Sanne (31) verloor zes jaar geleden haar moeder. Die werd door haar vader neergestoken nadat ze hem had verlaten. Het drama heeft Sanne voor het leven getekend, maar toch probeert ze het moedig een plaats te geven.
‘Papa heeft altijd superhard gewerkt en was zelden thuis. Geld en materiële zaken waren heel belangrijk voor hem, een ingesteldheid die volgens mij voortkwam uit zijn opvoeding. Een warm, liefdevol thuis heeft hij als kind nooit gekend. Zijn afwezigheid compenseerde hij door vaak cadeautjes voor ons te kopen en luxe vakanties te boeken voor het gezin. Als jonge meisjes vonden mijn zussen en ik dat prima en profiteerden we daar aardig van mee. Mama daarentegen had het daar moeilijker mee. Zij had veel liever gehad dat hij wat vaker thuis was geweest. Maar daarover praten, kon mijn vader niet. Naarmate wij ouder werden, merkten we al snel dat hij geen open boek was. Zijn gevoelens delen deed hij nooit.’
Tikkende tijdbom
‘Voor de buitenwereld vormden wij het perfecte gezinnetje en was er thuis geen vuiltje aan de lucht. Maar tussen onze vier muren ging het er soms helemaal anders aan toe. Papa kon bij momenten erg explosief reageren. Iets heel banaals lokte meteen een heftige reactie uit bij hem. Ik herinner me nog goed een vakantie in Spanje, toen ik een jaar of tien was. We waren aan het pétanque spelen, raakten het kleine balletje kwijt en in één klap werd papa woest. Meteen moesten we allemaal de auto in en scheurde hij als een gek door de straten. Tijdens de rit dreigde hij er zelfs mee om met ons op de achterbank van een klif te rijden. Papa was echt een tikkende tijdbom. En als hij gedronken had, werd hij ook agressief.’
‘Papa kon heel explosief zijn, iets banaals lokte meteen een heftige reactie uit.’
‘Wanneer hij op zaterdagavond thuiskwam van het voetbal, bleven we liever zo ver mogelijk bij hem uit de buurt. Maar na elke uitval had papa altijd veel spijt van zijn gedrag en compenseerde hij dat door superlief te zijn. We hebben papa, mama nooit zien slaan. Maar we zijn wel regelmatig stiekem getuige geweest van hoog oplopende ruzies tussen hen. En mama die incasseerde gewoon, omdat zij er alles wilde aan doen om voor ons een warm nest te creëren. Na verloop van tijd beseften wij dat mama gewoon bij papa bleef voor ons. En dat de kans heel groot was dat ze hem zou verlaten zodra wij het huis uit waren. Eén keer heeft ze op het punt gestaan thuis weg te gaan, en alle drie zeiden wij dat we met haar mee wilden. Maar uiteindelijk is ze op haar stappen teruggekeerd. Omdat ze dacht dat papa het niet zou overleven alleen.’
De huwelijksbreuk
‘Papa dreigde er bij elke heftige ruzie mee dat hij zichzelf iets zou aandoen. Wij zijn opgegroeid met de angst dat hij op een bepaald ogenblik uit het leven zou stappen. Verschillende keren zijn we hem doodsbang gaan zoeken. Hij had een heel dramatische kant in zijn karakter en was zeer labiel. Maar tot dan toe had hij er nooit mee gedreigd dat hij mama iets zou aandoen. Tegenover ons deed hij zich ook altijd zeer hulpbehoevend voor, veel meer dan hij eigenlijk was, is achteraf tijdens het assisenproces gebleken. Maar omdat papa zo goed als doof was, hebben wij het altijd doodnormaal gevonden dat hij voor sommige dingen hulp nodig had. Jarenlang tolereerde mama de uitspattingen van papa en aanvaardde ze gewoon haar lot. Tot ze vijfentwintig jaar getrouwd waren. Toen was voor haar de maat vol. Vlak voor onze jaarlijkse skivakantie met het gezin sprak ze papa aan en zei dat ze niet mee zou gaan op reis. Het kon voor haar zo niet verder. Ze zou een tijdje bij haar beste vriendin gaan wonen.’
Jarenlang tolereerde mama de uitspattingen van papa en aanvaardde ze gewoon haar lot. Tot ze vijfentwintig jaar getrouwd waren.
