Vandaag is Werelddag Suïcidepreventie, een dag om het belang van zelfmoordpreventie onder de aandacht te brengen.
Saartje (32) worstelde jarenlang met suïcidale gedachten
Op 10 september, Werelddag Suïcidepreventie, worden elk jaar acties ondernomen om het belang van zelfmoordpreventie onder de aandacht te brengen. Wij spraken met Saartje, een jonge vrouw die sinds haar tienerjaren worstelde met suïcidale gedachten maar zich dankzij de juiste hulp steeds beter voelt. ‘Ik heb eindelijk het gevoel dat mijn leven begonnen is’, zegt ze.
‘Ik was een jaar of 13 toen ik steeds slechter in mijn vel kwam te zitten. Ik was een gesloten type, had weinig vrienden en kampte vooral met veel twijfels over wie ik werkelijk was. Ik twijfelde over mijn geaardheid en ging ervan uit dat ik op meisjes viel. Zodra mijn klasgenoten daarachter kwamen, werd ik het mikpunt van pesterijen. Schooluitstappen waren de hel. Als we met de klas op tweedaagse gingen, wilde niemand een kamer delen met mij. Het leek wel alsof ze bang waren dat ik hen zou besmetten. Door velen werd ik als stront behandeld, en ik was te bang om mijn mond open te doen. Een aantal keer heb ik mijn hart gelucht tegen een leerkracht, maar ik durfde nooit mijn ware gevoelens te tonen.’
Plannen om uit het leven te stappen
‘Voor de buitenwereld droeg ik een masker en deed ik alsof er niets aan de hand was, maar ik raakte steeds dieper in de put. Nog voor mijn 14de verjaardag begon ik met automutilatie (zelfverminking, red.). Dat begon erg onschuldig, maar voor ik het wist, was ik mezelf dagelijks aan het verminken. Automutilatie was een manier om mijn pijn te verzachten en om alles even te vergeten, maar het mondde uit in een verslaving. Ik was een kei in het verstoppen van mijn wonden en littekens. Zo droeg ik altijd lange mouwen zodat mijn wonden niet zouden opvallen, en aan de LO-les weigerde ik deel te nemen, tenzij ik mijn trui met lange mouwen mocht aanhouden of mijn armen had ingetapet. Op mijn 15de startte ik met therapie en het slikken van antidepressiva. Ik sprak met de zorgcoördinator op school, psychiaters en psychologen, maar voelde me nooit geholpen. Daardoor bleef ik steeds dieper vallen. Ik worstelde met suïcidale gedachten en wenste heel vaak dat ik er niet meer was. Terwijl anderen aan hun toekomst dachten, maakte ik plannen om uit het leven te stappen.’
Bezig met overleven
‘Toen ik in het zesde middelbaar zat, stopte ik met school. Ik was bezig met overleven en kon me niet meer concentreren op mijn schooltaken. Mijn punten waren zodanig slecht dat ik ervan overtuigd was dat ik mijn diploma nooit zou halen, al deed ik tegenover de buitenwereld alsof het een doordachte beslissing was. Zodra ik stopte met school, kwam ik in een sociaal isolement terecht. Ik voelde me helemaal alleen op de wereld en was ervan overtuigd dat niemand om me gaf, en al zeker ikzelf niet. Mijn ouders hadden niets in de gaten. Ik hield de lippen stijf op elkaar omdat ik hen mijn miserie wilde besparen.‘
Mijn zelfvertrouwen was onbestaande en ik voelde me erg depressief.
‘Uiteindelijk herpakte ik me voor de zoveelste keer en behaalde ik een diploma kinderzorg via volwassenenonderwijs, maar de zoektocht naar werk verliep niet zonder slag of stoot. Mijn zelfvertrouwen was onbestaande en ik voelde me erg depressief. Na een tijdje vond ik een job die me op het lijf was geschreven. Dat gaf me een boost, maar desondanks bleef ik het moeilijk hebben. Ik verminkte me nog steeds en kon niet meer buitenkomen zonder een mes in mijn handtas.’
