Zweden heeft Greta Thunberg, wij hebben Anuna De Wever. De zeventienjarige is activiste en feministe in hart en nieren. Haar missie: de volgende regering moet de klimaatopwarming tot anderhalve graad beperken. Zolang dat niet het geval is, blijft ze elke donderdag spijbelen.
Tot enkele weken geleden was ze een anonieme tiener, nu is ze het boegbeeld van klimaatprotestacties in België. Omdat het klimaat en milieu haar na aan het hart liggen en de federale regering het ecopact – ook gekend als de High Ambition Coalition – op de klimaattop in Katowice niet ondertekende, stapte Anuna in de voetsporen van de Zweedse Greta Thunberg. Dat zestienjarige meisje spijbelt sinds de zomer van 2018 elke vrijdag om de klimaatproblematiek aan te kaarten. Net als Greta trekt Anuna aan de alarmbel en blijft ze sinds 10 januari 2019 elke donderdag weg uit school voor het klimaat. Met succes: de voorbije twee acties brachten in totaal zo’n duizenden jongeren op de been. ‘Ik zat ook liever gewoon op de schoolbanken, wetende dat ik een mooie toekomst had en dat ik me alvast geen zorgen hoefde te maken over het klimaat, maar dat is niet zo’, zegt Anuna van Youth For Climate, een jongereninitiatief dat de regering wil wakker schudden voor het écht te laat is voor onze planeet.
Sinds de tweede week van 2019 spijbel jij elke donderdag voor het klimaat. Wat deed je tot de actie overgaan?
‘Als jong meisje al was ik bezorgd over het klimaat. Toen we afgelopen zomer twee hittegolven met temperaturen van bijna 40 graden meemaakten, raakte ik eerlijk gezegd een beetje in paniek. Niet alleen in ons land was het snikheet, maar overal ter wereld stegen de temperaturen tot recordhoogtes en namen natuurrampen zoals bosbranden, orkanen en overstromingen toe. Waar eindigt dit als er niet drastisch wordt ingegrepen? Als we niets doen en bij de pakken blijven zitten, ziet de toekomst van onze planeet er allesbehalve rooskleurig uit. Dergelijke rampen zullen mettertijd meer regel dan uitzondering worden. Het is een horrorscenario dat me angstig maakt, maar toen ik een tijdje geleden over de Zweedse Greta Thunberg las, kreeg ik weer een beetje moed. Al sinds de start van het schooljaar spijbelt Greta elke vrijdag, en dat voor de goede zaak: ze eist maatregelen om de gevolgen van de klimaatopwarming te beperken. Change is coming, whether you like it or not – woorden van haar speech op de klimaattop in Katowice – maakten iets wakker in mij. Samen met goede vriendin Kyra Gantois wou ik graag mijn steentje bijdragen door deze actie ook in ons land te lanceren. Zo gezegd, zo gedaan (lacht).’
Natuurrampen zullen eerder regel dan uitzondering worden. Dat horrorscenario maakt me angstig.
Betogen voor het klimaat, en dat nog wel op een schooldag. Waarom niet tijdens de lesvrije uren of in het weekend?
‘Tijdens de Klimaatmars op zondag 2 december 2018, nota bene de grootste klimaatbetoging ooit in België, kwamen maar liefst 75.000 mensen op straat. Toch ondertekende België enkele dagen later het ecopact niet, en dat terwijl duizenden mannen en vrouwen hun stem hadden laten horen. Dat is toch directe democratie? Op de klimaattop in Katowice had België zich moeten aansluiten bij de High Ambition Coalition. Dat ze zich als bijna enige Europese lidstaat onthielden, kan en wil ik niet begrijpen. Voor mij maakte deze beslissing nog maar eens duidelijk dat het klimaatbeleid in België in feite een grap is en door de regering nog steeds stiefmoederlijk behandeld wordt. Het zou net hun voornaamste prioriteit moeten zijn! Ja, we zouden tijdens het weekend of de lesvrije uren kunnen betogen, maar wanneer je de regels volgt, heeft het blijkbaar geen effect. Omdat we écht verandering willen teweegbrengen, gooien we het over deze boeg.’
Kreeg je een milieubewuste opvoeding?