‘In eerste instantie bleef papa stoïcijns onder de bom die mama gelanceerd had met haar aankondiging van de huwelijksbreuk. Maar niet lang daarna begon hij te smeken dat ze toch nog zou meegaan op skivakantie, en kwam hij in een diepe put terecht. Hij at niet meer en ging zelfs niet eens meer werken, iets wat hij tot dan toe nog nooit gedaan had. Uit medelijden met hem, en uit schrik dat hij zichzelf iets zou aandoen, ging ik dagelijks bij hem op bezoek en voerde ik hem overal naartoe. En het liet ook mama niet onberoerd. Ze vond dat ze hem de gezinsvakantie, waar hij zo erg naar had uitgekeken, niet kon afpakken en besloot uiteindelijk nog een laatste keer mee te gaan.’
Charmeoffensief te laat
‘Gezellig werd die vakantie allesbehalve. Mama biechtte tijdens die week tegenover mij en mijn zussen op dat ze iemand anders had leren kennen waar ze al een tijdje een affaire mee had, en dat maakte mij erg kwaad. Maar papa’s gedrag maakte een bocht van 180°. Van agressieve ruziemaker veranderde hij in één klap in een hulpeloos schoothondje dat er alles voor over leek te hebben om zijn huwelijk te reden. Ineens kregen wij een vader te zien die we nog nooit hadden gekend. Maar voor mama kwam het charmeoffensief te laat. Twee dagen nadat we thuisgekomen waren van skiverlof, kreeg ik telefoon van mama’s beste vriendin. Ze stond met haar koffers klaar en was op het punt gekomen om thuis de deur achter zich dicht te trekken. Papa was er als een razende vandoor gegaan en was opnieuw niet meer te bereiken en onvindbaar geworden. Daardoor stak de twijfel bij mama alweer de kop op. Maar toen heb ik haar op het hart gedrukt dat ze al te ver gekomen was en nu gewoon moest doorzetten. Toen mama de deur uit was, heb ik mijn zussen gebeld en zijn we papa gaan zoeken. Maar lang heeft dat niet geduurd. Papa zat gewoon, compleet in zak en as, in zijn wagen, twee straten verderop.’
Papa was bijzonder nerveus en stak aan de keukentafel de ene na de andere sigaret op, terwijl er vroeger thuis nooit binnen gerookt werd.
‘De breuk viel hun allebei erg zwaar. Ze verloren allebei in een mum van tijd ettelijke kilo’s, begonnen na jaren weer te roken en zagen er verschrikkelijk uit. Ik nam twee weken verlof en trok terug naar huis om voor papa te zorgen en te proberen hem op te vangen. En op dat ogenblik zei papa tegen mij: “Ze krijgt tien dagen om terug thuis te komen. Doet ze dat niet, dan maak ik haar kapot, net als haar vriend en beste vriendin.” Maar veel indruk maakte die uitspraak niet op mij. Blaffende honden bijten niet. Hij was op dat ogenblik ook zo labiel dat hij de gekste dingen zei en deed. Toen mama haar laatste spullen kwam ophalen, wilde hij haar absoluut nog een kus op de mond geven en maakte hij foto’s van haar toen ze de straat uitreed. Hij stalkte haar constant en eiste van ons dat wij geen contact meer zochten met haar. Hij checkte zelfs onze gsm’s. Maar uiteraard hoorden en zagen wij mama nog wel, achter zijn rug om. Op een bepaald ogenblik stond hij zelfs, in de gietende regen, voor het raam van het kapsalon naar binnen te staren, terwijl mama haar haar liet knippen. Mama was van hem en kon niet zomaar doen wat ze wilde…’
‘Papa heeft mama neergestoken!’
‘Twee dagen nadat ik weer aan het werk was gegaan, kreeg ik van mama bericht dat ze met papa afgesproken had om nog een paar bankzaken te bespreken en de allerlaatste spullen van haar thuis te komen oppikken. Meteen trommelde ik mijn zus op, maar die stelde me gerust dat zij thuis was en er wel op zou toezien dat het niet uit de hand zou lopen tussen hen. Ook mijn jongste zus was die middag thuis en at daar snel nog een broodje, voor ze naar haar vriendin vertrok. Papa was bijzonder nerveus en stak aan de keukentafel de ene na de andere sigaret op, terwijl er vroeger thuis nooit binnen gerookt werd. Maar abnormaal vonden wij dat niet. Mama zou zo meteen weer weggaan en deze keer waarschijnlijk niet snel meer terugkomen.’
