog middenin zit. Al kijk ik natuurlijk enorm uit naar de komst van onze dochter.’

Hoe lang heeft het hele proces voor jullie uiteindelijk geduurd?

‘Na twee jaar zijn we begonnen met ivf, een half jaar later waren we zwanger: 2,5 jaar dus. Dat lijkt lang, en ik vond het al behoorlijk zwaar, maar eigenlijk is dat nog een relatief kort traject vergeleken met sommige andere mensen. Er is een heel kleine kans dat door de zwangerschap mijn eileiders zich herstellen, maar als we een tweede willen, wordt het wellicht weer ivf. Ik zie dat zitten ja. Ondanks alle ongemakken en de hormonale rollercoaster. Het is zoals met een verbouwing: eens je in je huis woont, ben je alle troubles vergeten. Hetzelfde als je zwanger bent.’

Ik hoop dat mensen iets hebben aan het besef dat die hele tocht niet enkel kommer en kwel is, dat je ook grappige momenten meemaakt.

Maar liefst één op de zes koppels heeft medische hulp nodig om zwanger te worden. Dat is niet weinig.

‘Terwijl ik het in mijn omgeving nog nooit had gehoord. Pas toen ik er zelf open over was, kwamen er wat verhalen los van mensen die het ook hadden meegemaakt. Ik denk dat veel mensen dit lang voor zichzelf houden, te lang. Is dat typisch Vlaams, de schone schijn wat ophouden? Het is natuurlijk heel privé en het is ook een bizar gegeven: je hebt verdriet om iets wat je eigenlijk niet kent – zwanger worden, een kind krijgen – en wat niet lukt. En toch heb je daar biologisch zo’n grote drang naar dat het elke maand enorm veel pijn doet als je niet zwanger bent, dat je een immens gemis voelt. En zoals gezegd, mensen reageren niet altijd goed. Maar voor mij was dit verzwijgen geen optie: ik had dit nooit alleen kunnen dragen. Ik zou sowieso aanraden om je omgeving ervan op de hoogte te brengen, en goed aan te geven wanneer je er wel of niet over wil vertellen. Mensen zullen een beetje meer opletten. Niet elke keer als je niet drinkt, enthousiast vragen of je zwanger bent. Of je vriendinnen zullen misschien een beetje gevoeliger zijn als het gaat over kinderen of zwanger worden. Ook als je je een keer slecht voelt, moet je tenminste geen excuses verzinnen. Je kan gewoon zeggen: “Ik kom vanavond niet, we hebben net gehoord dat het weer niet gelukt is.” En iedereen zal dat begrijpen. Het hele proces is al lastig genoeg, je moet het jezelf niet nog lastiger maken.’

En nu?

‘Nog een beetje genieten van deze zwangerschap. Het heeft me toch even tijd gekost om te durven geloven dat het deze keer in orde zou komen. Maar ook klagen over mijn lijf dat verandert. Ik had nochtans beloofd dat nooit te doen – daarvoor had ik te lang verlangd naar zwanger zijn – maar het is te raar wat er met je lichaam en je tepels gebeurt om het niet te doen. (lacht) En Timen en ik gaan eerst nog trouwen. Ik wilde dat vroeger nooit, maar nu wil ik hem mijn man kunnen noemen. Na wat we samen hebben doorgemaakt, ben ik er meer dan ooit van overtuigd dat we samen alles aankunnen. We hebben een verbouwing én ivf op hetzelfde moment overleefd. Je weet natuurlijk nooit wat er gebeurt, maar ik denk wel dat we als koppel nu héél stevig in onze schoenen staan. Ook al gingen we er op een andere manier mee om, er was altijd begrip. We konden met elkaar blijven lachen en af en toe huilen. Het voordeel is dat hij me nu leuker vindt dan tijdens de ivf. Ik ben ook nog hormonaal, maar het is allemaal veel evenwichtiger nu. (lacht)’

Zit je met vragen rond het krijgen van kinderen of je vruchtbaarheid? Eén adres: www.kinderwens.org.

Lisa Spillebeen, ‘Over eitjes en bijtjes. Ons ivf-verhaal in 32 cartoons’ – € 12,50 – Houtekiet.