‘Zowel klimaat, milieu als mensenrechten zijn onderwerpen die me na aan het hart liggen. In het tweede middelbaar was het mijn eigen keuze om geen vlees meer te eten. Dat we een levend wezen zien als voedsel, vond ik een walgelijke gedachte. Niet veel later kwam ook het milieuaspect erbij. Wist je dat er 15.500 liter water nodig is voor 1 kilogram vlees? Dat is toch onwezenlijk? Ik probeer zo veel mogelijk ecologisch en milieubewust te leven. Thuis staat de verwarming standaard enkele graden lager. We dragen liever wat dikkere truien om de koude te trotseren. Ook de auto laten we zo veel mogelijk staan. Ik heb mijn rijbewijs bijna op zak, maar telkens ik achter het stuur zit, voel ik me schuldig. Ik probeer mijn verplaatsingen in de mate van het mogelijke met het openbaar vervoer te doen, maar soms kan het niet anders. Iedereen kan wel iets ondernemen om de ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te houden, ook al is het maar één vegetarische dag per week. Maar het is de federale regering die drastische maatregelen moet nemen.’
Tijdens de eerste actie van Youth for Climate zakten zowat 3000 jongeren af naar Brussel, de tweede donderdag 14.000 en de derde 35.000. Had je dit verwacht?
‘Tijdens de eerste mars begon ik te huilen nadat onze actie 3000 spijbelende jongeren samenbracht (lacht). Dat was een signaal van mijn generatie dat ze achter Youth for Climate staan en onze visie en bezorgheden delen. Voor de tweede donderdag had ik een gelijkaardige opkomst verwacht. Ik was dan ook verbaasd dat er maar liefst 14.000 jongeren op de been waren, en dat ondanks de gietende regen (lacht). Het weer was ronduit verschrikkelijk. Ik denk dat iedereen liever in een klaslokaal had gezeten, maar het is ons menens en we blijven dan ook doorgaan, zeker tot de verkiezingen in mei. Ik heb het gevoel dat de bal eindelijk min of meer aan het rollen is gegaan. Students For Climate sloot zich onlangs aan bij onze beweging. Binnenkort ga ik naar onze noorderburen, waar ik jongeren zal ontmoeten die Youth for Climate in Nederland willen verderzetten. In Duitsland en Zwitserland kwamen al duizenden jongeren op straat en onze laatste actie werd zelfs opgepikt door kranten als The Washington Post en The New York Times!’
Over rollende ballen gesproken: onlangs zat je samen met Liesbeth Homans en Joke Schauvliege. Hoe verliep dat gesprek?
‘Zowel minister Homans als minister Schauvliege erkennen het probleem en beweren dat ze doen wat ze kunnen, maar daar ben ik het niet mee eens. Als voorbeeld gaven de ministers dat er vandaag vijfhonderd windmolens zijn en achthonderd tegen 2020. Dát zal het verschil nu ook weer niet maken. Ik zeg niet dat onze regering niets doet in de strijd tegen de klimaatopwarming, maar we zijn een van de slechtste leerlingen in Europa, en dat heeft te maken met het huidige klimaatbeleid. Je hoeft geen expert te zijn om dat in te zien. Kijk maar naar de jaarlijkse begroting van de Vlaamse regering. Een pot van 44 miljard euro, waarvan 1,5 miljard naar klimaat gaat. Dat is een peulschil, terwijl we middenin een crisis zitten. We staan aan de rand van de afgrond en zodra we vallen, is er geen weg meer terug. Het is cruciaal dat we nu in actie schieten. We moeten nu veranderen om onze planeet ademruimte te geven. Iedereen kan zijn steentje bijdragen, maar het is ook aan de regering om drastisch in te grijpen. Met strengere maatregelen zullen ze wellicht niet als favoriet uit de bus komen, maar het is noodzakelijk en als minister moet je je verantwoordelijkheid opnemen. Doe je dat niet, kan je beter aftreden.’
Wat is het uiteindelijke doel van Youth For Climate?
‘Klimaat kent geen politieke kleur. Elke partij moet dit thema op de agenda hebben staan bij de federale verkiezingen in mei. Ik heb het al meermaals gezegd en doe het graag nog een keer: de volgende regering moet een klimaatregering zijn. Dat kan anno 2019 echt geen discussiepunt zijn. Aangezien België zo shitty was om het ecopact niet te ondertekenen, moet de regering dan maar voor het herexamen slagen. Wij willen dat er in samenspraak met verschillende klimaatexperten een klimaatplan wordt opgesteld met bindende maatregelen, waardoor België toch een land is dat tegen 2050 de klimaatopwarming tot maximum anderhalve graad beperkt.’
Mensen zeggen dat jij in de wieg bent gelegd voor een politieke carrière. Heb jij die ambitie?