De broer van onze papa kwam mijn appartement binnengewandeld en zei botweg: “Ze is dood, hij heeft haar kapotgemaakt”.
‘Ook mama zelf was zich van geen kwaad bewust. Toen ze tijdens het inpakken telefoon kreeg, beantwoordde ze die oproep nietsvermoedend. Niet veel later vertrok mijn jongste zus naar haar vriendin. Maar zij was nog maar goed en wel de deur uit toen onze andere zus haar in paniek opbelde en meteen daarna ook mij contacteerde: “Je moet nú komen, papa heeft mama neergestoken! Papa had mama mee naar buiten genomen om haar de fiets te laten zien die mijn jongste zus in de tuin een ander kleurtje had gegeven. Zus was in de zetel blijven zitten, tot ze mama plots hoorde roepen. In allerijl rende ze naar buiten en zag ze papa mama steken met een keukenmes. Totaal in shock begon ze te gillen dat hij moest ophouden, maar in zijn vlaag van razernij leek hij haar niet te horen. Daarna is mijn zus naar de buren gelopen en heeft ze de politie gebeld. Mijn vader is niet veel later het huis uit gewandeld, zijn auto in gestapt en vertrokken.’
‘Hij heeft haar kapotgemaakt’
‘Mama was op dat ogenblik nog bij bewustzijn, maar met vijfendertig messteken in haar lijf heeft ze dat niet lang meer kunnen volhouden. Meteen daarna ben ik gearriveerd, met mijn schort van het werk nog aan en compleet in paniek. Vijfenveertig minuten lang hebben de hulpdiensten geprobeerd om mama met man en macht te reanimeren. Wij mochten haar niet zien, en werden verplicht om te wachten bij mij thuis, in mijn appartement, vlak naast ons huis. Ondertussen kreeg mijn jongste zus telefoon van papa, met de vraag of mama oké was. De politie gaf haar aan dat ze hem zo lang mogelijk aan de lijn moest zien te houden en niet mocht ingaan op zijn vraag. Maar papa zei alleen nog dat ze niet mocht vergeten dat hij haar graag zag en hing op.’
‘Hij maakt mama kapot, probeert zichzelf iets aan te doen, maar komt erdoor. Zó oneerlijk vond ik dat.’
‘De straat liep vol met mensen, er stond een MUG, ambulance en politiewagen voor de deur, en de eerste journalisten begonnen zelfs al toe te komen. Wij zaten, nog altijd hopend op een goede afloop, maar doodsbang, aan het raam te wachten. Om te zien wanneer ze mama zouden buitendragen en naar het ziekenhuis brengen. Maar die hoop werd niet veel later plots stukgeslagen. De broer van onze papa kwam mijn appartement binnengewandeld en zei botweg: “Ze is dood, hij heeft haar kapotgemaakt”. Zelfs de mensen van slachtofferhulp hadden nog niet de kans gekregen om ons op een rustige manier van de toestand van mama op de hoogte te brengen.’
Een waas van ongeloof
‘Mijn jongste zus liep meteen naar beneden, zakte in een hoekje in elkaar en barstte in tranen uit. Mijn andere zus bleef als versteend zitten aan het raam. En ik veranderde in een robot, alsof elke emotie in mijn lijf plots werd bevroren. Papa was op dat ogenblik nog altijd spoorloos, maar het heeft niet lang geduurd voor ze hem vonden. Diezelfde avond nog stonden de mensen van slachtofferhulp opnieuw voor de deur, en heel even dachten we alle drie dat ze ons kwamen vertellen dat hij ook dood was. Maar zover is het niet gekomen. Papa was teruggevonden nadat hij geprobeerd had zijn polsen over te snijden met een klein zakmesje en zichzelf in de buik had gestoken met datzelfde mes. Hij was gekwetst geraakt, maar niet levensbedreigend gewond.’
‘Op dat ogenblik ben ik in tranen uitgebarsten en dacht ik: hoe oneerlijk is dit? Je maakt mama kapot, probeert dan jezelf iets aan te doen, maar jij komt erdoor. Nog steeds in een waas van ongeloof zijn mijn zussen en ik de dag erna naar het ziekenhuis gegaan om mama te bezoeken. Alsof we eerst met onze eigen ogen moesten kunnen zien wat haar was aangedaan, voordat we konden geloven dat ze nooit meer zou terugkomen. De realiteit was hard. Mama was gewassen, haar steekwonden waren verbonden en ze had een ziekenhuispyjama aan. Maar in niks leek ze nog op onze mama. In één ruk werd het laatste restje hoop dat we nog hadden uit ons hart getrokken.’
‘Na de reconstructie wierp hij ons kushandjes toe, alsof er niets gebeurd was.’
‘Ons ouderlijk huis was ondertussen verzegeld. Mijn zussen mochten alleen, onder begeleiding van slachtofferhulp en politie, nog een keer binnen gaan om wat persoonlijke spullen en kleren op te halen, zodat ze elders konden gaan logeren. Het werd ons ten strengste verboden, maar alle drie wilden we absoluut de plaats zien waar mama haar laatste gevecht had geleverd. Van in mijn tuin zijn we stiekem achterom gegaan naar de tuin van ons ouderlijk huis. En wat we daar zagen, was verschrikkelijk. De grond lag vol bloed en overal lagen nog kleine tubes en materiaal dat de hulpdiensten hadden gebruikt bij de reanimatie. De koelkast op het terras was omgegooid, en op een scheefgezakt tuinstoelkussen kon je aan de bloedafdruk zien hoe mama moet zijn gevallen. Het klinkt misschien luguber, maar als deel van ons verwerkingsproces wilden wij dat alle drie absoluut gezien hebben. Ik ben zelfs zo ver gegaan dat ik nadat het huis weer vrijgeven was, zelf de tuin ben gaan opruimen. Slachtofferhulp drukte me op het hart dat dat mijn taak niet was. Maar ik vond gewoon dat ik dat moest doen.’
Mooi afscheid
‘En daarna begon de hele mallemolen. Journalisten stonden voor de deur, we moesten de begrafenis regelen… Er kwam waanzinnig veel op ons af waar we absoluut niet op voorbereid waren. Heel even hebben we nog met de angst gezeten dat papa aanwezig zou zijn op de begrafenis. Hij had het recht om dat te vragen. Maar dat werd hem gelukkig geweigerd. De dienst voor mama is heel mooi verlopen. Er waren wel 400 mensen en het weer was prachtig die dag. We hadden het gevoel dat we op een mooie manier afscheid hebben kunnen nemen. En dan wacht de realiteit van alledag, je moet terug gaan werken en komt voor het eerst weer moederziel alleen thuis. De weerslag die ik toen kreeg, was gigantisch. Ineens kwam ik tot het besef dat ik buiten mijn twee zussen gewoon geen familie meer had. In één klap was ik mijn beide ouders kwijt en had hij ons alles afgepakt. Alsof ik met mijn gezin en twee zussen alleen op de wereld stond. En je wil niet weten hoe hard mensen kunnen zijn. Mama was nog maar amper dood, toen er al geruchten de ronde deden dat wij alleen maar geldwolven waren. Terwijl wij alleen wilden krijgen wat mama toebehoorde en verder totaal niet wakker lagen van zijn geld. Ik had gewoon een arm en been willen geven als we daarmee mama konden terug krijgen!’
‘Hij stuurde ons alle drie exact dezelfde brief, waarin hij alleen maar onderstreepte hoe erg het voor hém was.’
‘Papa hadden we al die tijd niet meer gezien, en dat wilden we ook het liefst zo houden. Exact een maand na de feiten werd de reconstructie georganiseerd. Ongerust hadden we aan de mensen van slachtofferhulp gevraagd of wij toch niet met hem geconfronteerd zouden worden. Maar ze drukten ons op het hart dat hij volledig van ons zou worden afgeschermd en er geen enkele vorm van contact mogelijk zou zijn. Tot de karavaan van de reconstructie arriveerde. De eerste wagen ging open. Papa stapte uit en keek recht naar boven, naar mijn appartement, waar wij met z’n drieën aan het raam zaten te kijken. We stonden compleet perplex, maar toch lukte het ons niet om weg te gaan van het raam. De grootste shock kwam er toen hij terug afgevoerd werd. Tijdens het instappen keek hij opnieuw naar boven en wierp ons kushandjes toe, alsof er niets gebeurd was. Ik was in alle staten.’