Donker bos
‘Vooral dat, in combinatie met gedachten die alsmaar donkerder werden, liep uit de hand. Ik had het gevoel dat ik vastzat in een donker bos en nooit meer de weg terug zou vinden. Tijdens die periode – ik was toen een prille twintiger en woonde alleen op een appartement – verloor ik de pedalen en belandde ik bijna elke nacht op de spoeddienst. Het klinkt gek, maar daar kon ik even mijn hart luchten, want het was moeilijk om tijdens de nacht alleen te zijn. Maar op een gegeven moment zei de spoedarts dat hij me zou laten opnemen als er niets veranderde.’
Op mijn 27ste, toen het leven al meer dan 14 jaar een strijd was, liet ik me vrijwillig opnemen op een afdeling die gespecialiseerd is in persoonlijkheidsstoornissen.
‘Het was de zoveelste klap in mijn gezicht, maar ik besprak het met mijn psychiater, die me in contact bracht met PZ Duffel. Ondertussen had ik ook de diagnose van borderline gekregen. Op mijn 27ste, toen het leven al meer dan 14 jaar een strijd was, liet ik me vrijwillig opnemen op een afdeling die gespecialiseerd is in persoonlijkheidsstoornissen. Dat was de allerlaatste kans die ik mezelf gaf.’
Bewust voor het leven kiezen
‘Een aantal dagen voor mijn opname lichtte ik met een bang hartje mijn ouders in. Het nieuws sloeg in als een bom. Dit hadden ze nooit zien aankomen. Ik neem het hen zeker niet kwalijk dat ze niet opmerkten hoe slecht ik me voelde, want ik deed er alles aan om de schone schijn op te houden. Van mijn opname had ik weinig tot geen verwachtingen, laat staan dat die mijn leven zou veranderen, maar niets is minder waar. Ik verbleef bijna een jaar op de afdeling. Shit, waar ben ik nu terechtgekomen? dacht ik tijdens die eerste weken. Het was zeer confronterend, maar stilaan maakte ik een klik in mijn hoofd. Ik leerde er hoe ik met mijn gevoelens kon omgaan, en vanaf dat moment koos ik heel bewust voor het leven. Na meer dan 14 jaar kwam er zelfs een einde aan de automutilatie.’
Trots op mezelf
‘Dankzij mijn opname voelde ik me steeds beter. Het was een moeilijke keuze, maar ik ben trots op mezelf dat ik die stap heb durven zetten. Ik heb nog steeds mijn ups-and-downs, maar wie heeft die niet? Ik weet nu tenminste hoe ik met moeilijke situaties en gevoelens kan omgaan. Na mijn opname zag ik op regelmatige basis een psychiater, psychologe en creatief therapeute. Eén keer had ik een terugval en kwam ik opnieuw in Duffel terecht voor een crisisopname, maar daarna is er veel veranderd. Het was een eyeopener. Ik slik nog steeds medicatie, en dat moet ik voor de rest van mijn leven. Dat is niet fijn, maar zolang het helpt, neem ik de bijwerkingen erbij. Het gaat goed met me, echt. Ik heb zelfs niet langer de diagnose van borderline!’
Mijn leven is eindelijk begonnen
‘Vorige week zei ik tegen mijn psychologe dat ik eindelijk het gevoel heb dat mijn leven is begonnen. Ik heb zo veel nieuwe dingen ontdekt over mezelf, zoals het feit dat ik dan toch niet lesbisch ben. Ik ben goed in mijn werk en er zijn echt wel mensen die me graag zien. Ze nodigen me zelfs uit bij hen thuis of stellen voor om samen iets te doen, gewoon omdat ze me erbij willen hebben. Dat zou ik voor mijn opname nooit geloofd hebben. Mensen die mijn verleden kennen, zeggen soms dat ze me bewonderen voor de manier waarop ik nu in het leven sta. Ja, ik ben van ver gekomen. Ik ben zo blij dat ik geen masker meer hoef te dragen. Ik krop mijn gevoelens niet langer op en schaam me ook niet voor mijn verleden. Ik verstop mijn littekens ook niet meer. Ze maken deel uit van wie ik vandaag ben.’
Kies voor jezelf
‘Over zelfdoding en depressie bestaan nog veel vooroordelen. Maar wat is het belangrijkste? Mensen die over je oordelen of kiezen voor jezelf? Spreek erover. Durf je hart te luchten voor je emmer overloopt. Praat met hulpverleners, en als het met de ene niet klikt, zoek dan iemand die je wel vertrouwt of neem contact op met de zelfmoordlijn. Dat kan de eerste stap zijn. Niets gaat vanzelf. Dankzij ’13 Reasons Why’ ligt dit onderwerp weer op tafel. Ik volg de serie niet, maar ik heb de bewuste scène wel bekeken. Eerlijk? Ik moest ook even slikken. De zelfdoding wordt expliciet in beeld gebracht, maar waarom zou zoiets niet getoond mogen worden? Geweld, verkrachting en moord laten ze toch ook op tv zien?’
Je hoeft je niet te schamen. Iemand die kanker of suikerziekte heeft, schaamt zich toch ook niet?
‘In 2011 bracht zangeres P!nk het liedje ‘F**kin’ Perfect’ uit. Die videoclip deed ook veel stof opwaaien, maar waarom riep die precies zo veel reacties op? Juist omdat het taboe nog zo groot is, heerst er angst om toe te geven dat je niet lekker in je vel zit. Je hoeft je niet te schamen. Iemand die kanker of suikerziekte heeft, schaamt zich toch ook niet? Waarom zou iemand met een psychische ziekte dat dan wel moeten doen?’
Verstop je binnenkant niet
Don’t Hide Inside is een vzw die preventie van depressie en suïcide bij jongeren als doel heeft. ‘We willen het taboe doorbreken en de weg naar hulp kenbaar maken’, zegt Natasja Breackmans (43), een van de initiatiefnemers en psychiatrisch verpleegkundige op de Spinnaker van het PZ Duffel. ‘Mijn collega’s en ik merkten de laatste jaren dat er steeds meer jongeren zijn die slecht in hun vel zitten. Uit cijfers blijkt dat 31,4 % van de jongeren tussen 15 en 24 jaar kampt met psychische problemen. Dat is een erg hoog aantal, en hoewel we op de afdeling goed werk leveren en onze patiënten met succes behandelen, is het belangrijk om aan preventie te doen, zodat er net minder opnames zijn. Daarom werd Don’t Hide Inside in het leven geroepen. Dit is een interactieve theatervoorstelling die vertoond wordt in het middelbaar en hogescholen. De voorstelling werd geschreven door een ervaringsdeskundige en heeft een open einde, wat ruimte laat voor vragen. Na de voorstelling volgt een groepssessie waarbij jongeren de kans krijgen om te reflecteren. Er worden ook 5 grote pijlers besproken:
- Wat is depressie, automutilatie en suïcidegedachten?
- Hoe te voorkomen?
- Wat kan je doen als een vriend/vriendin over zijn of haar probleem vertelt?
- Waar kan je terecht voor hulp?
- Wat te doen als je zelf problemen ervaart?
Na deze sessie krijgen ze een evaluatiedossier, waarop de jongeren kunnen aangeven of ze behoefte hebben aan een gesprek met hun klastitularis, zorgcoördinator of CLB. Op deze manier proberen we het taboe te doorbreken en de drempel naar hulp te verlagen. We begrijpen dat scholen niet staan te springen om dit onderwerp aan te kaarten, maar juist door angst om erover te spreken blijft dit taboe bestaan.’
Meer informatie via www.donthideinside.be en/of www.facebook.com/donthideinside.
Zit je met vragen over zelfdoding? Contacteer dan de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of via www.zelfmoord1813.be.
Tekst: Marijke Clabots
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