‘Er is iets serieus mis met het politieke systeem in België. Iedereen is bevoegd, maar niemand is verantwoordelijk, is een stelling die klopt als een bus. Ik ben nog maar zeventien maar sta niet te springen om ooit binnen dat soort systeem te werken. Ik wil geen marionet zijn van een politieke partij, die te genuanceerde compromissen maakt uit angst om niet herkozen te worden. Nee, een politieke carrière is niets voor mij. Ik wil wel iets betekenen voor de wereld, maar dan liefst op internationaal niveau. Om die droom te verwezenlijken, ga ik volgend jaar rechten studeren. In zekere zin vind ik het wel jammer dat ik in mei nog te jong ben om te stemmen, maar ik ben er vrij zeker van dat ik met mijn actie veel meer invloed heb gehad dan wanneer ik zelf naar het stemhokje zou gaan.’
Je krijgt steun vanuit het hele land en zelfs over de landgrenzen heen, al is er ook kritiek, zoals op je reis naar New York. Hoe ga je daarmee om?
‘Ik sta open voor de mening van anderen, maar blijf weg van reacties op sociale media. Een tijdje geleden nam ik inderdaad een vliegtuig naar New York, mijn excuses. Ik woonde er een conferentie over vrouwenrechten bij, een event dat ik als mensenrechtenactiviste niet wilde missen. Af en toe neem ik ook een vliegtuig om op vakantie te gaan. Ik ga dat niet onder stoelen of banken steken, maar je moet ook niet alleen je pijlen richten op de consument. Waarom pendelen er dagelijks zo veel mensen met de wagen naar hun werk, ondanks het fileleed en de hoge accijnzen? Hoe komt het dat een treinreis soms zelfs duurder is dan het vliegtuig nemen? Stop met vliegtuigmaatschappijen te subsidiëren en stop dat geld in een degelijk openbaar vervoernetwerk.’
Tot enkele weken geleden was je een anonieme tiener, nu ben je het boegbeeld van het klimaatprotest in België. Legt dat niet heel veel druk op je schouders?
‘Het is stressy, maar ik sta er niet alleen voor. Kyra Gantois en ik zijn zoals Thelma en Louise (lacht). Daarnaast worden we ondersteund door een kernteam van 10 mensen die ook keihard achter onze boodschap staan. Ik geef toe dat het pittig is, maar ik heb het gevoel dat ik iets nuttigs met mijn leven doe. Ik ben trots op mezelf dat ik het tenminste probeer en het is dan ook geweldig dat onze acties door zovelen gesteund worden. Hoewel ik elke donderdag spijbel, maak ik me echt geen zorgen over mijn rapport of over de consequenties. Op woensdag moeten klimaatspijbelaars een uurtje nablijven, maar daar houden we ons bezig met de oprichting van een klimaatcomité op school. Ik heb nog twee donderdagen te gaan voor het CLB in beeld komt, maar daar lig ik niet wakker van. We zien wel wat ze te zeggen hebben. Onderwijs is belangrijk, maar deze acties zijn dat ook. Ik ben er zeker van dat we hiermee ook onze eindtermen halen.’
Denk je echt dat je acties het verschil zullen maken?
‘Ik weiger me neer te leggen bij het idee dat het al te laat is. “Anuna, doe toch niet zo dramatisch”, hoor ik weleens, maar het is nu of nooit. Als we pas over twintig jaar ingrijpen, zal dat onomkeerbare gevolgen hebben. Door tipping points zal de planeet op den duur zichzelf opwarmen. Zelfs als je dan alle auto’s ter wereld bant en een vliegtuigverbod oplegt, heeft het geen zin meer. We moeten ingrijpen, liever vandaag dan morgen, al hebben sommige mensen dat blijkbaar nog niet door. Zijn er de voorbije jaren dan nog niet genoeg natuurrampen geweest? Voor het Westen zijn die problemen vaak nog een ver-van-hun-bedshow, maar over x-aantal jaar zullen ze wel anders kraaien. Het is weer typisch het kalf willen redden als het al verdronken is. Ik ken de politieke excuses dat onze eisen niet haalbaar zijn omdat het een negatieve weerslag zal hebben op de economie, maar de klimaatopwarming is een uitzonderlijke situatie. Als er brand uitbreekt op school, gelden er toch ook andere regels dan op een doodgewone schooldag? Dat heeft de regering nog niet door. Ik roep dan ook elke burger op om massaal naar onze acties te blijven komen, tot het een internationaal gegeven is en de hele wereld spijbelt. Regering, neem verantwoordelijkheid op en zorg dat we een fucking toekomst hebben! We zijn slechts huurders van deze planeet, géén bezitters.’
Lees ook:
