Frauke (27) verloor haar vader én broer aan zelfdoding

‘Ik kom uit een gezin van vier kinderen. Samen met mijn tweelingzus, oudere zus en jongere broer vormden we met mama en papa een gelukkige familie. Papa was mijn grote voorbeeld. Hij was arbeider voor de provincie West-Vlaanderen, mama heeft een kinderdagverblijf. De zaak van mama was aan renovatie toe en daarvoor was papa volop plannetjes aan het tekenen. Vijf maanden voor zijn dood was hij nog op eigen initiatief afgekickt van alcohol. Hij had vol goede moed een nieuwe start genomen. Niemand die enig vermoeden had dat hij dacht aan zelfdoding.’

Ik was vijftien en dacht naïef genoeg dat papa misschien nood had aan wat rust. Een paar dagen voor zichzelf.

‘De ochtend van mijn laatste examen van het derde middelbaar lag papa nog in bed toen ik naar school wilde vertrekken. Hij moest die dag later beginnen, zei hij toen ik gedag ging zeggen. Maar ’s avonds kwam hij niet thuis van zijn werk. Dat was niet van zijn gewoonte, dus we waren meteen ongerust. Maar nog steeds dacht niemand aan een wanhoopsdaad. Ik was vijftien en dacht naïef genoeg dat papa misschien nood had aan wat rust. Een paar dagen voor zichzelf. Vier dagen lang is hij vermist geweest en zijn we met man en macht naar hem op zoek gegaan. Tot zijn auto gevonden werd door de politie en die ontdekte dat hij uit het leven was gestapt. Enkel mama was al wakker toen de politie ’s ochtends aan de deur stond. Onze tante kwam onze slaapkamer binnen, maar nog voor ze één woord had gezegd, wist ik het. De schok die ik kreeg toen ik beneden hoorde wat er precies was gebeurd, was enorm. Alsof ik in één klap volwassen was geworden.’

Helemaal alleen op de wereld

‘Papa heeft geen afscheidsbrief achtergelaten. De eerste weken na zijn dood zaten we met duizend en een vragen. We voelden ons zo machteloos, en kwaad. Niemand had ook maar enig idee waarom hij dit had gedaan. Bij mijn leeftijdsgenoten en vrienden vond ik niemand om mee te praten. Zij waren enkel bezig met vriendjes en uitgaan, en dat zei mij ineens niets meer. Ik had het heel moeilijk. Bij Slachtofferhulp of het CLB kon ik wel terecht, maar ook daar vond ik niet de steun die ik zocht. Al snel had ik het gevoel dat ik helemaal alleen op de wereld was. Thuis was de dood van papa een taboe waar zo weinig mogelijk over werd gepraat. Terwijl ik net zoveel behoefte had aan een goed gesprek. Iedereen in het gezin verwerkte het verlies op zijn eigen manier. Ik wist geen blijf met mezelf en stelde constant in vraag wie ik was en wat ik nu eigenlijk wilde. De eerste jaren na papa’s dood werd ik gewoon geleefd.’

Iedereen in het gezin verwerkte het verlies op zijn eigen manier. Ik wist geen blijf met mezelf.

‘Omdat iedereen in mijn omgeving wist wat er was gebeurd, had ik het gevoel dat ik geen plezier mocht maken. Pas toen ik aan de hogeschool begon, en in een totaal nieuwe omgeving terechtkwam, ben ik terug wat opengebloeid. Niemand kende me, ik kon zelf beslissen wie ik het verhaal vertelde.’

Een heel groot schuldgevoel

‘Ik was de laatste die papa had gezien en heb me lang afgevraagd wat ik misschien meer voor hem had kunnen doen. Het schuldgevoel heeft me zodanig getekend dat verschillende vriendschappen op de klippen zijn gelopen. Ik worstelde met de oncontroleerbare angst dat ik mensen zou verliezen, doordat ik niet aan hun verwachtingen kon voldoen. Door de bindingsangst die ik had ontwikkeld, vond ik het heel moeilijk om een serieuze liefdesrelatie aan te knopen. Uiteindelijk ben ik hiervoor zelfs in therapie gegaan.’

Het schuldgevoel heeft me zodanig getekend dat verschillende vriendschappen op de klippen zijn gelopen.

‘Mijn jongste broer was pas dertien toen papa stierf. Daarna is hij heel erg beginnen te puberen. Niet abnormaal gezien de omstandigheden, maar hij was een gesloten boek, uitte nooit zijn gevoelens. Op zijn achtttiende studeerde hij af in het zevende jaar. Drie jaar later ging hij samenwonen met zijn vriendin en leek hij zijn leven helemaal op de rails te hebben. Die relatie hield uiteindelijk niet stand, een zware klap voor mijn broer. Maar hij bleef niet bij de pakken neerzitten. Hij zocht een eigen stekje en kocht andere meubels, zodat hij in zijn eentje aan een nieuw leven kon beginnen’.

Geschiedenis herhaalt zich

‘Op Tweede Kerstdag zouden we gaan poetsen in het nieuwe appartement van mijn broer, voor hij er die avond de eerste keer zou overnachten. Maar ’s ochtends kreeg ik telefoon van mama. Ze had een afscheidsbrief van hem gevonden. Meteen zijn we met de hele familie naar hem op zoek gegaan, tevergeefs. Mijn oudste zus heeft hem gevonden, nadat hij zichzelf van het leven had beroofd. De geschiedenis had zich herhaald. Opnieuw gingen we door dezelfde pijn als bij de dood van papa. Alleen de kwaadheid die ik toen voelde, die was nu minder. Omdat ik de afgelopen jaren had geleerd hoe zinloos die was geweest.’

Mijn broer had het verlies van papa nooit kunnen verwerken, maar over hem praten, lukte niet.

‘Mijn broer had het verlies van papa duidelijk nooit kunnen verwerken. Aan kleine dingen merkten we dat hij nog heel erg aan papa dacht. Hij liet een tattoo zetten voor hem en plaatste bij speciale gelegenheden op Facebook steevast een bericht dat aan papa was gelinkt. Maar over hem praten lukte hem niet. Toen mijn broer uit het leven stapte, woonde ik al samen met mijn vriend. Daardoor kon ik beter omgaan met zijn verlies dan met dat van papa. Schuldig voelde ik mij niet. En ook de waarom-vraag kon ik gemakkelijker loslaten, door de ervaring die ik had met het verlies van papa.’

Huilen is niet erg

‘Vandaag is het twaalf jaar geleden dat ik mijn vader verloor. Mijn broer stapte drie en een half jaar geleden uit het leven. Hun verlies heeft me voor altijd getekend en me veranderd als persoon. Het heengaan van papa maakte me heel onzeker, het afscheid van mijn broer heeft ervoor gezorgd dat ik een stuk harder ben geworden. Maar ik heb er ook positieve dingen uit geleerd. Wat ik de afgelopen jaren heb meegemaakt, heeft me veel empathie bijgebracht. Zonder die ervaringen had ik, zowel beroepshalve als persoonlijk, anderen nooit zo kunnen helpen als ik dat vandaag doe. Ik ben gelukkig samen met mijn vriend en heb met hem een liefdevolle relatie waarin van bindingsangst nooit sprake is geweest. Nog elke dag sta ik op en ga ik slapen met papa en broer in mijn gedachten. Maar ik slaag er steeds beter in om de mooie herinneringen de bovenhand te laten nemen. Af en toe huil ik nog, maar dat is niet erg. Want ik zie huilen als een vorm van praten met tranen, die mij helpt om zaken naar buiten te brengen die anders moeilijk uit te spreken zijn.’

Wie vragen heeft over zelfmoord, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of op www.zelfmoordlijn1813.be. Interesse om vrijwilliger te worden bij de Zelfmoordlijn? Surf naar www.zelfmoord1813.be/vrijwilligers.

Tekst: Jill de Bont