Nog zoveel vragen
‘De eerste maanden na het drama had ik een ongelooflijk dubbel gevoel. Aan de ene kant wilde ik papa nooit meer zien, maar aan de andere kant zat ik met zoveel vragen. En niet veel later begon ook een schuldgevoel de kop op te steken. Was het wel oké dat ik mijn arme papa, die doof was en misschien niet zelf zijn plan zou kunnen trekken in de gevangenis, volledig aan zijn lot overliet? Misschien was het toch een passionele moord geweest en had hij het allemaal niet zo bedoeld? Naarmate het onderzoek vorderde, kwamen steeds meer details over zijn karakter, handel en wandel naar boven, waar wij nooit iets van hadden van geweten. En allemaal onderstreepten de feiten hoe narcistische en psychopathisch zijn persoonlijkheid wel was. Toen niet veel later duidelijk werd dat papa op onze verjaardag naar elk van ons drie exact dezelfde brief had gestuurd, waarin hij alleen maar onderstreepte hoe erg het met hem was gesteld, was voor ons de kous af. Een spijtbetuiging of simpele sorry heeft hij nooit gezegd of geschreven. Met die man wil ik nooit in mijn leven meer geassocieerd worden.’
‘Ik zal hem nooit vergeven wat hij gedaan heeft. Mijn vader bestaat niet meer voor mij.’
‘Daarom hebben mijn zussen en ik beslist om onze familienaam officieel te laten veranderen. We dragen nu de naam van onze mama. Vier jaar geleden verscheen hij voor de assisenrechter, exact op de manier waarop we het hadden verwacht. Met valse tranen, zichzelf wentelend in de slachtofferrol, en zich veel hulpbehoevender en zwakker voordoend dan hij in werkelijkheid was. Ik kookte vanbinnen bij zijn aanblik, maar heb geen seconde de assisenzaal verlaten. Ik wilde alles weten. Tien dagen lang heb ik met de angst geleefd dat de jury het verhaal misschien niet zou geloven en zijn kant zou kiezen. Naar buiten toe hadden we altijd het perfecte gezinnetje geleken. Maar gelukkig werd hij toch veroordeeld, voor moord met voorbedachten rade. De rechter zag verzachtende omstandigheden in het feit dat hij altijd hard gewerkt had voor zijn gezin. Daardoor kreeg hij slechts 25 jaar gevangenisstraf en niet levenslang.’
Nana is bij de sterretjes
‘Ondertussen zit hij zes jaar in de gevangenis. Vanaf deze maand mag hij weekendverlof aanvragen en volgend jaar zou hij eventueel zelfs met een enkelband naar huis mogen. Wij kunnen zijn vraag tot weekendverlof aanvechten. Maar daarvoor moeten we ieder jaar, wanneer hij zijn aanvraag heeft gedaan, dat persoonlijk gaan aanvechten en opnieuw met hem worden geconfronteerd. We zullen het boek dus nooit helemaal dicht kunnen slaan. Met al wat papa mij en mijn zussen heeft ontnomen, is een verzoening voor mij onmogelijk geworden. De dag dat hij dood is, geef ik een feest, zeg ik wel eens. Ik zal hem nooit vergeven wat hij gedaan heeft. Mijn vader bestaat niet meer voor mij. Maar ik realiseer me wel dat er ooit een dag zal komen dat mijn kindjes zullen vragen naar hun grootvader.’
‘Nana is bij de sterretjes, dat weten ze. Maar ik heb geen idee wat ik moet zeggen als ze ooit vragen naar hem. Had hij zich op het proces iets menselijker gedragen, en op de één of andere manier duidelijk gemaakt dat hij spijt heeft van wat er allemaal is gebeurd, dan had ik misschien ooit overwogen om hem eens op te zoeken. Maar nu heeft hij te veel kapotgemaakt. Ondertussen zijn we zes jaar verder, en nog altijd heb ik het heel moeilijk met het idee dat ik gewoon geen thuis meer heb. Er gaat geen dag voorbij dat ik niet denk aan mama. Ik mis haar verschrikkelijk. Wanneer de kindjes slapen, mijn man niet thuis is en ik alleen ben, zit ik nog regelmatig te huilen. Die pijn verdwijnt nooit meer…’
Lees ook:
